मां तुल्सीमाया व बौ योगेन्द्र प्रकाश मल्लया क्वखं ने.सं. १०५६ कौलागा लक्ष्मीपुजा कुन्हु येँया थाय्मदु त्वालय् कमलप्रकाश मल्लया जन्म जूगु खः । वय्कलं विद्यार्थी कालंनिसें हे च्वसा न्ह्याकाः कविता, बाखं, च्वखँ च्वयेगु व भाय् हिलेगु यानादीगु खः । नेपालभाषाय् वय्कःया निपु कविता दकलय् न्हापां ने.सं. १०७७ स थौंकन्हे लय्पौ ल्याः ६/१ स पिदंगु खः । अथेहे वय्कःया क्वसः बाखं ने.सं. १०७८ या धर्मोदय ल्याः ११/१३३ स पिदंगु खः । वय्कः कलेजया विद्यार्थीकालय् थःगु छेँय् हे ज्याकू चायेकाः विद्यार्थी साहित्य मण्डल नीस्वनाः उकिया छ्याञ्जे जुयाः इलय् ब्यलय् वय्कलं साहित्यिक ज्याझ्वः न्ह्याकादिल । सिर्जनात्मक साहित्य च्वयेगुली च्वसा न्ह्यायेधुंकाः गम्भीरमान मास्के, अच्युतप्रसाद राजभण्डारी, चित्तधर हृदय, प्रेमबहादुर कसाःया प्ररेणां वय्कलं थःगु च्वसा समालोचना लेखनपाखे न्ह्याकादिल । वय्कःया दकलय् न्हापांगु प्रबन्धात्मक च्वसु कविताया मू ने.सं. १०८१ या ब्याहाँचुलि पत्रिकाया ल्याः १/१ स पिदंगु खः ।
नेपालभाषाय् प्रा.डा. कमलप्रकाश मल्ल वरिष्ठ समालोचक, बुद्धिजीवी, वरिष्ठ शिक्षाविद्, अनुसन्धानविद्, इतिहासकार, विद्वान कथं नांजाः । वय्कः नेपालभाषाया जक मखु नेपाःया हे छम्ह तःधंम्ह विद्वान, भाषाविद्, बुद्धजीवि कथं नांजाःम्ह व्यक्तित्व खः । अंग्रेजी विषयलय् एम.ए यानादीम्ह कमलप्रकाश मल्ल कलेजय् नेपालभाषा ब्वंकेगु यानादीपिं न्हापांपिं प्राध्यापकपिं मध्ये छम्ह खः। लिपा कमलप्रकाश मल्लं बेलायतया भ्मष्लदगचनज विश्व विद्यालयं ऋयगतझउयचबचथ mयमभकि या कतथष्कितष्अ बलबथिकष्क, ष्तिभचबचथ बलम ष्लिनगष्कतष्अ बलम तजभष्च उभमबनयनष्अ चभभिखबलअभ विषयय् सन् १९७४ य् विद्यावारिधि यानादिल । विद्यावारिधि उपाधि कयाः नेपाः लिथ्यने धुंकाः वय्कः सन् १९७७ य् त्रिभुवन विश्वविद्यालय् शिक्षाध्यक्ष पदय् नियुक्त जुयादीगु खः । वय्कलं सन् १९७६ निसें १९९५ या निगू दशकया दुने झिंखुगू थीथी अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन व सेमिनारय् ब्वति कयाः कार्यपत्र न्ह्यब्वयादीगु खः ।
अंग्रेजी, नेपालभाषा तथा नेपाली स्वंगू भाषाय् नं च्वसा न्ह्याकादीम्ह वय्कःया नेपालभाषाय् पिदंगु सफू थथे दु : नेपालया प्राचीन भाषा नेपालभाषा (अनुवाद, ने.सं. १०९७), नेपालभाषा घ्वाना सफूया धलः ने.सं. १०२९–१०९७ (ने.सं. १०९९), सिकंमिया स्वांने (समालोचना, ने.सं. १०९८) पूर्वज लुमंकाः (ने.सं. ११००), नेपालभाषा घ्वाना सफूया धलः, निगूगु ने.सं. १०९८–११०४ (ने.सं. ११०४) आदि । थथेहे वय्कःया सिकंमिया स्वांने समालोचना संग्रह दुने दुथ्याःगु थीथी लेखं वय्कःया समालोचना पद्धति जक मखु नेपालभाषाया समालोचना साहित्यया इतिहास स्थिति ब्वयाब्यूगु दु । अथेहे नेपालभाषा घ्वाना सफूया धलः न्हापांगु व निगूगुया प्रकाशनं ने.सं. १०२९ निसें ११०४ तक पिदंगु १३०६ गू सफूया धलः पिदंगु दु । थ्व सफू धलखं नेपालभाषाया अध्ययन अनुसन्धान याइपिंत आपालं अःपुकाब्यूगु दु ।
अथेहे डा. कमलप्रकाश मल्लया सम्पादनय् नेपालभाषाया तःगू हे ग्यसुग्यंंगु सफू पिदंगु दु ।वय्कलं सम्पादन यानाः पिकयादीगु सफू खः— मूसः (निबन्ध, ने.सं. १०८४), लिसं (कविता मुना– कवि दुर्गालालया कविता, ने.सं. १०८०), नःलि स्वना (ने.सं. १०८७), नःलि कवि छगू विवाद, (ने.सं. १०८७), दि गोपालराज वंशावलि (इतिहासकार धनवज्र बज्राचार्य नापं अंग्रेजी अनुवाद नापं) ई.सं १९८५, अ डिक्सनरी अफ क्लासिकल नेवारी (सन् २०००) आदि । थथे वय्कलं सफू सम्पादन यानादीबलय् केवल औपचारिकता पूवंकेत जक सफूया भूमिका च्वयेगु मयासे व सफूया समिक्षात्मक परिचय नापं व सफू सम्बन्धी विधाया इतिहास तकं न्ह्यब्वयेगु वय्कःया समालोचनाया विशेषता खः । थ्वहे कथं वय्कलं सम्पादन यानादीगु मूसः – निबन्ध संग्रह दुने दुथ्याःगु भूमिकां व सफुलिइ दुथ्याःपिं निबन्धकारपिनिगु समिक्षा जक मखुसे नेपालभाषाया गद्य साहित्यया इतिहास नापं गद्य साहित्यया स्थिति तकं ब्वयेगु याःगु दु । वय्कलं सम्पादन यानादीगु मेगु सफू दि गोपालराज वंशावलि सफू नेपाःया प्राचीन इतिहासया अध्ययन अनुसन्धान यायेत ज्वः मदुगु ऐतिहासिक सामग्री खः । थुकिं कमलप्रकाश मल्लया इतिहासकारया व्यक्तित्व बांलाक उलाब्यूगु दु । अथेहे वय्कःया तःजिगु छगू योगदान वय्कःया मू सम्पादनय् च्वसापासापाखें पिदंगु पुलांगु नेवाः भाय्या स्वीछद्वः खँग्वः दुथ्याःगु शव्दकोश A Classical Newari Dictionary खः (थ्व कोश सफूया स्रोतं गुंगू पुलांगु हस्तलिखित ग्रन्थ खः) । थ्व सफूयात जापानया केश्जाम सिम्बन संस्थां च्वसापासायात ई.सं २००१ या निकि एशिया सिरपाः स्वरुप ख्वीगू लाख येन (नीन्याद्वः डलर) ६ जून २००१ स टोकियोय् लःल्हाःगु खः ।
डा. कमलप्रकाश मल्लया नेपालभाषा व नेपाल सम्बन्धी अंग्रेजी भाषं नं तःगू सफू पिदंगु दु । गथे – नेवारी ल्यांग्वेज अ वर्किङ आउटलाइन, क्लासिकल नेपाल लिटचरेर : अ स्केच, काठमाडौं एयर काठमाडौं, नेपाल पर्सपोक्टिभ अन कनटिन्यूटि एण्ड चेञ्ज, इंग्लिस इन नेपालिज एजुकेशन, द फस्ट नेशनल कन्फरेन्स अफ कलेज टिचर अफ इंग्लिस आदि । अथेहे थीथी अंग्रेजी भाषाया जर्नलय् नं वय्कःया तःपु हे अनुसन्धानमूलक लेख पिदंगु दु । थुपिं सफू तथा लेख रचनाया प्रकाशनं विदेशय् नेपाःया इतिहास, नेपालभाषा साहित्य, नेपाःया शिक्षायाबारे सम्प्रेषण जूगु दु । नेपाली भाषाया थीथी पत्रिकाय् नं २५ पुं मयाक वय्कःया शोधमूलक च्वसु पिदंगु दुसा राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय थीथी गोष्ठीइ ब्वति कयाः तःपु हे ग्यसुग्यंगु नेपाः व नेपालभाषाया जः ह्वलीगु कार्यपत्र प्रस्तुत यानादीगु दु ।
अध्ययनशील चिन्तनशील व्यक्तित्व कमलप्रकाश मल्लं अध्ययन तथा शिक्षण सेवाया झ्वलय् तःगू पदक व विभुषण प्राप्त यानादीगु दु । गथे— महेन्द्र विद्याभूषण, शुभराज्याभिषेक पदक, गोरखा दक्षिणबाहु तृतिय व चौथौं, त्रिशक्तिपट्ट – तृतिय, The Toyota Foundation intelligent Grants आदि । थ्व संसारय् सदां सुं नं च्वनेमदु धयातःथें विद्वान कमलप्रकाश मल्लं नं ने.सं ११३९ य् थःगु नश्वर देह त्वःतादिल ।
लिपि क्विन नामं नं म्हसीका दुम्ह सुनिता डंगोल ने.सं. १११३ बछलागाः द्वादशी कुन्हु अबु सन्तु डंगोल व मां संगीता डंगोलया कोखं येँया लगंत्वालय् जन्म जूगु खः । समाजशास्त्रय् एम.ए. अध्ययन क्वचायेकादीम्ह वय्कः क्यापिटल एफ. एम. व नेपाल टेलिभिजनय् ज्याझ्वः न्ह्याकादीम्ह सञ्चारकःमि नं खः । नेसं ११३१ दँय् मिस नेवाः जुयादीम्ह वय्कलं नेसं ११३८ चौलानिसें रञ्जना लिपि क्यालिजात्रा व वर्कशप न्ह्याकाः त्वाःत्वालय् वनाः रञ्जना लिपि प्रचारप्रसार व प्रवर्द्धन यानादिल । नेसं ११४० दँय् हलिंन्यक कोरोना ल्वय् न्यनाच्वंगु इलय् वय्कलं फेसबुक लाईभया माध्यमं हलिं न्यंक रञ्जना लिपि व नेपालभाषा अनलाईन कक्षा न्ह्याकादिल । वय्कलं यैपुक व न्ह्यैपुक रञ्जना लिपि व नेपालभाषा स्यनेकने यानादीगुलिं वय्कःया ज्याझ्वलय् हलिं न्यंकया आपाःसिनं ब्वति काःगु खः । वय्कलं नेपालभाषाया न्हियान्हिथं ज्याखँ व खँल्हाबल्हाया आधारभूत पाठलिसें व्याकरणकथं नाम, सर्वनाम, क्रियापद, कारक विभक्ति, विशेषण, बचनया पाठ थीथी ग्राफिक्स व डिजिटल ज्वलं छ्यलाः अनलाइन माध्यमं स्यनादीगु खः । नेपालभाषा व रञ्जना लिपि सयेकीपिंत ग्वाहालि जुइमा धकाः वय्कःया दक्वं पाठ्यज्वलं युट्युबय् नं तयादीगु दु ।
वय्कलं व्यावसायिकरुपं रञ्जना लिपि छ्यलाबुला याकेगु निंतिं अभियान नं न्ह्याकादिल । वय्कःया इनापयात नालाकासें थीथी व्यावसायिक संस्थातय्सं नांग्वरः व थःपिनिगु उत्पादनय् रञ्जना छ्यलाबुला याःगु दु । वय्कलं तिसा, वसः व ट्याटुइ नं रञ्जना लिपिया कुटाक्षर छ्यलाबुला यायेगु ज्या न्ह्याकाः युवा पुस्ताया दथुइ नं रञ्जना लिपि लोकंह्वाकादीगु दु । वय्कलं येँ महानगरपालिकाया ब्वनेकुथिया नेपालभाषा स्यनामिपिंत नं नेपालभाषा व रञ्जना लिपि स्यनेकने यानादीगु दु ।
सुनिता डंगोल ने.सं ११४२ दँय् जूगु स्थानीय निर्वाचनय् येँ महानगपालिकाया उपप्रमुख पदय् नेपाःन्यंक दकलय् अप्वः भोट हयाः त्याकादीम्ह खः । येँ महानगरपालिकाय् निर्वाचित जुइधुंकाः वय्कलं महानगरया विकास निर्माणया ज्याया लिसेलिसें नेवाः जातिया कला, संस्कृति, व सम्पदा लिसें नेपालभाषा व नेपाललिपि रञ्जना लिपि च्वन्ह्याकेगु ज्याय् नं तिबः बियाच्वनादीगु दु ।