नेवाः भजन परम्पराय् भजन क्वचायेके न्ह्यव दकसिबें लिपा आरति मत (स्वप्वाः, न्याप्वाः, न्हय्प्वाः, द्यवा दुगु विशेष कथं तयार यानातःगु मत) च्याकाः हालीगु म्येयात आरति म्ये धाइ ।आरतिम्येनंमेमेगुम्येथेंतुंहेखः, तर आरति म्येय् ‘आरति’ खँग्वः न्ह्यथना च्वनी ।आरतिम्येनंथीथीदेवदेवी (गनेद्यः, महाद्यः, भिंद्यः, भैलः द्यः, करुणामय, कुमारी, हारतीमां, बुद्ध, नारांद्यः, कृष्ण द्यः आदि)या व थीथी ताल (च्वः, जति, प्रताल आदि)व थीथी रागया आपालं दु ।थथे असंख्यः आरति म्ये मध्यय् तिथि वा पर्व न्हि समेत मनन यानाः थौं थुगुआरति हालेगु धकाः हाली, छगू भजनय् छपु हे जक आरति म्ये हाली ।
दँय्दँसं मिलापुन्हि (प्वहेलाथ्वः पुन्हि) निसें सिपुन्हि (सिल्लाथ्वः पुन्हि)तक माधव नारायणया भजन, स्तुति हालाः तीर्थय् चाःह्यू वनीगुयात माघ हालेगु याइ । थ्व लछियंकं सक्वय् माधव नारायणया मेला व स्वस्थानीया धलं दनेगु याइ, अथे नेवाःतय् छेँय्छेँय् नं स्वस्थानी बाखं कनी । थ्व लाय् सुथ न्हापां विष्णु व नारायणयागु किपा दुगु ततःपाःगु ध्वाँय् ज्वनाः विशेषकथं माधव नारायण व विष्णुया दशअवतारया स्तुति हालाः थःथःगु लागा सतिक लाःगु तीर्थय् वनाः म्वःल्हुयाः, फिया शिवलिंग दयेकाः पुज्यानाः लिहां वइबलय् लँ धुच्छि ज्याथ पुचः व मस्तय्गु पुचः जानाः विष्णुया दशअवतार व थीथी देवदेवीया नां कयाः स्तुति व भजन हालाः देय् चाःहिली । माघ हालीबलय् ज्याथ पुचलं न्ह्यत्वाः कथं ‘मत्स्य अवतार गोविन्दे’ धकाः धाइ, उकिया लित्वाः कथं मचा पुचः ‘नारायण हरि’ धकाः प्रत्येक धुवा स्वकः स्वकः हाली । विष्णुया दशअवतारया दक्वं अवतारया नां कथहं कयाः भजन हाहां चाःहिलीबलय् लँय्सं लाःगु थीथी देवालय, शिवालय, बहाःबहिली दुहां वनाः चाःहिलाः ज्याथ पुचलं उम्ह देवदेवीया नां कयाः म्ये हालेवं मचा पुचलं ‘पाप हरे…’ धकाः हाली ।
येँ व यल व ख्वपय् थःथःगु लागाया बागमती, विष्णुमति, शंखमूल आदि तीर्थय् मेला यानाः माघ हालेगु चलन दुगु खः । येँ व यलया शहरी लागाय् माघ हालेगु चलन न्हनेधुंकलसा ख्वप, थिमि, बोदे, सक्व, थेच्व, सुनागू लिसेंया नेवाः वस्तीइ आःतक नं माघ हालेगु परम्परा न्ह्यानाच्वंगु दनि ।
माघ हालाः देय् चाःहुलाः थःगु त्वालय् थ्यनकि आरति म्ये हाली । आरती म्ये हालीबलय् नं ज्याथ पुचः व मचा पुचः जानाः उगु म्येया न्ह्यत्वाः व लित्वाः कथं हे हाली । आरति म्ये क्वचायेकाः उकुन्हुया वार, तिथि, पर्व विशेषया म्ये व उगु त्वाःया सम्बन्धित द्यःया विशेष स्तुति पूवंक हालाः वखुन्हुया माघ हालेगु विधिवत क्वचायेकी । थ्व हे रितं मिला पुन्हिनिसें सिपुन्हि तक लच्छियंक न्हिथं माघ हालाः तिर्थय् म्वःल्हुयाः देय् चाःहुली ।
माघ म्ये
माघ हालीबलय् विशेष दशअवतारया स्तुति हाली
ज्याथ पुचः –मत्स्य अवतार गोविन्दे । (स्वकः)
मचा पुचः ः नारायण हरि (स्वकः)
ज्याथ पुचः – कक्षे अवतार गोविन्दे
मचा पुचः – नारायण हरि
थुगु प्रकारं क्रमशः वराह, नरसिंह आदि दशअवतारया दक्व द्यःपिनिगु नां झ्वःलिं कयाः ‘…अवतार गोविन्दे ।’ धकाः ज्याथ पुचलं न्ह्यत्वाः कथं प्रत्येक अवतारया स्वकः स्वकः व मचा पुचलं उकिया लित्वाः कथं ‘नारायण हरि’ धकाः स्वकः स्वकः हाली ।
यलया कृष्ण देगःन्ह्यःने हालीगु माघ म्ये
ज्याथ पुचः ः ‘वासुदेव सुमरण !’
मचा पुचः ः ‘पाप हरे’
ज्याथ पुचः ः ‘राधाकृष्ण सुमरण !’
मचा पुचः ः ‘पाप हरे’
ज्याथ पुचः ः ‘वैकुण्ठनाथ सुमरण !’
मचा पुचः ः ‘पाप हरे’
ज्याथ पुचः ः ‘द्वारिकानाथ सुमरण !’
मचा पुचः ः ‘पाप हरे’
ज्याथ पुचः ः ‘श्री विश्वनाथ सुमरण !’
मचा पुचः ः ‘पाप हरे’
ज्याथ पुचः ः ‘महांमाया सुमरण !’
मचा पुचः ः ‘पाप हरे’
ज्याथ पुचः ः ‘गणपति दरशन आनंन्दे !’
मचा पुचः ः ‘श्री राधाकृष्ण गोविन्दे’
ज्याथ पुचः ः ‘गरुड दरशन आनन्दे !’
मचा पुचः ः ‘श्री राधाकृष्ण गोविन्दे’
ज्याथ पुचः ः ‘नन्दी दरशन आनन्दे !’
मचा पुचः ः ‘श्री राधाकृष्ण गोविन्दे’
ज्याथ पुचः ः ‘गया गजाधर !’
मचा पुचः ः ‘श्री राधाकृष्ण गोविन्दे’
ज्याथ पुचः ः ‘माधव सुमरण !’
मचा पुचः ः ‘पाप हरे !’
ज्याथ पुचः ः ‘हरि गोविन्दे !’
मचा पुचः ः ‘हरि गोपाल !’
ज्याथ पुचः ः ‘हर शिव शंकर !’
मचा पुचः ः ‘हरि माधव !’
स्तुति हाले क्वचायेकाः सकसिनं पाःलाक्क छगू हे सलं ‘माधव नारायण’ धयाः बँय् थियाः भागी याइ ।
आरति म्ये
शिवानन्द स्वामी रचित महाद्यःया आरति म्येया छगू अंश (धुवा)
ज्याथ पुचः ः ‘जय शिव ऊँकारा स्वामी हरभिव ऊँकारा ।
व्रम्हा विष्णु सदाशिव अद्र्धङ्गे गौरा ।। धुन ।। ’
मचा पुचः ः ‘उँ हर हर महादेव ।’
थुगु प्रकारं ज्याथ पुचलं आरति म्येया धुवा, स्थायी, अन्तरा न्ह्यत्वाःकथं पूवंक हाली, थुकिया लित्वाःकथं मचा पुचलं प्रत्येक पटक ‘ॐ हर हर हर महादेव’ धकाः हाली ।