डा. योगेन्द्र प्रधान

डा. योगेन्द्र प्रधान

मां मंगला प्रधान व बौ शिव प्रधानया कोखं ख्वपया तेखाचोय् ने.सं. १०६२ इ जन्म जुयादीम्ह योगेन्द्र प्रधान नेपालभाषाया छम्ह नांजाःम्ह अग्रज आधुनिक कवि खः । अमेरिकाया क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालयं जनस्वास्थ्य विषयय् विद्यावारीधि यानादीम्ह व नेपाल स्वाथ्य विज्ञान अध्ययन संस्थानया छम्ह प्राध्यापक खयाः नं डा. योगेन्द्र प्रधान छगू बिस्कंगु ख्यः अर्थात् नेपालभाषाया आधुनिक कविताया ख्यलय् दकलय् अप्वः कविताया सफू पिथनेत ताःलाःम्ह कवि खः । थःगु विद्यार्थीकालं निसें च्वसा न्ह्याकादीम्ह भाजु योगेन्द्र प्रधानया न्हापां पिदंगु च्वसु जि न्हिले (नसंचा, २ ने.सं १०८१) नांगु कविता खः । अथेहे वय्‌कःया न्हापांगु सफू लूसः (ने.सं. १०८४) कविता मुना खः, गुगु निगूगु संस्करण कथं ने.सं. ११४१य् नं पिदंगु दु । थ्व कृतिइ तक आधुनिक कविताया किचः उलि खनेमदु । वयां लिपा पिदंगु वय्‌कःया मेगु कविता मुना छगू दिप : छगू लास (ने.सं. १०८८) खः, गुगु कविता संग्रहं श्रेष्ठ सिरपाः त्याकेत ताःलाःगु दु । थ्व संग्रह निसें कवि योगेन्द्र प्रधानं कविता ब्वयेगु पहलय् मूपुलाः सीदयेक आधुनिक कविताया प्रवाहयात ज्वनादीगु दु । थ्वहे कथं थ्व संग्रहया कविताय् कवि प्रधानजुं थः समकालिन आधुनिक कविपिंसं थें तुं थीथी कथंया विम्व, प्रतीकत छ्यलाः विघटन विक्षिप्त व विषमताया पूर्ण सजगता थःगु कविताय् पिब्वयादीगु दु ।

वय्‌कःया पिदंगु कृति थुकथं दु — लूसः (ख्वप, ने.सं. १०८४), निकःगु (ने.सं. ११४१), छगू दिप : छगू लास (ने.सं १०८८), हावलासा (ने.सं.१०८८), छगू दिप : छगू लास व हावलासा (थ्व छगू दिप : छगू लास व हावलासा निगुलिं सफूया कविता छथासं तयाः कुतः पिकाकः ख्वपपाखें ने.सं ११३० पिदंगु सफू खः), लुमधंगु लकस (ने.सं.११२०), हिलेमाःगु ह्यूपाः (ने.सं.११३२), सुलिमय् हलिमलि (ने.सं ११३२, ६० पु कविता दुथ्याःगु थ्व कृतियात स्वद्याय् ब्वथलाः द्याः पतिकं शीर्षक छुना न्ह्यब्वयातःगु दु । गुगु खः— छद्याः सुलिं ३० पु पद्य कविता, निद्याः छंत झिंच्यापु पद्य व स्वद्याः हलिमलि स्वीनिफु पद्य दुथ्याः), प्रशान्त सागरया लबु (ने.सं.११३५, थ्व विदेसय् च्वःगु चिनाखँ मुना खः), ध्याकुनय् च्वंगु धू (ने.सं.११३५) यानाः गुंगू कविताया सफू पिदंगु दु ।

समग्रय् आधुनिक कवि योगेन्द्र प्रधानया काव्य यात्रा प्रगतिवादी लँय् अविचलित न्ह्यानाच्वंगु दु । स्वदेश विदेश न्यंकभनं फुक्क कथंया उत्पीडन व विभेद मुक्त समाज हयेत न्ह्यानाच्वंगु दु । अतिकं क्रियाशील व कविता च्वयेगुली निरन्तरता दुम्ह आधुनिक कवि योगेन्द्र प्रधानया कविताय् छ्यलातःगु थीथी विम्व व प्रतीक सुबोध व सजग जू।

थथे कवि योगेन्द्र प्रधानया पिदंगु कविता मुनाय् केवल वय्‌कःया कविता जक मखु नेपालभाषाया थीथी नांदंपिं समालोचकपिं गथे— डा. कमलप्रकाश मल्ल, प्रा. माणिकलाल श्रेष्ठ, इन्द्र माली, पूर्ण ताम्राकार आदिपिनिगु समालोचना नं सफूया भूमिका कथं दुथ्यानाच्वंगु दु । थुपिं भूमिकां केवल योगेन्द्र प्रधानया कविताया जक मखु नेपालभाषाया समकालिन कविताया जः ह्वलेगु याःगु दु ।

कविता च्वयेगु बाहेक कवि योगेन्द्र प्रधानजुं नेपालभाषाषाया थीथी संस्थानाप आवद्ध जुयाः नं थःगु मां भाय्‌या सेवा यानादीगु दु । विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिया छगः धिसिलाःगु थां जुयादीम्ह वय्‌कलं विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिया नायः, सल्लाहकार, संरक्षक जुयाः जक मखु बाल साहित्य मण्डल, प्रगतिशील साहित्य गोष्ठी आदि संघ संस्थानाप संलग्न जुयाः नं नेपालभाषाया नितिं आपालं ज्या यानादीगु दु ।

थथे नेपालभाषाया ख्यलय् थौं स्वयाः ४२ दँ न्ह्यवंनिसें थःत फ्यानाझाःम्ह डा. योगेन्द्र प्रधानयात वय्‌कःया योगदानया कदर स्वरु — च्वसापासा पाखें श्रेष्ठ सिरपाः (ने.सं १०८८), विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिपाखें विशेष सम्मान, भाषा साहित्य मुँज्या खलः सक्वपाखें नेवाः हना सिरपाः (ने.सं १०४३), त्रि.वि.वि पाखें महेन्द्र विद्याभूषण, दीर्घ सेवा पदक आदि व मेमेगु थीथी संस्थापाखें नं सम्मान देछाःगु दु ।