नेपालभाषाया प्राचीन साहित्यया शुरुवात हे धार्मिक बाखं पाखें जूगु दु । व्यवहारय् थज्याःगु बाखं न्यनेगु, कनेगु व च्वयेगुया प्रयोजन हे पुण्य संचय यायेगु लिसें मुक्ति मोक्ष प्राप्ति यायेगु निंतिं खः । धार्मिक बाखनय् उल्लेख जूपिं देव देवीपिं, बाखनय् न्ह्यथनातःगु थाय्बाय् जक मखु बाखं सफूयात तकं पुजा यानातयेग चलन दु । धार्मिक समन्वयता प्रमान स्वरुप प्राचीनकालं निसें नेपालभाषाय् हिन्दू धर्मया नाप नापं बौद्धधर्मया बाखं सफूत लुयावःगु दुसा हिन्दू धर्मय् नं वैष्णबी, शैव व शाक्त धर्मसम्बन्धी बाखं सफूत खनेदुसा बौद्धधर्मय् मूलत महायानी व वज्रयानी बौद्ध ग्रन्थत अप्वः लुयावःगु दु । अथे हे किपापाखें बाखं न्ह्यब्वयेगु नं प्राचीन धार्मिक बाखंया छगू अलग्ग हे विशेषता जूगु दु गुकियात बिलं पौ नं धायेगु याः । थज्याःगु बिलं पौया छगू नमुना ने.सं ७५७ स जुजु सिद्धिनरसिंह मल्लं दयेकेब्यूगु कृष्णमन्दिरया देगलय् कियातःगु रामायण महाभारतया किपा हना बाखं खः ।
नेपालभाषाया प्राचीन धार्मिक बाखंया मू आधार श्रोत पुराण, महाभात, रामायण, तीर्थव्रत महात्म्य, बौद्धअवदान जातक जूगु दु । पुराणय् आधारित बाखंत खः — भागवत पुराण (ने.सं. ६२५), स्वस्थानी (ने.सं ७२३), मार्कण्डेयी पुराण (ने.सं ७३७) लिंग पुराण (ने.सं ७४१), पशुपति पुराण (ने.सं ७५२), ब्रम्ह पुराण (ने.सं ८१५) , स्वयम्भु पुराण (ने.सं ८६५)। थुपिं पुराणया प्रमुख विशेषता धयागु पुराणय् उल्लेख यानातःपिं द्यःपिनिगु उत्पति तथा उमिगु महात्म्यया बाखं खः । थथे प्राचीनकालय् लुयावःगु पुराण मध्ये पशुपति पुराण, स्वस्थानी व स्वयम्भु पुराण नेपालय् च्वःगु खनेदु । अथे हे महाभारत, रामायणय् आधारित बाखं खः—सभापर्व (ने.सं ७२१), बाल्मिक रामायण (ने.सं ८२३— ८२९), रामायण (ने.सं ८४७—८७२) आदि ।
अथेहे बौद्ध जातक अवदान सम्बन्धी बाखनय् विचित्र कर्णिकावदान (ने.सं ७७१), जातक संग्रह (ने.सं ८७०) उल्लेख यायेबहःजू । मल्लकाल लिपा अर्थात् लिच्वःगु प्राचीन कालय् नं पुलांगु बाखं सफू ल्ह्ययातःगु जक मखु न्हापा खनेमदुगु आपालं न्हून्हूगु नं धार्मिक बाखं सफू लुयावःगु दु । गथे— सप्तकाण्ड रामायण (ने.सं ९३८), आध्यात्म रामायण (ने.सं ९४९), अष्टमीव्रत (ने.सं ८९७), गुणकारण्डब्यूह (ने.सं ९४६), कुशावदान (ने.सं ९५४), उपोषद् व्रत कथा (ने.सं ९५९), अहोरात्र व्रत कथा (ने.सं ९६०) आदि आदि । मल्लकालया बाखंया तुलनाय् थुगु ईया बाखनय् थनया थाय्बाय् रितिथितिया चित्रण अप्वः खनेदु।