भाजु स्नेह साय्‌मिया जन्म बि.सं.२०१६ माघ १ गते बौ पूर्णबहादुर मानन्धर व मां पूर्णदेवी मानन्धरया कोखं येँ जिल्लाया नैकापय् जूगु खः । स्नेह साय्‌मि वय्‌कःया साहित्यिक नां खःसा वय्‌कःया छेँया नां रामकृष्ण मानन्धर खः । बि.सं.२०३१ साल निसें कविता ख्यलय् च्वसा न्ह्याकाच्वनादीम्ह भाजु स्नेह साय्‌मि साहित्य, संस्कृति व कला क्षेत्रय् समर्पित निगू संस्था पारिजात स्मृति केन्द्र व रातोघर हिमालय फाउण्डेसन नेपालया नायः खः । खस् नेपाली भाय् व नेपालभाषाय् वय्‌कलं कविता व चिबाखं च्वयाः वैच्वनादीगु दु । वय्‌कलं नेपालभाषां स्नेह साय्‌मिया चिबाखं (ने.सं ११४२) नांगु सफू पिकयादीगु दुसा खस् नेपाली भाषाय् वय्‌कःया प्यंगू सफू पिदने धुंकूगु दु । अंग्रेजी भाषं भाय्‌हिलाः पिदंगु ‘Bridges and Walls’ वय्‌कःया बय्‌बय् जूगु छगू कविता संग्रह खः । अथेहे वय्‌कलं नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठानं पिकाःगु नेपालभाषा व नेपाली भाषा नितां दुथ्याकातःगु नेपालभाषाया समकालिन कविता (वि.सं २०७९) नांगु सफूया अनुवाद व सम्पादन यानादीगु दु ।

भाजु स्नेह साय्‌मि विभेदया विरुद्ध सः थ्वयेका वैच्वनादीम्ह छम्ह स्यल्लाःम्ह च्वमि खः । राजनैतिक, आर्थिक, सांस्कृतिक, सामाजिक विभेद जक मखु छगू जातं मेगु जातयात याइगु विभेद, मिसा मिजंया दथुया लैंगिक विभेद, काय् म्ह्याय्‌या दथुइ मां–अबुं याइगु विभेद आदि वय्‌कःया चिबाखंया बिषय जुयाच्वनीसा कविताय् समसामयिक विसंगतियात वय्‌कलं स्याचुक प्रहार यानादी ।

भाजु स्वयम्भुधर तुलाधरया जन्म ने.सं १०६५ तछलाथ्व सप्तमी कुन्हु मां जोगलानी तुलाधर व अबु हिरण्यधरया कोखं ङेत तुंछेँया धर कुलय् जूगु खः । एस.एल.सी.या परीक्षाय् बोर्ड १० जुइत ताःलाःम्ह प्रतिभाशाली विद्यार्थी भाजु स्वयम्भुधर तुलाधरं मस्को विश्वविद्यालयं आरकिटेक्चर इञ्जियरिङ विषयय् स्नातकोत्तर डिग्री हासिल यानादीगु दु । थःगु स्कूल जीवनं निसें थःगु मां भाय्, थुकिया साहित्य संस्कृति व परम्पराप्रति नुगः क्वसाःम्ह भाजु स्वयम्भुधरं थःगु विद्यार्थी जीवनय् अन्तर हाइस्कुल, अन्तर कलेजय् जुइगु थीथी ज्याझ्वःया व्यवस्थापन यायेगु व थीथी धेंधेंबल्लाः कासाय् ब्वति कायेगु ज्या निरन्तर रुपं यानावयादीगु जुल । थज्याःगु हे लगाव वय्‌कःयाके थौंतकं ल्यनाच्वंगु जुल ।

लजगाःया क्रमय् वय्‌कःया अतिकं महत्वपूर्ण ज्या धयागु नेपाल सरकार व जर्मन प्रोजेक्टया ग्वसालय् ख्वपया दत्तात्रय देगःया जिर्णोद्धारया ज्या सहभागिता खः । थनं निसें वय्‌कःया नेवाः कला, बौद्धधर्म, नखः चखः, नेवाः म्येँ संगीत आदिप्रतिया अनुसन्धानमूलक क्रियाकलाप सीदयेक न्ह्यात । थज्याःगु विषय सम्बन्धी अनुसन्धानमूलक च्वसु अंग्रेजीया नापं नेपालभाषं थीथी राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय जर्नलय् नं पिदन । थथे पिदंगु छुं च्वसु खः —

– Ancient City of Kaplivastu Revisited, Triratna, Heritage, Governance and Equity, Agam Prakashan, Delhi. 2003

– Dhando Chaitya & Chârumati, The Daughter of Ashoka The Great, Krisnayan: A Peep into the Past, Dr K.D. Banerjee Commemorative Volume, Sanctum Books, India. 2004

– Marker Stone and Two Limestone Concrete Pieces of Maya Devi Temple in Lumbini- Recent Research in Archaeology, History and Culture- Festschrift to Prof. K.V. Raman, Agam Prakashan, Delhi. 2010

– Worship of Hariti Ajima in Kathmandu- An Ethnographic Account, Pura-Jagat, Indian Archeology History and Culture, Bharatiya Kala Prakashan Delhi 2012 etc.

अथेहे थौंकन्हे नं वय्‌कलं अन्तराष्ट्रिय ख्यलय् दर्ता जूगु ‘The Newarland’ नांगु लय्‌पतिइ नियमित रुपं थीथी विषयय् अनुसन्धानमूलक च्वसु च्वयाः नेपालभाषा साहित्य व नेवाः संस्कृतिया प्रवद्र्धनया ज्याय् निरन्तरता बियाच्वनादीगु दु ।

च्वयेगु जक मखु थःगु शीपयात छ्यलेकथं आशा सफूकुथिया छेँया नक्सा नं वय्‌कलं दयेकादीगु खः । वय्‌कलं दयेकादीगु आर्किटेक्चर डिजाइनकथं नेवाः शैलीं आशा सफूकुथिया छेँ निर्माण जूगु दु ।अथे हे नेवाः सम्पदा संस्कृति राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय ख्यलय् प्रचार प्रसार व प्रवद्र्धन यायेगु झ्वलय् भाजु स्वयम्भुधर तुलाधरं हलिं नेवाः दबूया दांभरिं जुया सन् २०११—२०१५ प्यदँतक व उपाध्यक्ष जुयाः सन् २०१५—२०१७ निदँ तक ज्या यानादीगु दु । थुपिं ज्या बाहेक नं वय्‌कलं प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्षरुपं थीथी संस्था गथे— मिसा साहित्यकार मुना, कविताया लाय्‌कू, नेपालभाषा टाइम्स पत्रिका आदियात नं थम्हं फुगुचाःगु ग्वाहालि याना वयाच्वनादीगु दु ।

भाषा जवाः स्वयम्भुलाल श्रेष्ठया जन्म मां लक्ष्मीमाया श्रेष्ठ व अबु ईश्वरीलाल श्रेष्ठया कोखं यलया तापाहिटीइ ने.सं १०५१ य् जूगु खः । थःगु मांभाय्‌यात माया जक मखु अति गौरव तायेकादीम्ह स्वयम्भुलाल श्रेष्ठ आधुनिक नेपालभाषाया छगः थां खः । नेपालभाषा व नेपाली भाषां नितां भाषं च्वसा न्ह्याकादीम्ह स्वयम्भुलाल श्रेष्ठया नेपालभाषाय् न्हापां पिदंगु च्वसु तत्कालिन धर्मोदय (१६ः ने.सं १०६९) पत्रिकाय् पिदंगु श्रम व उद्योग नांगु निबन्ध खः । नेपालभाषां कविता, बाखं, छधाःप्याखं, अनुवाद तथा अनुसन्धानमूल निबन्ध च्वयादीम्ह थ्वय्‌कःया पिदंगु सफू खः— झीजि (ने.सं. १०८८), मांभाय् (ने.सं. १०९१), क्वाःघासा (ने.सं ११०३), स्वयम्भुलाल श्रेष्ठया ल्यया च्वखँ (ने.सं. ११०६) खः ।

अथेहे थ्वय्‌कलं इतिहासकार बाबुराम आर्चायं च्वयादीगु नेवाः, नेवाःभाय् व संस्कृति (अनुवाद, ने.सं ११०३) नांगु चर्चित च्वसुयात नेपालभाषां अनुवाद याना नं पिकयादीगु दु । थथे नेपालभाषा साहित्यया विविध ख्यलय् च्वसा न्ह्याकादीसां स्वयम्भुलाल श्रेष्ठयात अनुसन्धानमूल निबन्ध च्वइम्ह च्वमि कथं म्हसीकेगु याः । थुकिया दसि वयकःया झीजि निबन्ध संग्रहय् दुथ्याःगु निबन्धत खः । वय्‌कःया निबन्ध विशेष यानाः नेवा जाति, नेपालभाषा व नेवाः संस्कृति सम्बन्धी जूगु दु । अथेहे स्वयम्भुलाल श्रेष्ठं बाल साहित्य विकास यायेगु मनंतुनाः मचा नांगु लय्‌पौया नं सम्पादन यानादीगु दु ।

स्वयम्भुलाल श्रेष्ठ नेपालभाषाया निंतिं तन मन तथा धन बियाः सेवा यानादीम्ह छम्ह मातृभाषा अनुरागी खः । तत्कालिन धर्मोदय पत्रिकाय् पिदंगु भाजु रत्नध्वज जोशीयागु भाषाया सिनाज्या नांगु च्वसुं प्रभावित जुयाः स्वयम्भुलाल श्रेष्ठं छछाः नया छछाः थयाःसां थः म्वातले सिरपाः म्वाका तयेगु दृढ प्रतिज्ञा याना थःगु जन्मन्हि ने.सं १०७३ थिंलाथ्व पारु कुन्हु श्रेष्ठ सिरपाः स्वनादिल । नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् न्हून्हूपिं च्वमिपिंत हःपाः बियाः न्हून्हूगु सफू पिथनाः नेपालभाषा साहित्य धुकू तःधंकेगु हे थ्व सिरपाःया तातुना खः ।

थ्व नेपालभाषाय् जक मखु नेपालय् हे व्यक्तिगत स्तरं नीस्वंगु दकलय् न्हापांगु दकलय् तःजिगु सिरपाः खः । प्रतिष्ठाया दृष्टिकोणं तसकं हे च्वन्ह्याःगु थ्व सिरपाः नीस्वंसांनिसें नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् प्रतिस्पर्धाया वातावरण खनेदत । न्हून्हूपिं च्वमित थुकिया हःपालं पिलूवल । श्रेष्ठ सिरपाःया नापं

थ्वय्‌कलं श्रेष्ठ प्रकाशन धकाः स्वनाः थःगु नापं तःम्ह नेपालभाषाया च्वमिपिनिगु सफू पिकयादीगु दु । स्वयम्भुलाल श्रेष्ठं श्रेष्ठ सिरपाः व श्रेष्ठ प्रकाशन जक स्वनादीगु मखुसे च्वसापासाया अध्यक्ष जुयाः च्वसापासाया थीथी ज्या न्ह्याकेत नं आर्थिक ग्वाहालि यानादीगु दु ।अथेहे थ्वय्‌कः छम्ह समाजसेवी नं खः ।थ्वय्‌कः नेपाल रेडक्रस सोसाइटी झापाया अध्यक्ष जुयाः समाजसेवाया ख्यलय् नं आपालं ज्या यानादीगु दु । थुकथं थ्वय्‌कःया योगदानयात कदर यानाः च्वसापासां भाषाजवाः (ने.सं १०८३), लौकौल पुरस्कार समितिं लाकौल सिरपाः लःल्हाःगु दु । थथे थःगु मांभाय् नापं समाजया सेवा यायां ने.सं ११०७ पोहेला पुन्हि कुन्हु थ्वय्‌कलं थःगु नश्वर देह तोतादिल ।