गोपाल सिंह नेवाः मूलया छम्ह भारतीय नागरिक खः । गुलिखे लिखतय् गोपाल सिंह नेपालय् जन्म जूगु लिपा बम्बई वनाः ब्वंवन, अन हे स्थायी थाय्बाय् दयेकल धकाः न्ह्यथनातःगु दु । अथेहे मेमेगु श्रोतय् धयातःकथं वय्क: भारत, विहारया वेतिया जिल्लाय् बूगु खः । तर गोपाल सिंहया पूर्खा धाःसा स्वनिगःया नेवाः हे खः । बम्बई शहरया थीथी शिक्षण संस्थाय् प्राध्यापनया ज्या यानादीम्ह वय्क: लिपा सन् १९६३ निसें बनारस हिन्दु विश्वविद्यालयया प्राध्यापक जुल । अनया नेवाल अध्ययन केन्द्रया निर्देशक कथं भाला क्वबियादिल । अनं लिपा उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालयया हिमालयन अध्ययन केन्द्रया प्राध्यापक जुल । जीवनया अन्तिम इलय् नेपाःया त्रिभुवन विश्वविद्यालयया समाजशास्त्र विभागया प्राध्यापक कथं अध्यापन यायेगु ज्या यानादिल । बलिउडया समाजय् गोपाल सिंहयात छम्ह प्रभावशाली गीतकार कथं हनाबना तयातःगु दु । जीवनया प्रारम्भिक कालय् पत्रकारिताय् नं ल्हाः तयादीम्ह वय्कलं थीथी पत्रपत्रिका पिथनेगु ज्या नं यानादीगु खः । हिन्दी काब्य ख्यःया छम्ह नांजाम्ह कवि कथं नं गोपाल सिंहयात म्हस्यू । थः स्वयं नेवाः पूर्खाया सन्तान जूगुया नातां थुगु समुदाययात कयाः साँस्कृतिक, सामाजिक, धार्मिक, भाषिक अले कलाया ल्याखं दुवालेगु व छगू प्राज्ञिक शोध प्रणाली कथं बौद्धिक ज्या यायेगु तातुनाः बम्बई विश्वविद्यालयपाखें बिस्कं कथंया विद्यावारिधि यायेगु बिचाः यानादिल । थुबलय्तक नेवाः समुदायया कला, संस्कृति, इतिहास आदियात कयाः सिल्भाँ लेभि, ब्रायन हडसन, ओल्डफील्ड आदि पाश्चात्य मनूतय्सं जक च्वयेगु याःगु खः । तर शोधविधि कथं च्वयेगु ज्या धाःसा दकलय् न्हापां सन १९५९ इ गोपालसिंह भाजुं यानादीगु खः । वय्क:या त्जभ ल्भधबचक सफू थुगु शोधया हे लिच्वः खः । गोपालसिंहया धापू कथं थुलि तःजिगु व ऐतिहासिक शोध ज्याया निंतिं कविकेशरी चित्तधर हृदय, ठाकुरलाल मानन्धर, पूर्णदास श्रेष्ठ आदि तःम्ह नेवाः साहित्यकारपिनि तिबः दुगु खः ।
स्वनिगलं पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु गोपाल राज जोशी नं छम्ह खः । वय्कःया जन्म बि.सं.२००१ सालय् धनकुटाय् जूगु खः । वय्कः लिपा बिराटनगरय् च्वंझाल । वय्कःया मांया नां पद्मकुमारी व बाःया नां गुणराज जोशी खः । वय्कः झी पुचः विराटनगरया न्हापायाम्ह नायः खः । लिसें वय्कः अनया मेमेगु संघसंस्थाय् नं आवद्ध जुयादी । वय्कलं बिराटनगरया नेवाःतय् निंतिं प्रारम्भिक नेवारी पुस्तिका च्वयाः पिथनादिल । लिसें वय्कलं यक्व कविता व थीथी बिषयया च्वसु च्वयाः नं पिथनादीगु दु ।
गोपालराज वंशावली नेपालमण्डलया ऐतिहासिक घटनावलीया पुचः खः गुगु थौंया नेपाःया इतिहासकारपिनिगु आधार ग्रन्थ जूगु दु । थ्व वंशावली दकलय् न्हापां ने.सं १०१९ य् बेलायतया विद्वान सेसिल वेण्डालं (ने.सं ९७६–१०२६) लुइकूगु खः । उकिं थुकियात वेण्डाल वंशावली नं धाः । लिपा ने.सं १०४२ य् वीरपुस्तकालयय् अनया पण्डितपिंसं सफूया लगत दयेकाच्वंबलय् थ्व सफुलिइ दकलय् न्हापां गोपाल वंशयापिं जुजुपिनिगु नां दुथ्यानाच्वंगुलिं थ्व ग्रन्थयात ‘गोपालवंशादि प्राचीन राजवंशावली’ धकाः नां ब्यूगु खः । लिपा थुकियात धनवज्रपिंसं गोपालराज वंशावली धाल । थौंकन्हय् थ्व ग्रन्थयात राष्ट्रिय अभिलेखालय लगत—ल्याः १–१५८३ (पत्र ४८,१७ –६३ व तँसा छपत्र ५० अपूर्ण) माइक्रोफिल्म ल्याः– बी १८÷२३ स दुथ्याकातःगु दु । भुजिंम्वल लिपिं ताडपत्रय् च्वयातःगु थ्व गोपालराज वंशावलीया २५% पौ– (पौ १७–२९ ) अशुद्ध संस्कृत व ७५ % (पौ २९–६३) पुलांगु नेपालभाषां च्वयातःगु दु । थ्व ग्रन्थ च्वःम्हेसिगु नां मदु । थुकी छ्यलातःगु नेवाः भाय् व अभिव्यक्तिया आधारय् सुं नेवाःइतर पण्डितं च्वःगु जुइमाः धकाः अनुमान यानातःगु खः । थुकी छ्यलातःगु संस्कृत नं नेवाःपहया संस्कृत खः । थ्व सफुलिइ थ्यमथ्यं ४५० व्यक्तिया नां दुसा ३०० ति थाय्या नां दुथ्यानाच्वंगु दु । थ्व गोपालराज वंशावली ग्रन्थ जुजु जयस्थिति मल्ल (ने.सं ५०२ – ५१५)या शासनकालय् च्वःगु खः धैगु खँ थ्व ग्रन्थय् उल्लेख जुयाच्वंगु थीथी प्रशंगपाखें सीकाकायेफु ।
थुकी ने.सं ५०८ निसें ५०९ तकया घटनाया वर्णन दु, गुगु अप्वः धयाथें जयस्थिति मल्लया राज्यकालय् जूगु राजनैतिक, सामाजिक, आर्थिक, सांस्कृतिक व सामाजिक घटना नाप सम्वन्धित जू । ताडपत्रय् भुजिंम्वल लिपिं च्वयातःगु थ्व ग्रन्थय् ने.सं ६ निसें १७७ तकया थीथी खँ न्ह्यथनातःगु दुसा ने.सं ४६९ निसें ५०९ तकया घटनाया विस्तृत वर्णन् यानाः ग्रन्थ क्वचायेकातःगु दु । थीथी ऐतिहासिक घटनाया स्पष्ट व संक्षिप्त रुपं न्ह्यब्वयातःगु तथा उल्लेखित घटना शिलाभिलेख व पुरातात्विक सामाग्री पाखें प्रमाणित जुइफुगु हे थ्व वंशावलीया प्रमुख विशेषता खः । थुकी न्ह्यब्वयातःगु विषय कथं थ्व गोपालराज वंशावलीयात निब्वय् थलाः अध्ययन याये छिं— राज वंशावली (पत्र १७ क –३० क), भूत वृत्तान्त (पत्र ३० ख – ६३ ख) ।
गोपालराज वंशावलीया न्हापांगु ब्वयात राजवंशावली कथं नां बीगु याःगुया कारण खः– थुकी मुख्य यानाः न्हापा जुयावंपिं जुजुपिनिगु वंशक्रम बियातःगुलिं । तर लिपायागु ब्व भूतवृत्तान्तय् नेपालमण्डलया घटनावली दु । तर थ्व नाप स्वापू दुगु – प्राचीन सिञ्जा, मिथिला व भारतया बयान तकया खँ नं उल्लेख यानातःगु दु । न्हापाया ब्व अर्थात् राजवंशावली स्वयाः थुकी अप्वः तिथिमिति बीगु व छुं अप्वः बयान बीगु कुतः जूगु दु । उकिं गोपालराज वंशावलीया न्ह्यब्व राजवंशावली स्वयां थ्व लिब्व भूतवृत्तान्त अप्वः प्रामाणिक जू । थुगु भूत वृत्तान्तय् थीथी तथ्य मुनाः थीथी इलय् च्वःगुलिं थुकी न्ह्यब्वयातःगु संबत् धाःसा च्वय्क्वय् लाःगु दु ।
गोपालराज वंशावलीया थ्व भूतवृत्तान्त ब्व क्वय् बियागु श्रोतया आधारय् च्वःगु खनेदु । गथे— तत्कालीन लाय्कू ज्योतिषतय्गु टिपोट, द्यःथाय् व लाय्कुली च्वंगु पुलांगु अभिलेख, परम्परागत नीति – धर्मशास्त्र, राजपण्डिततय् काव्य, ग्रन्थतय्गु पुष्पिका वाक्य आदि ।