न्हय्गां जात्राया झ्वलय् किपुलिइ जुइगु जात्रायात इन्द्रायणी जात्रा धाइ । थ्व जात्राबलय् पीगंद्यः (इन्द्रायणी) लिसें गणेद्यःयात खतय् तयाः सिन्हः जात्रा याइ । इन्द्रायणीया द्यःखतय् सप्त मातृका, भैरव, गणेश, सिंघिनी, ब्याघ्रिनी व कथितिया महाद्यःया मूर्ति दइ । थुकी मध्ये प्रमुख कथं इन्द्रायणीयात नालातःगु दु ।
इन्द्रायणीया मू जात्रा धयागु थिंलाथ्व (मार्गशुक्ल) अष्टमी निसें दशमी तक खः । जात्रा न्ह्यः चौथिकुन्हु भैलःद्यः आराधना यानाः भेलुथ्वँ थुइगु ज्या जुइ । थ्व थ्वँ जात्रा लिपा इनाः त्वंकेगु याइ । अष्टमीकुन्हु छ्वय्लाभू जुइ । थुकुन्हु हे चान्हय् द्यःपाःलाः हिलेगु नं ज्या जुइ । छम्ह द्यःपाःलाः नं मेम्हेसित द्यःपाः लःल्हाइबलय् मेपिंसं स्वयेमजिउ धयागु चलन दु । अष्टमीकुन्हु हे किपूया क्वाथछेँपाखें बःखुइ वनाः होम नं याइ । नवमीकुन्हु ‘मू भू’ धकाः मू भ्वय् जुइ । थुकुन्हु थःथिति, पासाभाइपिं छेँय् सःताः भ्वय् नकेगु ज्या जुइ ।
दशमीकुन्हु इन्द्रायणीया खः जात्रा जुइ । थुकुन्हु किपूमित सुथंनिसें पीगनय् द्यइके वइ । दकलय् लिपा जुजुया प्रतिनिधि कथं खड्ग ज्वनाः द्वारेपुजा वइ । द्वारेपुजा वयेधुंकाः द्यःयात खतय् तयाः जात्रा याइ । द्यःखः जात्रा यायेगु किपूया थीथी त्वालं पाः कयाः याइ । पाःकाःगु त्वाःयापिं ल्याय्म्हत वयाः द्यःखः कुबिया यंकी । थीथी त्वालं बाजं वइ । इन्द्रायणी लिसें गणेद्यःया नं खः जात्रा जुइ । गणेद्यःया खः चिखःगु जूगुलिं मस्तय्सं कुबी । द्यःजात्राबलय् मिस्त पुजाभः ज्वनाः खः न्ह्यःन्ह्यः झ्वःलाक वयेगु चलन दु । द्यःखः देय् चाःहीकीबलय् त्वाःत्वालय् पुजा फयाः वनी ।
किपूया इन्द्रायणी जात्राया छगू महत्वपूर्ण ब्व लाखेपाः च्वनीगु नं खः । लाखेपाः च्वनेगु धकाः थिंलाथ्व नवमीकुन्हु पीगंद्यःया पश्चिमपाखे च्वंगु सिमाक्वय् लाखेयात नकेगु नसाज्वलं ज्वनाः चछि पाः च्वनेगु याइ ।
किंवदन्ती कथं न्हापा न्हापा किपू देशय् क्वतझाःया लाखे छम्ह वयाः तसकं दुःख बियाच्वंगु जुयाच्वन । व लाखेनं किपूमिया मस्त खुयाः नयेगु यानाच्वन । अथे जूबलय् किपूमितय्सं व लाखेलिसे खँ ल्हानाः थःपिनि मस्तय्त मनल धाःसा न्हिंन्हिं थीथी नसाज्वलं ज्वनाः नकेहयेगु बचं बिल । थ्व हे बचं कथं न्हिंन्हिं छखा छें छम्ह मनू नसाज्वलं ज्वनाः लाखेयात नकेत पाः च्वंवनेमाःगु जुल । लाखे नं धाःसा थथे ज्वनावःगु नसाज्वलं जक नयेगु मखु पाः च्वंवःम्ह मनूयात नं नयेगु यानाच्वन ।
थथे लाखेयात नसा नकःवनेगु झ्वलय् छन्हु छम्ह बुरिम्हेसिया पाः वल । वया छेँय् बुरि छम्ह व छय् छम्ह बाहेक सुं मदुगु जुयाच्वन । लाखेपाः च्वंवनेबलय् लाखेनं थःत नल धाःसा थः छय्या बिजोग जुइ धकाः बुरिया साप धन्दा जुयाच्वन । अथे जूगुलिं पाः च्वंवंबलय् इन्द्रायणीया प्रार्थना यानावन । लाखेनं बुरियात नं स्यायेत वःबलय् व बुरिया म्हय् इन्द्रायणी दुबिनाः लाखेयात स्यानाबिल । थथे लाखेयात स्यानाः किपूमितय्गु रक्षा याःगुलिं इन्द्रायणीया जात्रा न्यायेकल । थ्व हे लुमंतिइ दँय्दसं लाखेपाः च्वनेगु धकाः बजि, दायेकाला, पुकाला, भुति, मुस्या, वाउँचा, थ्वँ आदि चय्प्यता घासा तयाः लाखेपाः च्वनेगु चलन थौंतकं न्ह्यानाच्वंगु दनि ।