पाहांचःह्रे नखःबलय् थीथी पीठयापिं अजिमापिनिगु खः जात्रा यायेगु नापं द्यःखःल्वाकेगु पक्ष छगू नं महत्वपूर्ण जू । येँ देय्या निर्माण यायेधुंकाः जुजु गुणकामदेवं देय् रक्षा यायेत च्याम्ह अजिमापिं च्याथाय् प्रतिस्थापित याःगु जुयाच्वन । उपिं च्याम्ह अजिमापिं छसिकथं १) लुँमधि अजिमा २) कंग अजिमा ३) फिब्व अजिमा ४) तकति अजिमा ५) लुति अजिमा ६) थँबहि अजिमा ७) चन्द्रलखु अजिमा ८) न्यतमरु अजिमा खः । थुपिं अजिमा च्वनीथाय्यागु बां खड्ग बांलू ।
दँय्दसं पाहांचःह्रेया कन्हय्कुन्हु लुतिमरु अजिमा बाहेक सकलें अजिमापिंत खतय् तयाः जात्रा यायेगु चलन आःतक नं दनि । थःथःगु लागाय् अजिमापिंत जात्रा यायेधुंकाः हाकनं गमय् तयेयंकी । तिंख्यलय् सल ब्वाके सिधयेवं चान्हय् लुति अजिमा बाहेक मेगु न्हय्खः अजिमापिं तिंख्यलय् हयाः द्यः ल्वाकेगु ज्या जुइ । कंग अजिमा छखः लिपतय् तिनि थ्यंके हइ । द्यः खतय् नायः नं मिप्वाः (चिलाख) ज्वनाः थवंथवय् हिलाबुला याइ । कंग अजिमाया खतं सकल द्यःखः चाःहिलाः चिलाख हिलाबुला याइ । द्यःखः ल्वाकेगुया अर्थ कंग अजिमां सकल तताकेहेँपिं नापलाःवःगु खः ।

द्यः गमय् तयेगु
पाहाँचःह्रेबलय् थीथी त्वाःया अजिमापिंत जात्रा यानाः नखः न्यायेकी । विशेष यानाः जात्रा याइपिं अजिमापिं न्यतमरु अजिमा, कंग अजिमा, लुमरि अजिमा (तेबहाः) लुमरि अजिमा (वंतु), तखति अजिमा खः । द्यःखः जात्रा याये न्ह्यः अजिमापिंत थःथःगु गमय् नि विराजमान याकी ।
सकलें अजिमापिंत द्यःखलःपिं व नायः जानाः बाजागाजा थानाः द्यःछें पित हयाः गमय् (स्थानय्) विराजमान याकेहइ । गमय् मूल अजिमा नापं गंछि द्यः दइ ।
आमाइ न्हिछि तक द्यःयात गमय् हे तयातइ । थःथःगु लागाय् च्वंपिं अजिमा द्यःयाथाय् भक्तजनत पुजा यायेगु निंतिं वयांतुं च्वनी । थ्व इलय्द्यः पाःलाः च्वनीपिं द्यःखलःत हे जुइ । गमय् च्वंम्ह द्यःयागु सुरक्षाया भाला नं द्यःखलःतय्सं हे काइ ।

द्यः दुकायेगु
पाहांचःह्रेया कन्हय्कुन्हु न्हिछि द्यः गमय् हे दयाच्वनी । बहनी लिबाक चान्हय् तिंख्यलय् द्यःखः ल्वाकेत गमय् च्वंम्ह द्यः थनायंकी । द्यः ल्वाकेगु ज्या सिधलकि त्वाःया म्ह्याय्मस्त बियातःगु त्वाःपतिं द्यःखः चाःहीके यंकी । म्ह्याय्मस्तय्थाय् पुजा फयेधुंकाः सकलें द्यःयात थःथःगु द्यःछेँय् दुकायेत यंकी । द्यः दुकाइबलय् थाकुलिनकिंनं पिखालखुइ तयाः द्यःखतय् च्वंम्ह द्यःयात पुज्यानाः सिँ पाथिं लुकाः माताः ज्वंकाः लसकुस यानाः दुतयंकी । द्यः दुकाइबलय् सकलें द्यःखलःत उपस्थित जुयाच्वनी ।

द्यःखः
द्यः जात्रा यानाः देय् चाःहीकेबलय् खतय् तयाः यंकी । द्यःखः अप्वः यानाः बल्लाःगु व लखं मथीगु सिं दयेकातःगु जुइ । खतय् दुने द्यः दिकेत छिंक आसन नं दइ । खःयागु पौ निसें अप्वः यानाः नितँजाःगु लीयागु बाय् सिजलं सियातःगु जुइ । च्वकाय् कलात्मक गजू नं दइ । खःक्वबुइत छिंक निगः ततःग्वःगु पं जवंखवं क्वातुक खिपतं चिनातःगु दइ । जात्रा याये न्ह्यः खः पित हयाः सफा यानाः ध्वजापताका व स्वांमालं छाय्पीगु जुइ । द्यःखःयात मेबलय् द्यःछेँ दुने हे तयातइ ।

कंग अजिमा खः
कंग अजिमायात पाहांचःह्रेया बहनी गमय् तयाः तिंख्यलय् द्यः ल्वाकेत तिनि थनाः यंकी । कंगद्यःयागु खः सिँयागु दयेकातःगु जुइ । खतय् दुने द्यःया मूर्ति तयेत आसन (त्वाकः) नं छिंक दयेकातःगु दइ । खःया द्यःने नितँजाःगु लीयागु पौ स्वानातःगु जुइ । उकी द्यःने कलात्मक गजू छुनातःगु दइ । पौया कुनय् कुनय् द्यःयागु चिचिपाःगु ख्वाःपाः नं स्वानातःगु दइ । खः क्वबीत छिंक निखेरं ततःपुगु पंयात क्वात्तुक चिनातःगु दइ । थ्व हे पंयात तःम्ह मनुखं थःगु ब्वहलय् दिकाः खः जात्रा न्यायेकी । खःया लिउनेपाखे कंग अजिमायागु म्ह धिकः दुगु चित्र कापतय् च्वयाः तिकातःगु दइ । द्यःखः नापनापं छम्ह मनुखं द्यःयात कुइकेत तपाःगु छत्र नं चाःहिकाः ज्वना जुइ । जात्राबलय् कंगद्यःखलःत सकस्यां ह्याउँगु तपुलि पुनातःगु दइ ।

न्यतमरु अजिमा खः
न्यतमरु अजिमाया द्यःखः नं मेमेगु थें हे सिं दयेकातःगु जुइ । उकी नं नितँजाःगु लीयागु पलिं त्वपुयातःगु दइ । दक्वसिबय् च्वय् छपु कलात्मक गजू छुनातःगु दइ । अथे हे खःया लिउनेपाखे द्यःयागु तपाःगु किपा कापतय् च्वयातःगु नं घानातःगु दइ । द्यःखलःतय् नं सकस्यां म्हासुगु रंगयागु तपुलिं पुयाः द्यःनापनापं चाःहिलेत वनी । द्यःखःया नापनापं छत्र छपाः नं कुइकाः लिउलिउ वनी ।

लुमधि अजिमा द्यःखः
लुमधि अजिमाया द्यःखः नं मेमेगु द्यःखः थें हे सिँयागु दयेकातःगु जुइ । खः क्वबीत निखें जःखः ताताःहाकःगु पं चिनाःतःगु नं दइ । द्यः दुने तयेछिंक आसन (त्वाकः) नं ज्या छिंक मिलय् यानातःगु दइ । द्यःखतय् नितँजाःगु लीया पौ व गजू छपु नं छुनातइ । जात्रा याइगु इलय् द्यःखःया छचाखेरं स्वां स्वामालं छाय्पियातइ । लुमधि अजिमाया द्यःखः निखः दइ । छखः वँतु खलःयागु मेगु तेबहाः खलःयागु । निखः द्यःखःया खलकं नं म्हासुगु तपुलिं पुयाः ब्वति काइ ।

तकति अजिमाया द्यःखः
तकति अजिमाया द्यःखः नं मेमेगु द्यःखः थें हे दयेकातःगु जुइ । तकति अजिमाया द्यःखलःतय् धाःसा जात्रा ज्वःछि हे वँचुगु रंगयागु तपुलिं पुयातइ ।

सुनियोजित कथं दयेकातःगु नेवाः वस्तीया छगू विशेषता धैगु छगू थासं मेगु थासय् वये–वनेगु सुविधा कथं तब्यागु मू लँपु दयाच्वनी । थुज्वःगु मू लँपु मुख्यत वस्ती दुने इलय् ब्यलय् जुइगु जात्रा आदियात ध्यानय् तयाः द्यःखः, रथ आदि हयेगु वा सालेत छिंक तब्या जुयाच्वनी । मू लँपु स्वानाच्वंगु तर वस्तीया दुने दुने वये वनेत भतिचा चिकिचा ब्यागु कचा लँपुत दयाच्वनी गुकियात गल्लि वा मुगः धायेगु याइ । थुज्वःगु गल्लि व मुगःया लँपुत धाःसा गनं गनं छेँखा तःलं नं वनेत चायेकातःगु दइ ।