इशाया झिगूगु शदिइ अरबभूमी पाखें विकास जूगु गजलं थौं शास्त्रीय संगीतय् अपूर्व थाय् काःगु दु । गजलया शाब्दिक अर्थ मतिनामि नाप खँल्हाबल्हा वा थः यज्जुयात प्रणय बोध यायेगु खः। तर कालान्तरय् वयाः थ्व विधा माया मतिनाय् जक प्यपुना मच्वंसे मेमेगु ख्यःयात नं कःघायेगु यात । थथे विषयया विविधतायात थ्व विधां कय्च्यायेगु याःसां गजलया नियम विधानयात धाःसा त्वःतेगु मयाः ।
महाकवि सिद्धिदास महाजुया समकालीन नेपालीभाषाया युवा कवि मोतिराम भट्टं थम्हं गजल चिनेगु जक मखु साहित्यिक मण्डली हे स्वनाः नेपाली भाषा साहित्यय् गजलया धाः न्ह्याकल । थुकिया लिच्वः खः संगीत चन्द्रोदय काव्य संग्रह । बनारसं ने.सं १०३३ स पिदंगु निगूगु संस्करण धयातःगु थ्व संगीत चन्द्रोदयय् नेपाली भाषाया गजल नापं नेपालभाषां च्वयातःगु रत्नलाल ‘रत्न’यागु निपु व कवि गजवयागु छपु गजल नं लाःगु दु । थ्वहे कथं थुगु ईया नेपालभाषाया भक्त कवि मानलाल मास्कें (ने.सं ९९७–१०३७ ) च्वयाथकूगु भजनामृत नांगु सफलिइ निपु नेपालभाषाया गजल व सरदार हरिभक्त माथेमा (ने.सं ९४३–१०१५)यागु श्रृंगार भक्तिं जाःगु छुं गजल लुयावःगु दु । अथे हे ने.सं १०४० य् सिद्धिदास महाजुं राग गजल कौवाली नांगु गजलया सफूचा च्वयादीगु दु । अथेहे नेपालभाषां गजल चिनाः नं थौं तक गनं नं चर्चाय् मवःनिम्ह गजलकार गोरखबहादुरं ने.सं १०४८ निसें १०८५ दुने च्वया थकूगु ९५पु गजल व म्येया संग्रह लुयावःगु दु ।
थथे नेपालभाषाय् गजल विधाया प्रादुर्भाव ने.सां १०३३ य् संगीत चन्द्रोदय काव्यं निसें जुइधुंकूगु खयानं थ्वया सैद्धान्तिक चर्चाया नापं गजल साहित्यया विकास आधुनिककालय् वयाः तिनि जुल । ने.सं ११०७ य् सक्व प्रकाशन पाखें पिदंगु शैलेन्द्र श्रेष्ठया गजलया कल कल (ने.सं ११०७) नेपालभाषाया न्हापांगु गजल संग्रह खः । थ्वयां लिपा ने.सं ११०८ य् मोहनकाजीया भचा भचा गजल संग्रह पिदन । अथेहे ने.सं १११४ य् महाकवि गिरिजा प्रसादया गजल सीके नांगु गजल सम्बन्धी सैद्धान्तिक ज्ञानया न्हापांगु सफू पिदन । थ्वयां ल्यू गजलया सफू ज्वनाः छम्हयां ल्यू मेम्ह गजलकारपिं नं विस्तारं खनेदयेकः वल । थ्वय्कःपिं खः– भूषणप्रसाद श्रेष्ठ, एच. के कपाली, ईश्वरीमैंया श्रेष्ठ, दया खड्गी ‘वेचैन’, मदन श्रेष्ठ जुजं, राजेन्द्र पुता, दुर्गालाल श्रेष्ठ, अगिंमथः, सुधिर ख्वबि, सुरेश प्रधान, तुयु पुं, मजनु मर्हजन, सौरभ शाक्य, बद्री वेदना, धु्रव मधिकःमि, रेन राजन, ज्यापु जुजु, बुद्ध नेवाः, अनिश शाक्य, तवः मरु, नरेन्द्रप्रसाद जोशी आदि । अथेहे भूषणप्रसाद श्रेष्ठया थुलि यःकि गजल, छ गजल जि गजल म्येँचाः व जिं म्हंकेवं, छंं स्वःगु मिखाय् गजल सी.डी. नेपालभाषाया गजल ख्यलय् मेगु अध्याय खः । थथे गजल ख्यलय् दकलय् अप्वः गजल च्वःम्हः, सी.डी पिकाःम्ह व गजलया शास्त्रीय विधान कथं उच्चकोटिगु गजल च्वयाः विशिष्ट रुपं थःत म्हसीके ब्यूम्ह गजलकार भूषण प्रसाद श्रेष्ठ खः । अथेहे नेपालभाषाय् मतिनाइतर विषययात कयाः गजल च्वयेगु शुरु याःम्ह गजलकार खः एच. के.कपाली ।
थ्वय्कःपिं बाहेक नेपालभाषाया तत्कालीन थीथी पत्रपत्रिकाय् गजल च्वयाः गजलकार कथं म्हसीकःवःपिं मेपिं गजलकारपिं खः– चन्द्रलाल पिवाः, विमल ताम्राकार, रजनी मिला, राजेन्द्रप्रसाद श्रेष्ठ, रुमण जोशी, लिजः स्थापित, विष्णु, राजन् नापित, सामन्त, कृष्णराम स्यस्यः, यचु जोशी, रामेश्वर श्रेष्ठ, अगिव बनेपाली, निरज ‘आँशु’ आदि । तर थथे तःम्ह च्वमिपिं गजल लेखनय् खनेदुसां थ्वहे क्षेत्रय् प्रतिवद्ध जुया गजल साधना याःपिं गजलकारपिं धाःसा तसकं म्हो धायेमाः । थथे खया नं थौंया गजलकारपिं वैचारिक रुपं आपालं सचेत, सजग जूगु दु । थौंया गजलयात केवल मतिनाया विषयभूमिइ जक लिकुंकाः तयेगु मयासे थीथी ख्यलय् खनेदयाच्वंगु विसंगति विकृतिप्रति तिक्ष्ण व्यंग्य प्रहार याना सकारात्मक परिवर्तनया आवश्यकता बोध याकेगु निंतिं गजलयात अप्वः छ्यलेगु याःगु दु ।