येँ देय्या उत्तरय् सिपूच्व क्वसं तोखा लाः । धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक दृष्टिं नांजाःगु थाय् तुख्यःपाखें तोखा जूगु धाइ । दँय्दसं चैत्र मसान्तनिसें वैशाख ४ गते तक तोखाया बिस्काः जात्राय् सपंद्यः (सिद्धिगणेश) च्वय् गणेद्यः, क्वय् गणेद्यः, पीगंंद्यः (मसानकाली/इन्द्रायणी), महाद्यः, चण्डेश्वरी द्यःपिं जात्रा यानाः हनी ।
‘यसिंद्यः थनेगु’ धकाः मसान्तकुन्हु जात्रा न्ह्याःगु छुमां कथं यःसिं थनी । द्यः ब्वयेगु धकाः सपंद्यः, चण्डेश्वरीलिसें फुक्क द्यःपिं गमय् स्वनी । खाइसंल्हुकुन्हु सँन्याःकाःइलय् द्यःपिं गमय् थनाः जात्रा यानाः हइ, तर मसानकाली पीगमय् ‘शान्ति होम’य् धर्तीं थहां वक्व वस्तु, न्या, चखुं, ताहा लिसें हाकुम्ह दुगु म्वाःम्वाकं दुयाः पुज्याइ । सुथय् सपनतीर्थय् मेला हनी । २ गते सुथ जुइ न्ह्यः मसानकाली पीगमय् मिसामस्तय्त मरःजा नकी । सुथया सिन्हःयालय् पीगंद्यः लिसें क्वय् गणेद्यःखः नापं देय् चाःहीकी । गुथ्याःतय्सं चिलाख च्याकाः ब्वति काइ । न्हिनसिया सिन्हःयालय् किस्तिइ सिसाबुसा, ताय्, अबिर तयाः लँदुछि ह्वलावइ । द्यःखः दक्व जात्रा यानाः थःने लाछिइ दिकी ।
३ गते सुथन्हापां सिन्हःयाः यानाः द्यःखः देय् चाःहीकाः हासलय् दिके यंकी । न्हिनय् ‘तिसा मायेकेगु याः’ धकाः सिन्हःयाः यानाः द्यःखः ध्वाखा पिने पुखुलिइ चाःहीकाः, मसानकाली पीगंद्यः चाःहीकाः क्वःने लाछि त्वालय् द्यःखः दिकी । थुकुन्हु मू जात्रा जूगुलिं द्यःपिंत लंपाः छानाः भोग बियाः द्यः पुज्याइ । ४ गते सुथन्हापां सिन्हःयाः यानाः द्यःखः तुतिगलय् दिकी । द्यः दुकाइगु दिं जूगुलिं छँेखापतिं पिखालखुइ बँ थिली । न्हिनय् सिन्हःयालय् द्यःपिंत बसा लायाः देय् चाःहीकीबलय् श्रद्धां द्यः पुज्यानाः बिदा बी । क्वःनेलाछि सिन्हःयालय् द्यःपिंत म्हितकाः द्यः छेँय् थ्यनेवं दुकाइ । पीगंद्यः व क्वय्लाछि गणेद्यःयात देय् चाःहुइकाः थःने लाछिइ च्वंगु यःसिं व नारायण स्वचाः चाःहुइकेवं तिंप्वाः च्याकाः सीबाजं थाइ, द्यःपिं द्यःछेँय् थहां बिज्याकी । ५ गते थःनेलाछिइ थंगु यःसिं क्वःथलेवं जात्रा क्वचाइ ।