धार्मिक व सांस्कृतिक महत्वं जाःगु ऐतिहासिक बस्ती किपुल्चा खः । प्राचीनकालंनिसें थःगु बिस्कं अस्तित्व दुगु थ्व बस्ती येँनं १० किलोमिटर योतापाखे लाः । थ्व थाय्यात आः महादेवस्थान बस्ती दुने दुथ्याकातःगु जुल । चन्द्रागिरी नगरपालिका दुने लाःगु थ्व बस्तीं वतापाखे बलम्बु व सतुंगः, योतापाखे धादिङ्गया सिमाना, यंताय् थानकोट अले यिताय् मातातीर्थ बस्ती दु । किपुल्चायात किसिपिडी नं धाः । थ्व बस्ती लिच्छविकालंनिसें विकास जुया वःगु खः । थन उबलेया अभिलेखत लुया वःगु दु । लिच्छविकालय् थ्वयात
‘बिचप्रिचिङ्गग्राम’ धाइगु जुयाच्वन । मध्यकालय् वयाः ‘किसिपिडी’ धायेगु चलन वल । उबले थ्व थाय्यात किसिप्पण्डे, किसिपिण्ड, किसिप्रे, किशपेर व किसप्येदे सम्बोधन यानातःगु दु । थुपिं नां दथुइ छुं भिन्नता खनेदुसां व फुक्कं नांयागु भावार्थ किसिपिडी हे धायेत्यंगु खनेदु । किपुल्चायात ‘हस्तिनापुर’ नं धायेगु याः । किसिपिडी नां किसिनाप स्वाःगु खनेदु । न्हापा थ्व थासय् यक्व किसि लहिना तइगु खः । दरवारय् लहिना तइपिं किसिया निंतिं नं माक्व घाँय् थनं हे यंकीगु खः । वहे कारणं थ्वयात किपुल्चा (किसिपिडी) धयातःगु खः ।
थन नेवाःतय्सं न्यायेकीगु मू जात्रा कालिकामाई व भैलद्यःया खः जात्रा खः । थ्व जात्रा चौलाथ्व (चैत्र शुक्ल) पारु कुन्हु तःजिक न्यायेकी । दँय्दसं गुंलागा पारु कुन्हु हनीगु सायाःयात थन धंयाः धायेगु चलन दु ।

भौगोलिक रुपं दहचोकयात चन्द्रागिरी नगरपालिका वडा १ य् लाकातःगु दु । थुगु लागाया वंताय् नैकाप नयाँ भञ्ज्याङ व बलम्बु, योताय् बाडभञ्ज्याङ व धादिङ्ग जिल्लाया सिमाना, यंताय् भिमढुङ्गा व रामकोट, यिताय् थानकोट व महादेवस्थान बस्ती दु । दहचोक लागाया नांजाःगु त्वाः चौकिटार, मैलपानी, वाडर, झिँगतीघर, गैरीगां, दहडाँडा, पुरण्डी, इन्द्रस्थान, गहते, झाँगाझिटी खः । थ्व बस्तीया यितापाखे त्रिवेणी खुसि न्ह्यानाच्वंगु दु ।
थन इन्द्र व वासुकी बाहेक नवदुर्गा, महाद्यः, त्रि–कन्या, कालीदेवी थेंज्याःगु सम्पदा नं दु । सांस्कृतिक दृष्टिकोणं दहचोकया थःगु हे महत्व दु । दँय्दसं यँयाः पुन्हि कुन्हु चान्हय् ‘इन्द्र दह’ दुथाय् तःधंगु मेला जुइ । थीथी थासं वइपिं भक्तजनत वयाः दहलय् म्वःल्हुयाः इन्द्र–वासुकीया दर्शन याइ । थुगु मेला दहचोकया नांजाःगु उत्सव खः । नापं चौलाथ्व (चैत्रशुक्ल) अष्टमीकुन्हु कालीदेवीथाय् मेला जुइ । भक्तजनतय्सं उकुन्हु कालीदेवीयात पुजा यानाः पशुपंक्षी नं बलि बी ।