नेपालभाषा साहित्यय् आख्यान तत्व दुगु बाखंम्ये प्राचीनकालं निसें खनेदुसां खण्डकाव्यया प्रार्दुभाव पुनर्जागरणकालय् वयाः सिद्धिदास महाजुया सत्यसती (ने.सं १०३३) खण्डकाव्यनिसें जक जुल । तर सिद्धिदास महाजुं नं संस्कृत साहित्यय् प्रचलित खण्डकाव्यया शास्त्रीय मान्यतायात पूर्णरुपं पालन यानामदी । खण्डकाव्यया नायः द्यः, जुजु वा वीर धीरम्ह वा इतिहास प्रसिद्धम्ह जुइमाः धैगु गुगु नियम दुगु खः उकियात पालन मयासे छम्ह साधारण मिसायात मू पात्र यानाः नेपाःया सामाजिक सांस्कृतिक परिवेसय् समस्यापूर्तिया शैलीं सत्यसती खण्डकाव्यया रचना यानादीगु खः । सत्यसती खण्डकाव्ययां ल्यू वय्‌कलं संवाद नांगु मेगु संवादात्मक शैलीया खण्डकाव्य नं च्वयादीगु दु। सिद्धिदासया ल्यू खण्डकाव्य च्वयेगु रहर जेलकालिन कविपिंसं न्ह्याकल । रामायण, महाभारतया छुं कथा अंशयात कयाः रत्नध्वजया नारद मोह, फत्तेबहादुर सिंहया– वनवासया छगू खँ (ने.सं.१०६८), ख्युं अयोध्या, चित्तधर हृदयया– बभ्रुवाहन (ने.सं १०६९), पिदन । अथेहे बौद्ध जातक अवदानयात कयाः योगवीर सिंहया रानीमन्दिराया विलाप, चित्तधरया हे गौत्तमबुद्ध, धर्मरत्न यमिया विश्वन्तरया मचात दान (ने.सं. १०७२) आदि खण्डकाव्य पिदन । धर्मरत्न यमिया सँदेय्‌या लिसः (ने.सं. १०७१), ईश्वरानन्दया सन्देश (ने.सं.१०७८) खण्डकाव्यया प्रकाशनं खण्डकाव्यया ख्यलय् छगू ह्यूपाः हयाबिल । पूर्वीय मान्यतायात पालन मयासे झीगु रुढिगत समाज, क्वह्यंगु मान्यतायात उलाबीगु ज्या थ्वय्‌कःपिनिगु खण्डकाव्ययात जूगु दु । थ्वय्‌कःपिंसं खण्डकाव्यय् विवेक मखु प्रगतिशील बिचाः ब्वयेगु माध्यम कथं छ्यलेगु यानादिल । थथे आधुनिककालय् वयाः संस्कृत परम्परायात नालाः नेपालभाषां खण्डकाव्य च्वयेगु याःसां विषयगत नापं प्रस्तुतिगत रुपं न्हू पहः व मौलिकता बिइगु कुतः खनेदत । थ्वहे झ्वलय् सामाजिक विकृति विसंगतिप्रति व्यंग्यं जाःगु मदनमोहन मिश्रया गजिगुलुया म्हगसय् पशुपतिनाथ (ने.सं१०९५), सीताहरण (ने.सं १०८०), रामराज्य (ने.सं १०८३) बागमतिया ख्वःसः (ने.सं.१११२), थेंज्याःगु खण्डकाव्य पिदन । अथेहे सिद्धिचरण श्रेष्ठ स्वच्छन्दवादी प्रवृतियागु लुभुनी (ने.सं. ११११), तृष्णा (ने.सं. ११११), उत्तरा विलाप (ने.सं१११४) थेंज्याःगु खण्डकाव्य च्वयाः नेपालभाषाया खण्डकाव्यया ख्यलय् न्हूगु अनुभूति याकेबिल । संख्यात्मक रुपं जक मखु गुणात्मक रुपं नं नेपालभाषाया खण्डकाव्ययात तःजि जुइकेबिल । चित्तरञ्जनया मां लुमंकाः (ने.सं. १०७१), मेरी बाबा (ने.सं. ११२९), खण्डकाव्य नं थज्याःगु प्रवाह अन्तर्गत लाःगु खण्डकाव्य खः । नेपालभाषाया खण्डकाव्यया ख्यलय् महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीं हेल्चा (ने.सं १०८४), बुद्ध नुगः, मन्त्र (ने.सं ११०१) थेंज्याःगु जनपक्षीय खण्डकाव्य च्वयाः थ्व ख्यलय् खनेदयेकः झाल । वय्‌कःया बुद्धनुगः (ने.सं ११०३) खण्डकाव्य धर्मया ख्यलय् च्वंमिपिंत नं प्रगतिशील यायेगुया तातुनाः च्वयातःगु खण्डकाव्य खः । हेल्चा खण्डकाव्य श्रेष्ठ सिरपाः प्रतियोगिताया निंतिं बीधुंकूगु खयां नं सफूया रुपय् धाःसा पिदंगु मदुनि । ने.सं १०३१ य् जनकवि दुर्गालालया भिक्षुया मतिना खण्डकाव्य ज्वनाः थ्व ख्यलय् खनेदयेकः झाल । थनं लिपा राजभाइ जकःमिया खराचा व सिंह मचाखण्डकाव्य पिदन । नेपालभाषाय् छन्दोवद्ध कविता चीनीपिं अमोध ताम्रकार, भूषणप्रसाद श्रेष्ठ, लाभरत्न तुलाधर, राजभाइ जकःमि थेंज्याःपिं स्रष्टापिं मदुगु मखुसां खण्डकाव्यया प्रकाशन म्हो हे जक जूगु दु । अथेहे नेपालभाषाय् पिदंगु खण्डकाव्ययात कयाः चर्चापरिचर्चा नं तसकं म्हो जक जूगु दु ।