राजमति वा मतिना याये वा धयागु तसकं लोकंह्वाःगु म्येहालामि कथं म्हसिका दुम्ह भाजु पवित्र कसाःया पूवंगु नां पवित्रवीर सिंह कंसाकार खः । वय्‌कःया मांया नां रत्नदेवी कसाः व बाःया नां बुद्धिवीरसिंह कसाः खः । वय्‌कःया जन्म येँया केलत्वालय् ने.सं. १०८७ पोहेलाथ्व ५ य् जूगु खः । भाजु पवित्र कसाः नेपालभाषा व नेवाः जातिया थपु यायेगु ज्याय् सदां न्ह्यचिलादीम्ह नेवाः न्ह्यलुवाः खः । वय्‌कः नेपालभाषाया लिपि, संगीत व संचार ख्यलय् लोकंह्वाःम्ह छम्ह सक्रिय अभियन्ता खः ।

वय्‌कलं सत्यां मयाक नेवाः म्ये हालादीगु दु । वय्‌कः नेपाल लिपि, रञ्जना लिपिया लिसें नेपाल भाषा स्यनेगु लिसें भाषिक व सामाजिक ज्या खँय् तसकं हे सक्रिय । वय्‌कः नेपाल लिपि गुथिया न्वकू, नेपालभाषा चीहा संकिपा कासा ग्वसाः खलःया दुजः, भानु मा.बि.या नेपालभाषा स्यनामि खः । वय्‌कलं छगू इलय् गुडनाइट एफएमय् नेपालभाषाया ज्याझ्वः न्ह्याकादिल, एनटीभिइ मतिनाया स्वां नांयागु ज्याझ्वःया वय्‌कः ग्वसाः कजि व स्यनामि लिसें नेपाल मण्डल टेलिभिजनय् नेवाः संकिपा नांगु ज्याझ्वःया ग्वसाःमि, कजि व खँ च्वमि नं जुयाः ज्या यानादीगु जुल ।

वय्‌कलं अन्तर क्याम्पस नेपालभाषाया म्ये कासाय् दकलय् बांलाःगु सः व लय् न्हाप सिरपाः कयादीगु दु । दकलय् बांलाःम्ह ज्याझ्वःन्ह्याकामिया सिरपाः नं कयादीगु दु । लिसें दान्यहिरा हःपाः सिरपाः, तिर्थहेरा सिरपाः व रमेश ताम्राकार संगीत सिरपालं विभूषित जुयादीगु दु ।

भाजु पवित्र बज्राचार्यया जन्म अबु परमानन्द बज्राचार्य व मां कृष्णदेवी बज्राचार्यया कोखं ई.सं १९५७ अक्टोवरय् येँया ओमबहाः त्वालय् जूगु खः । च्वासापासाया तत्कालिन छ्याञ्जे परमानन्द वज्राचार्यया काय्‌भाजु पवित्र बज्राचार्य मचांनिसें हे नेपालभाषा ख्यःनाप परिचित जुइगु स्वभाविक खः । वय्‌कः न्हापां थीथी साहित्य सम्मेलन व सभाय् अबु नाप जुजुं नेपालभाषाया छम्ह प्रतिवद्धम्ह कार्यकर्ता जुयादिलसा थौं नेवाःतय्‌गु राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबूया नायः जुयाः नेवाः समुदायया हे नेतृत्व यानादीम्ह जुयादीगु दु ।

भाजु पवित्र बज्राचार्यं थम्हं चायेकं नेपालभाषाया ख्यलय् ज्या यानादीगु धयागु तता नगिनाया स्कूलय् वि.सं २०३० सालय् जुइत्यंगु अन्तर हाइस्कुल साहित्य सम्मेलनयात ग्वाहालि यायेगु ज्या निसें खः । वि.सं २०३६ निसें वय्‌कः ओलम्पस क्लबया अध्यक्ष जुयादिल । थुबले वय्‌कलं थःगु सम्पादनय् धुंज्या नांगु दँ पौ पिकयादिलसा थः अबुया निगू सफू छन्त लुमंकाः कविता संग्रह व राजकुमार कुनाल नाटक सफू पिकयादिल । अथेहे ओलम्पस क्लब मार्फत तःक्वः मछि सभागृह व प्रज्ञाप्रतिष्ठानय् थीथी सांस्कृतिक कार्यक्रम न्ह्याकेगु, ओमबहालय् दँय्‌दसं न्हूदँया लसताय् नेपालभाषाया न्हूगु सफू पिकायेगु व निष्ठानन्द बुंदिं हनेगु ज्या यानादिल । अथेहे नेपालभाषा मंकाः खलः स्वंसांनिसें अन ग्वाहालि यायेगु ज्या यानादिल । ने.सं ११०७ य् वय्‌कः येँ महानगरपालिकाया २३ वडाया नगर सभासद जुयादिलसा न्यादँ लिपा उगु हे वडाया वडा अध्यक्षय् निर्वाचित जुयादिल । थबलय् वय्‌कलं येँ महानगरपालिकाया आधिकारिक भाषा नेपालभाषा नं जुइमाः धका बोर्ड बैठकय् प्रस्ताव तयादिल । वय्‌कःया प्रस्ताव पारित जुल । येँ महानगरपालिकाय् नेवाः भाय् नं छ्यलेफैगु जुल । तर थुकियात सर्वाच्चे अदालतया निर्णयं पनाबिल । वडा अध्यक्ष जुयाच्वनादीलय् डा. शान्तबिरसिं तुलाधरया नेतृत्वय् नेवाः गुथि स्वनेगु ज्या जुल । वय्‌कलं नेवाः गुथिया मूछ्यांजेया भाला कयाः ज्या यानादिलसा लिपा वय्‌कः नायः हे जुयादिल । उगु हे इलय् लसय् हंगु बिरोध व मयजु लानीझ्याः नांया निगू क्यासेट पिथनादिल । वय्‌कलं नेवाः ख्यलय् आवश्यक न्ह्यागुंज्या न्ह्यामेस्यां याःसां सफल जुइमाः धकाः तिबः बीगु कथं नेवाः न्ह्यलुवा भाजु मल्ल के. सुन्दर नेवाः देय् दबूया नायः जूगु निगू कार्यकाल तक्क मूछ्यांजेया भाला कयाः ज्या यानादिल । डा. महेशमान श्रेष्ठजुया संयोजकत्वय् गठन जूगु गुथि विधेयेक विरुद्ध एकीकृत आन्दोलनया सह–संयोजक जुयाः ज्या यानादिल । थौंकन्हय् वय्‌कलं नेवाः देय् दबूया नायःया जिम्मेवारी क्वबियाच्वनादीगु दु । नेवाः देय् दबू सकल नेवाःतय् मंकाः संस्था जुसेंलि नेवाः नाप सरोकार दुगु फुक्कं ज्याखं थुगु संस्थाया सरोकारया विषय जुइमाः धकाः थुकियात व्यापक यायेगु कुतः यानादिल । थौंकन्हय् वय्‌कः नेवाः देय् दबूया थःगु हे छेँ दयेमाः धकाः छेँ धस्वाकेगु ज्याय् लगे जुयाच्वनादीगु दु ।

अबु विष्णुभक्त धौभारी व मां खेमकुमारी धौभारीया कोखं ने.सं. १०३६ पोहेलागा पञ्चमी कुन्हु ख्वपया लाकुलाछेँँ त्वालय् भाजु पशुपतिभक्त धौभारी बूगु खः । बि.ए. तकया ब्वनेज्या सिधयेकाः ने.सं. १०६७ इ सरकारी सेवा पाखें बीरगंज भंसारय् ज्या यानादीम्ह, न्हापांनिसें थःम्हं सिउगु ताःगु खँ कने न्ह्याःम्ह भाजु धौभारीं सरकारी लजगाः त्वःताः बीरगंजया हे त्रि–पद्म हाइस्कुलय् ब्वंकेज्या यानादिल । लिपा चित्तधर हृदयया खुपु बाखंचा सफूया हःपालं नेपालभाषाय् दुहांझाःम्ह भाजु धौभारीया न्हापांगु सृजना बाखं स्वर्गया स्वाहाने ने.सं. १०७८ य् धर्मोदय ११/१२९ पत्रिकाय् पिदंगु खः । ब्वंकेज्या पाखें मांभाय्‌या सेवा यानाझाःम्ह पशुपतिभक्तजुं थःगु च्वसायात नेपालभाषा साहित्यया थीथी विधा चिनाखँ, च्वखँ, बाखं व छधाः प्याखंपाखे न्ह्याकादिल । ने.सं. १०८३ इ विराट नेपालभाषा साहित्य गुथिया नायः जुयादीम्ह भाजु धौभारीया नेपालभाषा विकासय् तःधंगु योगदान दु । थःपिंसं सिउगु खँ न्ह्यब्वयेगु यानादीम्ह धौभारीजुं तःम्ह हे सफू च्वमिपिनिगु सफुलिइ थःगु नुगःखँ च्वयाः छम्ह त्याजीम्ह समालोचक कथं नेपालभाषाया समालोचना लागाय् दं झाल । वय्‌कलं नेपालभाषां तःगू हे प्याखं च्वयादीगु दु । उकिया दथुइ सीम्वाःम्ह मनू व मिपुसा प्याखंया ब्वज्या नं जुइधुंकूगु दु । थथे ताःइलं निसें नेपालभाषाया सेवा यानाझाःगुलिं वय्‌कःयात ने.सं. १११० कौलाथ्व द्वादशी कुन्हु विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिपाखें विराट सिरपाः देछाना हनेज्या याःगु दु । नेपाः देय्‌या, नेपालभाषा व संस्कृति ख्यलय् तःदँतक थःत फ्यानाः तब्याः तःचाकः यायेत तःधंगु योगदान बियाझाःम्ह मास्टर पशुपतिभक्त धौभारीं ने.सं. १११३ सिल्लागाः १ संचवाः कुन्हु थःगु देह त्याग यानाझाल ।

ख्वपया जगाति योगा त्वालय् ने.सं. १०५७ य् जन्म जूम्ह पशुपतिमान पःमां छम्ह नेपालभाषाया अनुरागी खः । थी थी स्कूलय् शिक्षक, प्रधानाध्यापक जुयाः तःदँ शिक्षा ख्यलय् थःगु जीवन पानादीम्ह थ्वय्‌कलं नेपालभाषाय् श्रीश्रीश्री स्वस्थानी (ने.सं ११३४) नुगः घाः (ने.सं ११३६), नेवाः वाँउभक्तु (ने.सं ११४१) मलखं कःगु छेँ (ने.सं ११४१)यानाः प्यंगू बाखंसफू च्वयादीगु दुसा मचासाहित्यया ख्यलय् भिंम्ह मनू थेंज्याःगु मचा नाटक व मचा बाखंत नं पिकयादीगु दु । थ्वय्‌कःया तःपु बाखं नेवाःतय्‌सं नेवाः भाय् त्वःताहःगु आदि विषययात कयाः च्वयातःगु दुसा थः मचातय्‌त थःगु मांभाय् ल्हाकेमाः धैगु सन्देश बियादीगु दु ।

बौ गजरत्न बज्राचार्य व मां जोगमाया बज्राचार्यया कोखं ने.सं. १०४६ तछलाथ्व ३ कुन्हु येँया बसन्तपुली बहुप्रतिभाशाली व्यक्ति भाजु पुण्यरत्न बज्राचार्यया जन्म जूगु खः । संस्कृति विषयय् स्नातकोत्तर यानादीम्ह भाजु बज्राचार्यया मेगु नां काकाभाइ नं खः । पद्यकन्या क्याम्पसय् नेपालभाषा विषयय् तःदँ तक प्राध्यापन ज्या यानादीम्ह पुण्यरत्न बज्राचार्य नेपालभाषा, नेपाली भाषा व अंग्रेजी भाषा स्वताय्‌सं ल्हाः ज्वःम्ह च्वमि खः । भाजु बज्राचार्यं नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् च्वखँ, बाखं, छधाः प्याखं विधाय् च्वसा न्ह्याकादीगु दु । वय्‌कःया न्हापांगु बाखं मायाप्रेम ने.सं. १०७० इ धर्मोदय ३/३१ पत्रिकाय् पिदंगु खः । ब्वंकेज्या व पत्रकारिताया ज्या यानाझाःम्ह वय्‌कः साहित्य खलःया संस्थापक (ने.सं.१०७०) नं खः । वय्‌कःया न्हापांगु पिथना सफू बाज्याया ग्वाय् व मेमेगु बाखं (ने.सं.१०७४) खः ।

सामाजिक विसंगति प्रति व्यंग्य नकाः न्ह्यइपुइगु कथं बाखं प्रस्तुत यायेफुगु गुण दुम्ह वय्‌कःया मेगु सफू वँय् फय् व मेमेगु बाखं (ने.सं. १०७६) खः । बाखनय् थें पाय्‌छिगु संवाद छ्यलाः मनोरञ्जन बिइगुली वसपोलया नाटक विवाह समिति (ने.सं. १०७०) गाक्कं सफल जू । अथेहे वय्‌कलं नेवाः तजिलजि विषयया सफू झीगु नखः चखः (ने.सं. १०८४) सफू नं पिथनादीगु दु । थुकथं तःगू विधाया सफू च्वयाः नेपालभाषाया साहित्यया धुकू जायेकेगु नापं नेपालभाषाया शिक्षा क्षेत्रय् तःधंगु योगदान बियाः ने.सं. ११०९ थिंलाथ्व ६ कुन्हु वय्‌कलं थःगु देहत्याग यानादिल ।

बौ काजीलाल श्रेष्ठ व मां बिन्दुवासिनी श्रेष्ठया क्वखं यलया तापाहिती न्याधः त्वालय् ने.सं. १०५६य् उपन्यास च्वमि भाजु पुरुषोत्तमलाल श्रेष्ठया जन्म जूगु खः । बि.ए. तकया अध्ययन यानादीम्ह भाजु श्रेष्ठं नेपालभाषा साहित्यख्यलय् थःगु च्वसा चिनाखँ व उपन्यासपाखे न्ह्याका झायाच्वंगु दु । वय्‌कःया न्हापांगु सृजनाकथं ने.सं. १०७६ दँय् मचा स्वलापतिइ पिदंगु मचायात चिनाखँ खः ।

अथेहे ने.सं. १११५य् वय्‌कलं द्यः लानी उपन्यास पिथनादिल । थ्व द्यःलानी उपन्यास मल्लकालीन ऐतिहासिक घटनाया लिधंसाय् च्वयातःगु उपन्यास खः । उपन्यासय् श्रीनिवास मल्लया मथ्याःम्ह काय्नं छम्ह ब्रम्हुनीनाप इहिपा याइगु, मायाया जालय् लानाः लिपा व मिसां द्यःला नाप इहिपा यानाः द्यःलानी धायेकेमाःगु, अले झीगु समाजय् क्वजातयात गुकथं क्वत्यलीगु धयागु आदि खँ न्ह्यथनातःगु दु ।

भाजु पुष्करबिक्रम प्रजापतिया जन्म बौ तुइकाजी प्रजापति तथा मां तुइल माया प्रजापतिया कोखं ने.सं १०९९ पोहेलाय् थिमिया चपाचो त्वालय् जूगु खः । नेपाःया परम्परागत सांगीतिक व सांस्कृतिक पृष्ठभूमि दुगु परिवाय् ब्वलंम्ह पुष्करबिक्रम प्रजापति थौंकन्हय् थः परिवार सहित अमेरिकाया भर्जिनियाय् सिनियर क्लाउड सिस्टम इन्जिनियर जुयाः ज्या यानाच्वनादीगु दु । मचाइलंनिसें हे भाषासाहित्य संगीत प्रति मन क्वसाःम्ह भाजु पुष्कर नेपालय् च्वनादीबलय् चकना साहित्य पाःलाःया अध्यक्ष, थिमि साहित्य परिषदया अध्यक्ष, मध्यपुर कला परिषद्या सचिव जुयाः ज्या यानादीगु दुसा अमेरिकाय् नं वय्‌कः नेवाः अर्गनाइजेसन अफ अमेरिकाया पूर्व अध्यक्ष खःसा थौंकन्हय् वय्‌कः ल्याय्‌म्ह अमेरिका गुथिया संयोजक खः ।

वय्‌कलं नेपाली व अंग्रेजी भाषं नेवाः सम्बन्धी थीथी लेख प्रकाशित यानादीगु दुसा तःगू पत्रपत्रिकाया नं सम्पादन यानादीगु दु । बहुआयामिक व्यक्तित्व भाजु पुष्कर प्रजापति नेपालभाषाया साहित्य, संस्कृति, कला प्रविधि, संगीत, नृत्य वपरम्परागत वाद्ययंत्र आदियात विदेश अर्थात् संयुक्त राज्य अमेरिकाय् ब्वयादीम्ह छम्ह ज्वःमदुम्ह कलाकार नापं नेवाः अभियन्ता खः । वय्‌कलं बागू दर्जन स्वयाः अप्वः म्ये चिनादीगु दुसा जनकवि दुर्गालालं रचना यानादीगु नेवाः छ नेवाः जु म्येय् नं संगीत बियादीगु दु । थौंकन्हय् लोकंह्वाःगु नेपालभाषाया म्युजिक भिडिओ भिन्तुना, भिन्तुना म्येया निर्देशक तथा संगीतकार नं वय्‌कः हे खः । थुपिं ज्या बाहेक भाजु प्रजापतिया दकलय् न्ह्यथनेबहःगु ज्या नेपाःया संस्कृति कला विदेशय् ब्वयेगु निंतिं सन् २०१८ अमेरिकाय् दयेकूगु कुमारीया रथ खः । प्यचा पांग्रा, १० फिट जाः, ८ फिट ब्या यानाः स्वतँ दुगु थ्व कुमारी रथ नेवाः चित्रकला, कालिगढी, शीप व लगनशीलताया छगू अनुपम नमुना खः । थज्याःगु रथ नेपालंपिने थौं तक गनं नं निर्माण जूगु मदुनि । थ्व रथ निर्माणया माष्टर माइन्ड व संयोजक वय्‌कः खः । अथेहे थुगु दँया (सन् २०२३) बिस्काः जात्राया निंतिं अमेरिकाय् कलापूर्ण द्यःखः दयेकल, थ्व द्यःखः दयेकेगुया डिजाइन व बिस्काः जात्रा सम्पन्न यायेगु ज्याया संयोजन नं वय्‌कल हे यानादीगु खः ।

भाजु प्रजापति छम्ह कलाकार नं खः । वय्‌कलं नेपालय् च्वनादीबलय् पलिस्था ख्यालः धेंधेंबल्लाखय् ब्वति कयाः स्वकःतक उत्कृष्ट कलाकारया सिरपाः त्याकादीगु दुसा ख्वपया नृत्य प्रतियोगिताय् नं दकलय् बांलाःम्ह प्याखं निर्देशकया सिरपाः त्याकादीगु दु । अथेहे वय्‌कलं अन्तराष्ट्रिय ख्यलय् अर्थात् अमेरिका लगायत बंगलादेश, मेक्सिको, क्यानाडा, भारत आदि थासय् नं थःगु भाय्, नृत्य, नाटक, धिमेबाजा आदि प्रर्दशन यानाः थःगु कला संस्कृति प्रवद्र्धन यायेगु ज्याय् तःजिगु योगदान बियादीगु दु ।

नेपालभाषा संगीतयात क्वातुक्क मतिना याइम्ह थ्वय्‌कः थौंकन्हय् थःगु कला, तजिलजि, भाषा, साहित्य, परम्परागत बाजंतय्‌गु संरक्षण सम्वद्र्धनया ज्याय् सक्रिय जुया न्ह्यानाच्वनादीगु दु । थ्वय्‌कःयात पासा पुचः अमेरीकां -NPPA संगीतया ख्यलय् वय्‌कलं बियादीगु योगदानयात कदर यानाः हनेज्या याःगु दु ।

बौ पुण्यभक्त माथेमा व मां प्रेमकुमारी माथेमाया क्वखं ने.सं. १०८४ ञलाथ्व ४ कुन्हु किलागः त्वालय् चिनाखँमि भाजु पुष्करभक्त माथेमाया जन्म जूगु खः । नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् वय्‌कःया मू विधा छधाः प्याखं व चिनाखँ खयां नं माथेमा भाजुया च्वसा आपाः यानाः शायरी व गजल पाखे न्ह्याःगु दु । न्हापां छपुचः शायरी (ने.सं. ११०५, झी ल्याः २०३ ) नांगु शायरी ज्वनाः नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् पिलूझाःम्ह पुष्करभक्त माथेमा थःगु विद्यार्थी कालय् थीथी साहित्य सम्मेलनय् तःकः सिरपाः त्याकादीधुंकूम्ह स्रष्टा खः । थ्वय्‌कः छम्ह च्वमि स्वया नं मूलतः छम्ह पत्रकार खः । सँझ्याः दँपौ, पौभाः स्वलापौया नापं नेपालभाषाय् थीथी पत्रिकाया सम्पादन यानादीम्ह वय्‌कः गोरखापत्र न्हिपौया निकःतक सम्पादक व अंग्रेजी भाय्‌या न्हिपौ राइजिङ्ग नेपालया नं (वि.सं २००८) सम्पादक जुयादीधुंकूम्ह खः । वय्‌कः हलिं नेवाः दबूया प्यक्वःगु सम्मेलन (ने.सं ११४२) या संयोजक नं खः । अथेहे वय्‌कः थौंकन्हय् हलिं नेवाः दबू केन्द्रीय कार्यसमितिया उपाध्यक्ष नं खः । भाजु माथेमां प्रधान पत्रकारिता सिरपाः, वातावरण पत्रकारिता अवार्ड अथेहे मेमेगु सिरपाः नं त्याकादीधुंकूगु दु ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक सांस्कृतिक अभियन्तापिं मध्ये स्व. पुष्करमान बुद्धाचार्य नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म बि.सं. २००३ बैशाख १५ य् जूगु खः । वय्‌कलं नेवाः खलः कास्कीया कार्यसमिति च्वनाः ज्या यानादीगुसा नेवाः देय् दबूया जिल्ला प्रतिनिधिया दुजः जुयाः नं ज्या यानादीगु दु । वय्‌कः २०६३ चैत्र १७ गते दिवंगत जूगु खः ।

बौ डीट्ठा हिरा बहादुर चित्रकार व मां चिनिमाया चित्रकारया कोखं वि.सं. १९९५ साल माघ १८ गते येँया वटु त्वालय् साहित्यकार पुष्पबहादुर चित्रकारया जन्म जूगु खः । मचाबलय् निसें साहित्य प्रति रुची दुम्ह थ्वय्‌कलं थीथी साहित्य सम्मेलनय् ब्वति कयाः तःकः सिरपाःनं त्याकादीगु दु । वि.सं. २०२२ सालय् तत्कालिन पञ्चायत सरकारं नेपालभाषाया समाचार व जीवन दबू कार्यक्रम रेडियो नेपालं लिकयाब्यूगु विरोधय् तत्कालिन थःपिनिगु आक्रोश, विरोधस्वरुप त्वाः त्वालय् वाःवाःपतिं साहित्य सम्मेलन व थीथी विरोध सभा आदि यानाः भाषिक आन्दोलन न्ह्याकूपिं तत्कालिन जागरुक युवापिं मध्ये थ्वय्‌कः नं छम्ह खः । वि.सं २०२२ सालया भाषिक आन्दोलन लिपा नं नेवाः जाति व नेपालभाषाया भाषिक अधिकारया नितिं जुइगु थीथी आन्दोलय् वय्‌कलं थःगु उपस्थिति त्वःफिकामदी । अथेहे हिसि प्रेसया थुवाः जूगु नातां थ्वय्‌कलं नेपालभाषाया गुलिखे ज्याझ्वःया निंतिं ब्वनापौ आदि ग्वाहालि स्वरुप थम्हं निशुल्कं हे पिकायेगु यानादीगु दुसा नेपालभाषा सफू छापे यायेगुली विशेष छुट बियाः नं ग्वाहालि यानादीगु दु ।

भाजु चित्रकार भाषिकख्यःया छम्ह न्ह्यलुवाः जक मखु नेपालभाषाया निबन्ध, प्याखं, बाखं, चिबाखं कविता व समालोचना ख्यलय् नं उलि हे नांजाःम्ह च्वमि खः । थ्वय्‌कःया न्हापां पिदंगु च्वसु खः मृत्युया लिउ लिउ (सितु, १६ः १०८६) नांगु कविता खः । थ्वय्‌कः नेपालभाषाया न्हापांपिं आधुनिक कविपिं मध्ये नं छम्ह खः, तर अथे खयाः नं थ्वय्‌कःया च्वसा छधाः प्याखं व समालोचनाया ख्यलय् अप्वः जाःगु दु । वि.सं २०१८ सालय् हनुमानध्वाखाय् क्यंगु — जुजु जयप्रकाश, स्वभाव, अन्तिम निर्णय छधाः प्याखं व येँया पुन्हिबलय् क्यनीगु महाकाली प्याखं आदि पाखें प्रभावित जुयाः थ्वय्‌कःया च्वसा नाटकपाखे न्ह्याःगु खः । थ्वय्‌कःया न्हापां पिदंगु नाटक विश्वासघात (जः दँपौ ल्याः २, दँ २) खःसा नाटक च्वयेगु हे झ्वलय् स्वाः पुचःया ग्वसालय् जूगु नाटक धेंधेंबल्लाः कासाय् थ्वय्‌कलं च्वयाः म्हितादीगु कँलाय् (ने.सं.१०९७) प्याखनं न्हाप सिरपाः त्याकूगु खः । अथे हे थ्वय्‌कलं नेपालभाषाया थीथी पत्रिकाय् नं नीपुं मयाक छधाः प्याखं च्वयाः पिकयादीगु दु ।

पुष्प चित्रकार नेपालभाषाया अग्रज समालोचकपिनिगु झ्वलय् दुथ्याःम्ह छम्ह समालोचक नं खः । थौंतकया दुने थ्वय्‌कःया थीथी पत्रपत्रिका व सफूया भूमिकाया रुपय् पिदंगु फुक्कं च्वसुत यानाः नीपुं मयाक व्यवहारिक नापं सैद्धान्तिक समालोचनाया च्वसु पिदंगु दु । वय्‌कःया दकलय् न्हापांगु समिक्षात्मक च्वसु गाजलं दाःगु चा (ने.सं १०८६) कविता संग्रह सम्बन्धी खः । थ्व गाजलं दाःगु चा गद्य कविता संग्रहय् दुथ्याःगु झिंन्हय्‌पु कवितायात कयाः समिक्षा यानातःगु छपु ग्यसु ग्यंगु समोलनाया च्वसु खः । अनं लिपा क्वँय् प्वालं धूस्वां साय्‌मिया पासा उपन्यास पिदंगु खः । अथेहे वय्‌कःया छपु ताःहाकःगु मेगु न्ह्यथनेबहःगु समालोचनाया च्वसु जि वयाः लाछि मदुनि नांगु बाखं म्येयात कयाः च्वयातःगु समालोचनाया च्वसु खः ।

साहित्यकार भाजु पुष्प चित्रकार छम्ह प्रगतिशील विचारधारायाम्ह च्वमि खः । थुकिया दसु वय्‌कलं च्वयादीगु प्याखं, बाखं, समालोचना, चिनाखँय् जक मखु स्वयम् थःगु जीवनय् नं बाखं च्वमि मय्‌जु सुवर्णकेशरी तुलाधर नाप (वि.सं. २०३३ सालय्) अन्तरजातीय इहिपाः यानाः क्यनादीगु दु । नेपालभाषाया साहित्यया थपू यायेया निंतिं थःगु च्वसु पाखें जक मखुसे स्कुल, कलेजय् नेपालभाषाया स्यनामिया रुपय् पीप्यदँ तक (वि.सं. २०१८–२०६२) ब्वनामिपिंत शिक्षा बियाः मांभाय्‌या सेवा यानादीगु दु ।