सत्यभामा माथेमाया च्वसां पिज्वःगु ककःचा नांया चिनाखँ सफू ने.सं. ११२३ स नेपालभाषा मिसा खलः पाखें पिदंगु खः । थुगु सफुलिइ मुक्कं ५२ पु चिनाखँ दुथ्याकातःगु दु । चिनाखँ दुने शहीदया खँ न्ह्यथनातःगु दु । स्वाभिमानया लँपुइ न्ह्यायेमाःगु नुगः खँ प्वकातःगु दु । भलसाया लँपु माः जुयाच्वंगु खनेदु । थाय्‌थासय् प्रदूषित जुयाच्वंगु अज्याःगु लकसय् म्वानाच्वनेमाःगु बाध्यता प्वंकातःगु दु ।

तुयु पुंया थ्व प्यंगूगु हाइकु मुना सफू कंझाः दुने जि ने. सं. ११२३ यंलाथ्व १५ कुन्हु नेपाल संस्कृति लय्‌पौ पाखें पिदंगु खः । थुगु सफुलिइ दृष्टिभ्रम जुइवं थः मखुथाय् लाः वनीगु संकेत बियातःगु दु । देशय् अशान्ति हइपिंसं हे शान्तिया नामं बखुं ब्वयेका च्वनीपिनिगु दृश्य दु । घाः जुयाच्वंगु जिन्दगीया बाखं दु ।

कथहं मय्‌जु नःलि वज्राचार्यं च्वयादीगु छगू सामाजिक उपन्यास खः । मय्‌जु प्रमिला वज्राचार्यं ने.सं ११४१ य् पिकयादीगु  थ्व उपन्यासयात २६ अध्यायय् ब्वथलातःगु दु । वरिष्ठ आख्यानकार मथुराकृष्ण साय्‌मिया आह्वानय् च्वःगु थ्व उन्यास, उगु मिसा उपन्यास प्रतियोगिताय् सान्त्वना पुरस्कार त्याकेत ताःलाःगु दु । थ्व कथहं उपन्यास थःगु बचं थःगु दायित्व पूवंकेत थःगु मतिनायात आहूति ब्यूम्ह छम्ह मिसाया जीवनया बाखं खःसा बौद्ध नेवाः इहिपाः पद्धतिया सविस्तार चित्रण दुगु छगू आंचलिक उपन्यास धायेबहगु उपन्यास नं खः ।

कथि जूम्ह मनू नाटक जापानी भासं च्वयातःगु सफूया च्वमि कोवो आचे व भाय्हिलामि दिनेश भुजु खः । थ्व सफू च्वसापासा पाखें ने.सं. ११०९ य् पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ दुथ्याःगु स्वंगू नाटक आधुनिक समाजया लिधंसा व प्रतिकात्मक ब्वसा न्ह्यब्वयातःगु दु ।

कनेमज्यूगु बाखं उपन्यासकार राज साय्‌मिया नेपालभाषां पिदंगु प्यंगूगु जासुसी उपन्यास खः । अर्थ पिथना प्रकाशन प्रा.लि. पाखें ने.सं. ११३४ य् पिदंगु थ्व उपन्यासय्  नं राज साय्‌मिया न्हापालिपाया उपन्यासय् थें ब्वमिपिंत सफू ब्वने क्वमचाःतले झुमिं यंकातइ थें पाठकपिनिगु मन सालेफुगु विशेषता दु । मू कथावस्तु नापनापं समसामयिक देशकाल परिस्थितियात नं ब्वयायंकेफुगु थ्व उपन्यासया मेगु विशेषता जूगु दु ।

थ्व च्वसापासाया साहित्य गुथि अर्थात द फाउण्डेसन फर लिटरेचर, येँ पाखें समसामयिक नेपालभाषा साहित्यया च्वमिपिनि रचनायात अंगे्रजी भाषं अनुवाद यानाः प्रकाशित याःगु सफू खः । थ्व सफूया सम्पादन भाजु भूषणप्रसाद श्रेष्ठ व मय्‌जु प्रेमशान्ति तुलाधरं यानादीगु खः । थ्व सफुलिइ दुथ्याःगु कविता, बाखं, निबन्ध व प्याखंया अनुवादक भाजु मय्‌जुपिं तीर्थराज तुलाधर, कमल तुलाधर, तेजरत्न कंसाकार व सुग्मा तुलाधर खः । थ्व सफुलिइ सुरेश किरण, केशवमान शाक्य, रजनीमिला, सुदन खुसः, बालगोपाल श्रेष्ठ, श्रीराम श्रेष्ठया कविता । शशिकला मानन्धर, नारद वज्राचार्य, ध्रुव मधिकर्मि, केदार सितु, एच.के. कपालीया बाखं । केशरत्न शाक्य, रमेशकाजी स्थापित, विजेश्वर वैद्य, अमिररत्न ताम्राकारया निबन्ध व दिनेश भुजुया छधाः प्याखं अनुवाद जुयाच्वंगु दु ।

थ्व रे.र.न. स्यस्यया बाखं मुना खः । थकी न्हय्पु बाखं दुथ्यानाच्वंगु दु । थुपिं थथे खः – झंगु सफुलि पितंगु मतिना, ला व लुसि, पुवंगु बाखं, पिपिलया बुलेगु, सुलाच्वंगु लिसल व विश्वास व श्रद्धा । ने.स. १०७६ य् पिदंगु थ्व सफूया पिकाकः थौंकन्हे प्रकाशन विभाग खः । च्वमि स्वयं राजनीतिइ संघर्ष याःम्ह व भूमिगत संगठनय् दुथ्याःम्ह सामन्त विरोधी जूगुलिं थुज्वःगु खँ थ्व बाखं पुचलय् दुथ्याःगु तःपु बाखंया विषयवस्तु जूगु दु । थौंकन्हे प्रकाशनं हे पिदंगु थ्व सफुलिइ पुष्परत्न सागरया सुबोध नेपालभाषा व्याकरण कथंया भाषा दुथ्याना च्वंगु दु । थ्वहे कथं थ्व सफुलिइ लिफुति वा विसर्ग मतसे। न्ववायेबलय् तनाच्वंगु आखः छ्यलाः पुलांगु लेख्य भाषा छ्यलातःगु दु । थुकिं यानाः थ्व सफू नेपालभाषाया विशेष कथंया सफू जूगु दु ।

कपिलवस्तुस भगवान नांदंम्ह नाटककार ज्ञानकाजी मानन्धरं च्वयादीगु न्यागू लू दुगु पुधाः प्याखं खः । ने.सं ११२७ नेपालभाषा एकेडेमि पाखें पिदंगु थ्व प्याखं च्वमिया धापू कथं महाकवि चित्तधर हृदयया सुगत सौरभ महाकाव्यया लिधंसाय् च्वयादीगु प्याखं खः । न्यागू लुइ न्ह्यब्वयातःगु थ्व प्याखं सिद्धार्थ गौतमं बोधिज्ञान प्राप्त यानाः भगवान बुद्धया रुपय् भिक्षुगणसहित थःगु कपिलवस्तु राज्यय् बिज्याःगु घटनां निसें शुरु जूगु खः । थ्व प्याखनय् राजकुमार राहुलं थः अबु भगवान बुद्धयाके जिगु अंश बियादिसँ धकाः गुगु फ्वंवनीगु दृश्य ब्वयातःगु तसकं मार्मिक व हृदयस्पर्शी लु दु ।

कपिलेश्वरधाम म्हसीका छगू विशेषता नांगु सफूया च्वमि कल्याण मित्र खः । थ्व सफू ने.सं ११३४ य् श्री कपिलेश्वर महादेवस्थान परिसर संरक्षण व सुधार समितिपाखे अध्यक्ष लोकेन्द्र महतं पिकयादीगु खः । थ्व सफुलिइ कपिलेश्वर महादेवया परिचय व विशेषतायात न्ह्यब्वयातःगु दु ।

कमलप्रकाश मल्ल स्मृति ग्रन्थ नांगु सफू प्रा.डा. कमलप्रकाश मल्लया लुमन्तिइ पिदंगु स्मृति ग्रन्थ खः । कमलप्रकाश मल्ल फाउण्डेसन पाखें ने.सं ११४३ य् पिदंगु थ्व स्मृति ग्रन्थय् झिंखुपु च्वसु दुथ्यानाच्वंगु दुसा थुपिं च्वसु स्वंगू भाषा — नेपालभाषाया प्यपु, अंग्रेजी भाषाया झिंछपु व नेपाली भाषाया छपु दु । थ्व स्मृति ग्रन्थय् दुथ्याःगु झिंखुपु च्वसुमध्ये फुक्क धयाथें वय्‌क: नापया सस्मरण, वय्‌क:या ओजोस्वी व्यक्तित्वया प्रकाशन व वय्‌क:या प्रति श्रद्धाञ्जली हे जूवंगु दु । वय्‌क:या कृतित्वयात कयाः चर्चा यानातःगु छपुयां छपु जक च्वसु दुथ्याःगु दु । व खः मय्‌जु प्रा. प्रेमशान्ति तुलाधरयागु नेपालभाषाया समालोचनाया ख्यलय् प्रा. डा. कमलप्रकाश मल्ल । थथे धायेबलय् कमलप्रकाश मल्लं नेपालभाषाया ख्यलय् गुलि ठोस ज्या यानाझाःगु दु उकिया अध्ययन विश्लेषण यायेज्या ल्यना हे च्वंगु दनि ।