अय्लाःयात त्वँसाया रुपय् कयातःगु दु । थ्व तरल जुइ । थीथी कथंया प्रविधि छ्यलाः अय्लाःमा दयेकी । थथे दयेकातःगु प्रबिधियात ब्यलय् थुइगु धाइ । थ्व चायागु त्यपय् थुइ । थुकियात त्यप थुइगु धाइ ।
ब्यलय् अय्लाःमा निगू कथं थुइगु याः । कचिं थुइगु व प्वक दयेकाः थुइगु । कचिं थुइत जाकि व दुसि बछि बछि तयाः झिघौ झिंनिघौन्ह्यः फ्वयाः थुकियात प्वः हाये थें हायाः हाजा दयेकी । हाजायात हिलाः लुमु लुमु धाः ज्वलं जुल धायेव फत्या अन्नयात छपा मनाया हिसाबं तयाः वालाः त्यपय् तइ ।
प्वक दयेकाः थुइगुयात नं कचिं थुइगु थें हे यानाः हाजा दयेकी । मना तयेगु नं अथे हे खः । बरु हाजा तप्यंक त्यपय् मतसे क्वंंचाय् तयाः त्यनाः प्वक दयेकी । थथे दयेकागु प्वक छन्हु निन्हु लिपा झासु लंके गाकाः लिलाःगु ई स्वयाः बुलुहुं त्यपय् तइ । निगू कथंया त्यप थुइबलय् नं हाजा ग्यछि लः व उकिया बछि बछि छ्वकमना व बजि तइ । च्वकाबजि व काँय्काँय् बजि दइबलय् भचा अप्वः जूसां तइ । ताकुसे च्वंकी मखु । ताकुसा लः तयाः छुलुमुलु धायेकी ।
थ्वँ वँये गाःगु अजिकः व सिसाबुसाया नं त्यप थुइगु याः । कःया दयेकीबलय् कःया लिसें कःया बछि ज्वलं छ्वकमना बजि व छुलुमुलु धाइ ज्वलं लः तइ । सिसाफुसा जूसा कुचा यानाः मनाः वालाः तइ । थुकी नं छ्वकमना व बजि अजिकःयागु दयेकीबलय् तइगु मात्राया ल्याखं हे तइ ।
त्यप थुइत न्हापालाक त्यप यच्चुक सिलाः हाइ । त्यप धंकेत प्यंचालय् प्यचाः तइ । त्यपय् जायेक तइ मखु । भचा खालि याइ । लप्ते छपाः न्वकू तयाः भ्यगः पुसा तइ । त्यपयात घाँय्म्वः, भांग्रा सुकू आदिं भुनाः सुरक्षित यानातइ । त्यपय् नतुनेबलय् खाइसे बास वल धायेव संकेगु याइ । स्वन्हुप्यन्हु अतः ल्हातिं बाय् कथिं संकी ।
अय्लाः यक्व हायेकेत व मू सयेकेत ताय्सिवा बाय् चिनियामार्सि जाकिया प्वः हायाः प्वक व ताय् सियाः दुल्हायेगु याइ । ताय्या पलेसा सतिवा सियाः नं तयेगु याः । याकनं पाकय् याये माःसा हाख्वं नापं दुगु न्हाय्पंकथिं न्हिं न्हिं संकी । यच्चुसे च्वंक ह्याउँथ्वँ खनेदत धायेव कापाः मबिक प्यन्हुन्यान्हुया दुने अय्लाः कायेगु याइ । थुकियात मि दुइगु नं धाइ । मि दुइबलय् कः ताकुल धायेव क्वपुनाः अय्लाः नापं क्वपुं नवइ । थथे जुल धायेव कतय् क्वाःलः तयाः छ्वालुकी ।
मि दुइत कः संकी । स्वफा प्यफाति लिकयाः फ्वसी तयाः दायेकी । फ्वसी द्यःने हासि द्यछुइ । उकी दुने गुलु व गुलुइ द्यःने अय्लाःकाये बाता तयाः लः जायेक तइ । हासिया प्यंचालय् व च्वय् बाताया नापं हिसाकापः वासर थें यानाः सासः मज्वयेकी । लः क्वात धायेव लिकयाः मेगु तइ । अय्लाः फ्यासुइ धकाः तसकं क्वाकी मखु । लः लिकयाः हानं तःगुयात क्वः (पटक) हिसाबं ल्याः तइ । भिंगु अय्लाः कतय् यक्व अय्लाः हाइ । गुकःनिसें झिंछक्वःतक लः तयेगु याइ । छपाःया फत्यां निसें निफा तक नं अय्लाः हाइ ।
अय्लाः लिकायेधुंकाः नं हानं छकः लः तयाः लिलाः काइ । लिलाः लिपाया कतय् तइ । ब्यःया अय्लाखं ज्या यायेत तागत बी । न्हिं भचा भचा जक त्वन धाःसा वासःया ब्वति कथं नं ज्या ब्यू धयागु पुलां मनूतय्सं धायेगु याः ।

अय्लाःकाये बाता
अय्लाः काइबलय् लः तयेत धातुं दयेकातःगु बाता । निफात्या स्वफा न्ह्यनी । म्हुतुप्वाः चकनी । हःया सि ज्वनेछिंक लथ्यानाः हः भचा पिकया तइ । दथुइ भ्वरि खाइ । अनं क्वय् वंलिसे खः ला मखु ला धया थें जुइक चीचाः व गोलाकार यानाः प्यं च्वामु थें जुइकाः दयेकातइ । अय्लाः काइबलय् गुलुया द्यःने तयाः लः तइ । हासि व थ्व स्वाःथाय् हा मज्वयेक हिँसाकापः वासर थें यानाः हिनातइ ।

अय्लाःमा
अय्लाः कायेत दयेकातःगु कः । साधारणकथं व ब्यलय् थुयाः निगू कथं दयेकेगु याइ । थ्वँ वँयाकाये धुनागु अजिकतय् साखः, मना, बजि, लः तयाः साधारण कथं दयेकी । ब्यलय् दयेकेत प्वहेलाया लखय् दुसि व जाकि फ्वयाः हाजा दयेकाः उकी मना, बजि, लः तयाः त्यनाः दयेकी । यच्चुक ति थहां वल धायेव पाकय् जूगु भाःपियाः अय्लाः कायेगु याइ । अय्लाः काये धुन धायेव थुकियात अय्लाः कः धाइ ।

काँय्काँय् बजि
बजिपौ प्यपुनाच्वंगु बजि । बजि ल्हुइत वा सीगु मगात धायेव लुसिंं च्वाइबलय् धीधी चिनी । कुसाकथिं कुलीबलय् ल्यहेंदंसां धीचिंगु दक्वं छुतय् मजुयाः काँय् बजि जुइ ।

कापाः मबिक
लिपा मलाक । अय्लाः काइबलय् ति थहां वयाः यच्चुसे च्वंगु बखतय् कायेगु याइ । त्यप थुयातःगु बुत धायेव ति थहां वयेगु याइ । न्हापां भचा बुलु थें जूसां लिपा यच्चुसे च्वनी । थथे वइगु तियात ह्याउँथ्वँ धाइ । ति थहाँ वल धायेव मि दुइ जिल धयागु सीकाः कापाः मबिक अय्लाः कायेगु याइ । कापाः बिकाः काइगु अय्लाः सवालय् पाउँइ । थज्याःगुली काँय् बजि क्वफानाः पाउँ लंकेगु याइ ।

क्वंचा
न्याफाति न्ह्यंंगु चाया थल । म्हुतु चकनाः हः दइ । ककु भचा ती । दथुइ भ्वरि खानाः क्वय् भचा चीचा जुइ । प्यं खः ला मखु ला धया थें ग्वः मुनाः दथुइ माथं वनी । हाजा तयेत यच्चुक सिलाः फ्वसी पुसा तये थें यानाः क्वाक्क हाइ । प्वक दयेकेत मना वालाः हाजा थुकी तयाः त्यनी । स्वब्वय् निब्व जक जायेकी । म्हुतुप्वालय् भ्यगःचा बाय् धौभ्यगः पुसा तइ । घाँय्म्वः, भांग्रा, सुकू आदिं भुनाः प्वक क्व वयेकेगु याइ ।

गुलु
अय्लाः काइबलय् अय्लाः फइगु चायागु थल । म्हुतु चकनी । हः भचाभचा दइ । ककु भचा ती । ककुया क्वसं चिकिचाहाकःगु अःखुंचा दइ । दथुइ भचा भ्वरि खाइ । प्यंचाः खः ला मखुला धया थें ग्वः मुनाः दथुइ माथं वनी । अय्लाः काइबलय् हासिया दुने माःद्यःचाय् दिकाः हा थहां वयेछिंक तइ । थुकी दुने छ्व छम्हूचा तयाः द्यःने अय्लाःकाये बाता तयाः लः तइ । मि दुइबलय् अय्लाः हाइगु थुकी फइ ।

च्वकाबजि
चिचीकुइक कुचादःगु बजि । बजि हाइबलय् च्वकाय् वनीगु बजि । बजि ल्हुइत वा सीबलय् अप्वः जुल धायेव लुसिं च्वाइबलय् च्वकाबजि यक्व वइ ।

छ्वकमना
छ्वं दयेकातःगु मना । यच्चुसे च्वंगु छ्व भचा फ्वयाः पतिचिंकी । थुकी लुमुलुमु धाःगु लः हायाः प्याकी । प्याकेधुंकाः प्वतासि तयाः प्वः हायेबलय् थें हाइ । बुत धायेव ध्वःखनाः भचा ख्वाउँकी । लुमुलुमु धाःगु ज्वलं जुल धायेव यच्चुक बँ पुनाः बँय् लः भचा हाःहाः यानाः सालुक हिलाः छबःचा यचुगु सु तयाः उकी द्यःने भांग्रा सुकू तयाः त्यनी । छवाः छवाःत्या दतकि लिकयाः गंक पानाः माःबलय् छ्यलेत स्वथना तइ ।

त्यने
क्व वयेके । छ्वकमना व प्वक दयेकेत छ्व व जाकि हायाः हाजा दयेकाः मना वालाः क्वंचाय् तयाः घाँय्म्वः, भांग्रा, सुकू आदिं भुनाः क्व वयेके ।

त्यप
चायागु तग्वःगु भारा । १२ फां निसें १५ फा तक न्ह्यनी । च्वय् हः दइ । म्हुतुप्वाः चकनी । ककु भचा ती । ककुं क्वय् तत्याः जुइ । वयां क्वय् खः ला मखु ला धया थें जुइक चित्याः जुयाः प्यं ग्वः मुं थें जुइ । बांलाक माथं वनी मखु । धंकेत प्यनय् प्यचाः तइ । अय्लाःमा थुइगु व यक्व थ्वँ तयेमाःगु भ्वकाभ्वजय् थ्वँ तयेगु याइ । संगुबाः थें व नःमू थें जुल धायेव पुसावा, छ्व, कय्गू आदि अन्न तयेत ज्या काइ ।

त्यप थुइगु
अय्लामा दयेकेगु । हाजा हायाः मना, बजि, लः त्यपय् तइ । घाँय्म्वः भांग्रा आदिं भुनाः क्व वयेकी । छकःपतिं संकी । ह्याउँक ति थहां वल धायेवं बुत धाइ ।

दुल्हाये
त्यपय् तये । अय्लाः भिनाः नं यक्व हायेकेत ताय्सिवा, चिनियामार्सिया प्वः हायाः व ताय् सियाः त्यपय् तइ । कः ताकु छ्वालु नं थुबलय् स्वयाः मिलय् याइ ।

न्हाय्पंकथि
तिं थें ज्याःगु बनस्पति । तिं सिकं सालुइ । ततःग्वःगु द्यांसिथय् व बाझः जुयाच्वंगु थासय् बुया वयाच्वनी । पुलां जूलिसे हाय् पालुकाँय् थें काँय्काँय् दइ ।

पाः
क्वः (पतक) । लः तये गाकाः अय्लाः ध्वःखनीगु ल्याः । कःया गुण स्वयाः लःया ल्याः तयेगु याइ । लखय् ल्हाः थुने फुज्वलं तक जक क्वाके बी । भिंगु कतय् छपाःया हे यक्व अय्लाः हाइ ।

प्यचाः
सःखि बाय् सु प्वाँय् निलाः रिङ्ग थें दयेकातःगु चाः । ल्हाःम्हुलिं न्ह्याये मदइकथं ज्वलं त्याः जुइकी । छचालय् स्वबः प्यबः निलातःगु प्वाँय् हिनाः क्वातुक निलातइ । प्वाँय् ल्हाःम्हुलिं थूज्वलं याइ । न्हापा हे गपाय्हाकः माली अन्दाज यानाः प्वाँय् निं निली । १२— १५ इञ्चतिया व्यास याइ । दथुया ह्वः ६—८ इञ्चतिया जुइ । प्यं माथं मवंगु चाया भारा धंकेत प्यंचालय् तइ । थुकियात प्यंचाः नं धाः ।

फ्यासुइ
सवाः मसाये । अय्लाः काइबलय् लः तसकं क्वाकेगु याइमखु । लुमुलुमु धाल धायेव हे हिलेगु याइ । लः यक्व मक्वाःनिबलय् हिलेगु व यक्व क्वाकाः हिलेगुलिइ अय्लाःया सवाः पाइ । भचा ख्वाउँबलय् हे हिलाः बरु छकः अप्वः तःसां छुं पाइ मखु । लः ल्ह्यः म्हं चायेके धकाः क्वाक्क तयातल धायेव अय्लाः अप्वः हाःसां सवाः स्यनाः फ्यासु थें जुइ । मूसइगु नं म्ह्व जुइ ।

ब्यलय्
पाय्छि इलय् । ब्यःया अय्लाः दयेकेत प्वहेलाया लखय् अय्लाःमा दयेकेगु याइ । थुकियात ब्यलय् थुइगु धाइ । थज्याःगु अय्लाःयात ब्यःया अय्लाः धाइ ।

लिलाः
अय्लाः काये गाःगु कतय् हानं छकः लः तयाः काइगु अय्लाः । गुलु लिकयाः मेगु थलय् फइ । सवाः दइ मखु । लिपा काःगु अय्लाःमा कतय् ल्वाकछ्याइ ।

हाइ
स्वयेकी । त्यप थुइत त्यप स्वयेक गंकेया लागि फ्वसिइ लः दायेकाः उकी त्यप भपुयाः क्वाकी । त्यपय् लुसि थीकाः लुसि पुत धायेव हाये गाःगु यानाः लिकयाः ख्वाउँकी ।

हासि
तग्वःगु चाभारा । म्हुतुप्वाः १४— १६ इञ्चति दयाः चकनी । हः भचाभचा दइ । ककु ती । दथुइ भचा तचाः जुइ । प्यं ग्वल्लाः थें जुयाः दथुइ लाक ६—७ इञ्चति व्यास दुगु ह्वः छह्वः दइ । उकिया छचाःलिं १ इञ्चति व्यास दुगु भिंmनिह्वः दइ । हरेक प्यह्वःया दथुइ भचा थाय् खालि जुइ । खालिथाय् दुनेपती ग्वःचा ग्वःचा थकया तइ । मि दुइत हासिइ गुलु तइबलय् थ्व ग्वःचा गुलुया ख्वः थें जुयाः कः दायाः वइगु हा थहां वये छिंक ह्वः दइ ।

हिँसाकापः
हा मज्वयेकेत हिनीगु कापः । हासि व फ्वसि स्वाःथाय् व हासिया सिइ अय्लाः काये बातानाप स्वाःथाय् हा मज्वयेक वासर थें यानाः हिनी । हिने न्ह्यः प्याकाः लः तिसिना छ्वइ ।

नसा नयेगु झ्वलय् बजि नं छता नसाया रुपय् नयेगु याइ । बजियात थीथी कथंया नसाया रुपय्छ्य लातःगु दु । न्हिनय् नयेगु नसायात बजि नयेगु धाइ । भ्वय्बलय् व गुथिगहनां थीथी कथंया ल्वसा घासालिसे बजि तयाः नइ । बजियात तजिलजिइ नं
छ्यलावयातःगु दु । समय् नइबलय् स्याःबजिया लिसे बजि ल्वाकछ्याइ । धार्मिक ज्याखँया पुजाय् लम्पिचाय् बजि तइ ।
बजि थीथी कथंया दु । दक्वं बजि वां हे दयेकीगु खः । ल्हुयाबजि, तिकिंबजि, स्याःबजि, वलाबजि, काँय् काँय्बजि, च्वकाबजि, पौबजि, हाकुबजि आदि कथंया बजि दु । न्ह्यागु वाया नं बजि दयेकेगु याइ मखु । वायागु स्वरुप, गुण व सवाःयात ध्यानय् तयाः बजि ल्हुयाः दयेकेगु याइ । हाकःचा लाःगु वां सिकं ग्वाराचा लाःगुलिं दयेकी । हासां हायाः च्वःप्वः छुतय् याइ । याकःभुतुली फ्वसि द्यछुनाः प्वःका जक तयाः वा मनी । मने गाःगु वायात ध्वःखनाः थलय् तयाः लखय् तुकी ।
वा लखय् तुकागु प्यघौन्याघौ जाल धायेव बजि ल्हुइगु ज्वरजाम याइ । लखय् तुकातःगु वा यंकेदालाय् तयाः लः यंकाछ्वइ । निप्वाःभुतूया नापसं वा सीम्ह च्वनी । वा सीम्हेसिया नापसं भ्यगः छगलय् लः यंकागु वा तइ । भुतुली मि च्याकाः निप्वालं भुतूप्वालय् निगः भाजं देछुनाः देपापाखे च्वंगु भाजनय् थल छगलं तुयाः प्याःगु वा तइ । वा न्हःगं थें जुल धायेव जवपाखे च्वंगु भाजनय् प्वंकी । न्हापायागुलिइ हानं मेगु वा तइ । वा तये धुंसेंनिसें छकः उकी छकः थुकी यानाः वाःतां संकी । जवपाखे च्वंगु भाजंया वा बुत धायेव न्वकूकापतं भाजं कताकाः उगलय् प्वंकाबी । छुं जुयाः उगः न्ह्याय् मदुसा धकिचा छपातय् प्वंकाबी । बजि ल्हूइपिं मध्यय् छम्हसिनं उगलय् तइ । थ्व क्रम बजि ल्हुइ सिमधःतले पाः हिलाः जूसां यानांतुं च्वनी ।
मि च्याकेत घाँय्म्वः, सु, छ्वालि आदि दुइ । छ्वसुम्वः, कःलि बाय् म्व छु दु व भुतूप्वालय् न्वकू तइ । गुलिसियां कःज्या यानाः वःगु कःसिं नं न्वकू तयेगु याइ । भुतुलिइ नौ जाःसा नौ घ्वायेगु प्वालं मीकूकथिं घ्वानाछ्वइ । बँ माथं वंकाः मसंक उगः दिकी । उगःया छचाःलिं भांग्रा वाय् छुं नं लाइ ।् तिंन्हुया वंगु बजि छगःनिगः थुकी मुनेगु याइ । बजि ल्हुइत मिसा मिजं निखलः नं जाइ । लुसिं च्वानाः बजि ल्हुइ । पिचिंगुयात कुसाकथिं कुलाः द्यःने लाकी । कुलेगु भचा जक तालय् मलात धायेव लुसिं च्वाइबलय् कुसाकथिइ लानाः ज्वनातःगु नापं स्वब्यानाः पलःदाये थें जुयाः तिंन्हुया वनेयः । वा सिया च्वंमेसिया पाखेयाम्हं कुलाच्वंगु जुइबलय् वयात हे नं लायेयः । ल्हुइ गात धायेव दी । बजि ल्हुइबलय् निम्हबजि व स्वम्हबजि ल्हुइगु याइ । त्यानुल धायेव पाः हिली । पाः हिलेत चुंच्वंपिं मेपिं दइ । चान्हय् नं ल्हुइमालीबलय् चासि नकेगु याइ । दुइमदु–सुइमदु खँ ल्हानाः व हासिख्यालि यानाः त्यानु लंकेगु व न्ह्यः छलय् यायेगु याइ ।

कःज्या
चिग्वः कय्गू सामा दुकायेगु ज्या । कय्गू पाकय् जुयाः गनी थें च्वन धायेव मां मां पुयाः चकंथाय् थासय् खले दयेकाः पाइ । पानाः स्वयेक गन धायेव धिरः वानाः हायेकी । यक्व दइगु अवस्थाय् धिरः वाइबलय् ज्वःलाक प्यम्ह बाय् खुम्ह च्वनाः वाइ । कय्गूमा दथुइ तयाः छखे बच्छि मेखे बच्छि अजःबिजः जुइक धिरः लाकाः वाइ । छखेयापिन्सं वाइबलय् मेखेयापिन्सं ल्ह्वनेगु पाः लाकी । पुतु पुइकाः दाये गात धायेव फयेकाः बाय् हासां हायाः कय्गू यचुकी ।

कःसिं
कय्गू मायागु धू । चिग्वः कय्गू दाइबलय् मा कुचा दयाः वइगु धू । ततःकूगु जक कलः कलः यानाः घाय्म्वः ची थें कले ची । चिचीचाकूगु जक हाज्या प्वःज्या व बजि ल्हुइबलय् भुतुलिइ न्वकू तयेगु याइ ।

कुसाकथिं कुले
बजि ल्हुइबलय् तःलय्यागु द्यःने व द्यःनेयागु तःलय् लाके । सियातःगु वायात उगःप्वाकलय् तयाः लुसिं च्वाइबलय् पिचिंगुयात कुसाकथिं कुलाः तःलय्यागु द्यःने व द्यःनेयागु तःलय् लाकी । कुसाकथिं कुलीबलय् लुसि उगःप्वाकलय् मदिकूगु इलय् लाकाः कुलेगु याइ । बजि ल्हूपिं मध्यय् छम्हसिनं छपा ल्हातिं बजि ल्हुल्हुं हे मेगु ल्हातिं कुसाकथिं कुलेगु याइ । बजि ल्हुइबलय् कुसाकथिं कुलेसःम्ह छम्ह अनिवार्य रुपं च्वनेगु याइ ।

चासि
चान्हय् नइगु नसा । चान्हय् नं बजि ल्हुइमालीबलय् चासि नकेगु याइ । क्वाःक्वाःगु बजियात छुयातयागु सुकूला व छ्वय्ला वालाः ल्वसा तयाबीगु याइ । आलु कवाफ व गुन्दु्र वालाः नं नकेगु याः । ब्याहाः व पय्नबिया भ्वय्यात बजि ल्हुइगु जुइबलय् गुलमरि व अँय्था मरि नं ल्वसा तयाबीपिं दु । ल्वसाघासा न्ह्यागु तयाः नकूसां यःयःपिन्त अय्लाः बाय् थ्वँ भचाभचा नं त्वंकेगु याइ । चासि नइबलय् नं ज्या धाःसा दी मखु । पाः हिलाः हिलाः न्यं मन्यं मदयेक सकसितं नकेगु याइ ।

च्वःप्वः
च्वका व प्वःका । बजि दयेकेत हासाय् तयाः वा हाइबलय् च्वकापतिइ व प्वःकापतिइ लाइगु वा । प्वःकापाखे लाःगु जक बजि दयेकेत मनेगु याइ ।

च्वकाबजि
पौ मलाःगु चिचीचाकूगु बजि । हाइबलय् च्वकापाखे लाइगु बजि । यच्चुसे च्वनी मखु । नचुगु म्व ल्वाक ज्यानाच्वनी । अथेंतुं नयेबलय् सवाः भचा पाउँ थें जुइ । हायाः प्वःका जक थ्वयाः काइ । च्वकाबजि नयेगुया लिसें त्यप थुयातःगुलिइ तयेत ज्या काइ । थुकिं अय्लाःया सवाः साइ । बौ तइबलय् च्वकाबजि तयेगु याइ । ग्वःजा, ह्वःजाब्वःजा आदि दयेकेत नं च्वकाबजि हे माःफ्वयाः दयेकी । होम जग्गे यानाः याइगु पुजाविधिइ पञ्चपताः तीत द्वंचाय् माःबूगु च्वकाबजि तइ ।

तिंिकंबजि
सालुक ल्हुयातःगु बजि । तुइसे यच्चुसे च्वनी । ततःपौ जुइ । झौं झौं वनाः माकुसे च्वनी । वाग्वः तग्वः जुयाः पुष्ट चिंगु वा व दांसिवा मार्सिं दयेकी ।
द्वंचा
चिकीचा ग्वःगु द्वल्चा । लप्तेयागु दयेकी । गाःचा वंकाः ख्वलाया बां वयेकी । च्वकाबजि माःफ्वयाः थुकी तइ । पुजाविधिइ पञ्चपताः तीगु याइ ।

धकिचा
चिपाःचागु धकि । चिचीचाबालागु तिबा ह्वः मदयेक थानातइ । यक्व तपाः जुइ मखु । तपाःगु रिकापि पाय्पाः जक जुइ । छचाःलिं प्यलांगुति सि थकया तइ ।

निप्वाःभुतू
बजि ल्हुइबलय् वा सीगु भुतू । सूअप्पा तँचिनाः दथुइ न्हाय् तयाः भुतूप्वाः निप्वाः तयाः दयेकी । अप्पा माथं वंकेत चा भचाभचा इलाः मसंक तइ । निप्वातं भुतूप्वाःया चालय् द्यःने उतिग्यंक पाः तयाः चिचीचा ग्वय्क माःद्यःचा स्वथाय् स्वथाय् तइ । न्ह्यःने दथुइ लाक मि दुइत छप्वाः व वा सीम्हेसिया जवपाखे नौ घ्वायेत छप्वाः प्वाः तइ । पिने अप्पाभू सीमदयेक चां इलाः पिचुकी । मि च्याकाः भाजं द्यछुनाः मनातःगु वा सीगु याइ ।

निम्हबजि
निम्हसिनं ल्हुइगु बजि । उगःया जःखः निम्ह निखे च्वनी । निम्ह मध्यय् छम्ह कुसाकथिं कुलेसःम्ह जुइ । निम्ह बजि ल्हुइबलय् बुलुहुँनं ध्वां ..धिं ध्वां…धिं या सः वः थें जुइ । ल्हुइगु ताउ माली । वा बुकाः नं बजि ल्हुइ मगाना च्वन धायेव हथाय् चाचां ल्हुइमाली । बजि प्वाकः नं हथासं ध्वःखने माली । अथे जुइबलय् बजि पौ मलासे ग्वलाःगु अप्वः जुइ । ल्हुइपिनि भचा हे झासु लने खनी मखु । वा सीम्हेसिया बुलुहुं जक मि च्याकाः स्यूसां गाइ ।

नौ
सु, घाँय्म्वः व छ्वालि च्याकाः जिलंवंगु कुचा । हाकुगु उनया जुइ । सु व छ्वालियागु जूसा पु लानाः हाकःचा लाःगु जुइ । घाँय्म्वः च्याकाः वःगु जूसा भचा नचु खनेदइ ।
नौ घ्वायेगु प्वाः
भुतू दुने अप्वः जूगु नौ पितछ्वयेत दयेकातःगु ह्वः । क्वलाछिति ब्यायागु जुइ । मि च्याकीम्हं मीकूकथि नौ घ्वाये छिंक भुतूया खवपाखे लाकी ।

न्वकूतये
मि च्याकेत पासा तये । बजि ल्हुइगु व हाज्या प्वःज्या यायेत मि च्याकीबलय् भुतू प्वालय् गंक पानातःगु कःलि, म्व, छ्वसुम्व व कःसिं न्वकू तयेगु याइ । भुतूप्वाः प्वाःतिक मतसे छुसि दुयाः मि च्वाके छिंक जक तइ । छुसि ततःप्वाँय् तयेमाली मखु । छुसिया लिसें न्वकू तयागु नं बुलुहुं च्यानाच्वनी । छकःपतिं मिकूकथिं कुलाः भती भती घ्वानाबीगु याइ । छुसि दुइगु व घ्वायेगु भचा विलम्ब जूसां न्वकू च्यानाच्वनी । मि सीगुया भय दइ मखु ।

पलःदाये
कथि बाय् हाकः लाःगु वस्तुं कयेका छ्वये । बजि ल्हुयाः कुसाकथिं कुलीबलय् तालय् मलात धायेव कुसाकथिया च्वतय् लुसिं लाये यः । होसपास मदयेक लुसिं लाइबलय् ज्वनातयागु नापं स्वब्यानाः कुसाकथि तिंन्हुयाः पलः दाये थें जुइक हुतय् जुइ । अथे हुतय् जुयावनीबलय् गुखेपाखे वन उखे च्वंपिन्त लाये नं यः । वा सियाच्वंम्हेसिया पाखेयाम्ह कुलाच्वंगु जुइबलय् वयात हे नं लाये यः । थज्याःगुलिं लाइबलय् भचा तच्वकं लाइ ।

पौबजि
पौ लाःगु बजि । च्वकाबजि, काँय् काँय् बजि मदयेक हायाः यच्चुका तइ । स्वयेबलय् लुधनापुस्से च्वनी । भ्वकाभ्वजन व धौबजि बीबलय् थज्याःगु बजि तइ ।

प्वःका
हासां हाइबलय् प्वःपाखे च्वंगु । बजि ल्हुइत वा हायाः प्वःका जक काइ । प्वःकाया वां दयेकूगु बजि चचकनाः ततःपौ जुयाः स्वये हे यइपुसे च्वनी ।

याकःभुतू
छप्वाः जक दुगु भुतू । सूअप्पा तँचिनाः वाराक्वारा मसंक दयेकी । अप्पा माथं मवंसा चा इलाः माथं वंकी । गज्याःगु छुसि दुइगु खः अज्याःगु कथंया भुतूया बनावट याइ । मि दुइत न्ह्यःने छप्वाः प्वाः तइ । द्यःनेया ह्वः फ्वसिया प्यंचाः ह्वकु मज्वइ कथंया याइ । थ्व ह्वःया द्यःने उतिग्यंक पाः तयाः माद्यःचा थें यानाः स्वकू बाकूचां तयाः उकी फ्वसि द्यछुइ । यक्व नौ वइगु सु, घाँय्म्वः बाय् छ्वालि दुइगु जुल धाःसा मि दुइम्हेसिया जवपाखे नौ घ्वायेत प्वाः छप्वाः तइ ।

लखय् तुके
लखय् माःफ्वये । बजि दयेकेत वा मने गाकाः लखय् तुकेगु याइ । मनागु अप्वः जुल धाःसा क्वाःनि बलय् हे तुकेगु याइ । ठिक जक जूसा भचा ख्वाउँकाः जक तुकी ।

वलाबजि
वलावा÷उलावां दयेकातःगु बजि । भचा हेँहेँधाइ । बजि नयेबलय् भचा छाइ, न्ह्यये थाकुइ । न्ह्यःलिसे धाःसा माकुसे च्वनावइ । ल्वसा हे मदुसां साइ । ल्हुइसातं नयेबलय् झन् हे ननं नये मगाः थें जुइ । थुगु बजियात समाजय् उच्च मूल्यांकन यानाः वासःया ब्वति कथं नं छ्यलेगु यानातःगु दु । थुसुथुसु मुसु वइबलय् वलाबजि भ्वाःतिनाः न्ह्ययाबिलकि मुसु वःगु क्वलाइ धयागु जनबिश्वास दु ।

स्वम्हबजि
स्वम्ह च्वनाः ल्हुइगु बजि । उतिग्यंक पाः तयाः उगःया छचाःलिं स्वम्ह च्वनी । स्वम्ह मध्यय् छम्ह कुसाकथिं कुलेसःम्ह जुइ । स्वम्हबजि ल्हुइबलय् भचा याकनं याकनं ध्वां धिं धुसि …ध्वां धिं धुसिया सः वः थें जुइ । सुरुइ प्यकःखुकः तक लुसिं च्वाइबलय् ज्वाइँज्वाइँ मिंक सः वइ । बजि चचकनाः स्वये हे बांलासे च्वनी । ल्हुइ याकनं सिधइ । वा स्यूगु मबुया च्वन धायेव ल्हूपिनि भचा झासु लनेदइ । वा सीम्हं मि तप्वाः च्याकाः याकनं वा बुकेगु याइ ।