स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक सांस्कृतिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु भक्तराज श्रेष्ठ नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म बि.सं.२००२ असार १२ गते जूगु खः । वय्‌कलं कास्की जिल्लाया वगाल त्वालय् नेवाः संगठन नीस्वनाः अनया नेवाः युवातय्‌त भाषिक, सांस्कृतिक उत्थानया ज्याय् न्ह्यज्याकेगु यानादिल । लिसें अनया नेवाःतय्‌त मुंकाः संगठित यायेगु ज्या नं यानादिल।

भक्तिदास श्रेष्ठ भाजु येँया छगू अतिकं तःजिगु व तःधंगु परिवारय् बूम्ह कायमचा खः । वयकःया बुन्हि ने.सं १०४१ कछलागाः १३ खः । ल्याय्‌म्ह इलंनिसें बनेज्याय् तक्यनादीम्ह थ्वयकःया लिपागु जीवनकालय् उद्योग न्ह्याकेगुलि ई बियादिल । स्वनिगःपिने वीरगञ्ज वनाः चुरोट कारखाना न्ह्याकादिल । तँदँतक उखेपाखे च्वनाः औद्योगिक व बाणिज्य ख्यःया लगानीकर्तापिंत संगठित यायेगु तातुनाः चेम्बर व उद्योग बाणिज्य संघया नं नेतृत्व यानादिल । प्रारम्भिक कालय् धर्मोदय पत्रिकाय् विशेषतः धर्म दर्शन सम्बन्धय् च्वखँ च्वयाः थःत छम्ह च्वमि कथं म्हसीका दिल ।

बौद्ध धर्म दर्शनय् अतिकं नुगः क्वसाःम्ह थ्वयकः धर्मोदय सभाया दुजः नं जुयादिल । नापनापं ज्ञानमाला भजनया अभियानय् ब्वतिकयादिल । महायानी बौद्ध दर्शनया छम्ह अध्ययेता अले विपश्यना ध्यानया ज्ञाता थ्वयकः लिपा छम्ह विपश्यना आचार्य जुयाः थुगु ध्यान परम्पराया प्रचार प्रसारय् आपालं ई फुकादिल । थ्वयक नेपाल विपश्यना ध्यान केन्द्रया छम्ह ट्रष्टि नं खः ।

वीरगञ्ज च्वनादीबलय् उखेया नेवाःतय्‌त संगठित यायेगु व नेपालभाषा खलः, वीरगञ्ज नीस्वनेगुलि मूवंगु भूमिका म्हितादिल । लिपाया इलय् नेवाःतय् राष्ट्रिय स्तरया संगठन नेवाः देय् दबू स्वनेगुलि नेतृत्वदायी ज्या यानादिल । नापनापं नेवाः देय् दबू स्वने धुंकाः न्हापांम्ह नायः नं जुयादिल । नांदंगु आशा सफू कुथि, नागार्जुन इन्स्टिच्यूटया नं छगू इलय् थ्वयकः संचालक जुयादीगु खः । ने.सं ११३० चिल्लागाः ७ कुन्हु वयकः चय्च्यादँ दुबलय् वय्‌कः मंत ।

भाजु भगतदास श्रेष्ठया जन्म मां तीर्थमाया व अबु नारायण दास श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०६८इ स्वनिम्ह त्वाः यलय् जूगु खः । वय्‌कः नेपालभाषाया छम्ह नांजाःम्ह आधुनिक कवि खः । चिनाखँ, म्ये व निबन्ध विधाय् थःगु च्वसा न्ह्याकादीम्ह वय्‌कःया न्हापांगु रचना सिध्दिदासया लुमन्तिइ न्ह्यागु छगू प्रवाह (सितु ल्याः२२, ने.सं.१०८८) पिदंगु खः।

राजनीति शास्त्रय् स्नातकोत्तर यानादीम्ह वय्‌कःया च्वसा नेपालभाषा, नेपाली व अंग्रेजी भाषाय् समान रुपं न्ह्याः । काव्य ख्यलय् वय्‌कःया जि अलय् जिगु विश्व नांगु आधुनिक कविता संग्रह (ने.सं.१११२) पिदंगु दु । वर्तमानप्रति असन्तोष क्यनाः न्हूगु मूल्य मान्यता स्थापना यायेत आतुरम्ह भगतदास श्रेष्ठया राज्यविहीन समाज दुगु छगू हे विश्व, छगू हे परिवार कथं स्वयेगु मिखा दयेमाः धयागु मू बिचाः खः । थीथी पत्रिकाय् थःगु कविताया नापं म्ये, निबन्ध व समिक्षात्मक लेख पिकयादीम्ह भाजु भगतदासं ने.सं.१०९४ य् ससिवा नांगु पत्रिकाया नं सम्पादन यानादीगु दु । भाजु भगतदास श्रेष्ठ नेवाः समुदायया हकहीतया नितिं न्ह्याबलें अग्रसर जुयादीम्ह थ्वय्‌कः छम्ह कवि जक मखु नेवाः अभियन्ता नं खः । थ्वय्‌कः नेपाल विश्व सम्बन्ध परिषद्या छम्ह दुजः नं खः । थ्वय्‌कःया कवि भगतदास श्रेष्ठको जीवनी (आत्मवृतान्त, सह लेखन कैलाश भण्डारी) वि.सं.२०६६ इ पिदंगु दुसा डा.स्टेफेन हकिंगको गहिरो प्रेम नांगु बाखं मुना सफू प्रकाशनया लुखाय् दु । भाजु भगतदासं भाषा संस्कृति, संगीत, साहित्य, दर्शन, विज्ञान, राजनीति व विविध विधाय् थीथी सिरपाः नं त्याकादीगु दु ।

ने.सं. १०८० स पांगाया ध्वाकासि त्वालय् बौ सप्तलाल महर्जन व मां माया जगतमाया महर्जनया क्वखं जन्म जुयादीम्ह मय्‌जु भगवति महर्जन छम्ह नेपालभाषाया स्यनामि नापं भाषिक अभियन्ता खः । कलानीधि संगीत विद्यालयपाखें सितारय् डिप्लोमा पास यानादीम्ह मय्‌जु भगवती महर्जन जगतसुन्दर ब्वनेकुथिइ पलिस्थाकालं निसें नेपालभाषा व संगीत विषयया स्यनामि जुयाः नीन्यादँ तक ज्या यानादीगु खः । वय्‌कः थ्व ब्वनेकुथिइ ने.सं. ११२१ निसें ११३५ तक सह प्रधानाध्यापिका नं जुयादीगु खः ।

ने.सं. ११०६ सालं किपू भेगय् पलिस्था जूगु जनकृति प्रकाशनया वय्‌कः नायः खः । वय्‌कःयागु हे सकृयतां थ्व प्रकाशन पाखें पांगाया कविपिनिगु कविता मुना सफू पांगाय् ह्वःगु स्वां, शुकराम महर्जनया गीति प्याखं सवार्थसिद्ध व लोककवि राजभाइ जकःमिया छधाः प्याखं मुना सफू ल्हाबसा (ने.सं. ११०७) पिथनेज्या यानादीगु खः । सर्वार्थसिद्ध गीति प्याखनय् वय्‌कलं सितार थानादीगु खः । थ्व नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु भिडिओ प्याखं खः । अथेहे मय्‌जु भवगतिं प्रतिभा साहित्यिक परिवारया ग्वाहालिमि जुयाः नेपालभाषा साहित्य व संगीत थकायेगु ज्याय् थीथी कथं हःपाः व तिबः बियादीगु दु । 

नेपालभाषा मिसा खलकय् वय्‌कः पलिस्थाकालं निसेंयाम्ह जः खःसा नेवाः संगीत, नाट्य व संस्कृति सृष्टि कलाया नं वय्‌कः छम्ह दुजः खः । अथेहे वय्‌कः ज्यापु महागुथि किपू नगर समितिइ ने.सं. ११३० निसें आजिवन दुजः जुयाः व थौंकन्हय् केन्द्रीय पार्षद जुयाः ज्या यानाच्वनादीगु दु ।

थौंकन्हय् वय्‌कः थः जहान लोककवि राजभाइ जकःमिजु नापं येँदेय्‌या रामघाट त्वालय् च्वनादी । थ्वहे छेँय् च्वनाः २०४६ सालया जनआन्दोलनय् तःम्हमछि राजनैतिक न्ह्लुवाःतसें भूमिगत नेतृत्व यानादीगु खः । वय्‌कःपिंत माःगु व्यवस्था यायेगु ज्याय् भगवतिया तःजिगु योगदान दु । मय्‌जु भगवतीं जगतसुन्दर ब्वनेकुथीइ नीन्यादँ तक सेवा याःगु ज्यायात कदर यानाः ने.सं. ११४० य् ब्वनेकुथिपाखें वय्‌कःयात छगू लाख दांया नापं हनापौ लःल्हायेगु ज्या जूगु दु ।

विद्यार्थी जीवननिसें थीथी पत्रपत्रिका व साहित्य सम्मेलनय् बाखं च्वयाः ब्वनाः बाखंच्वमिया रुपय् म्हसीका बियादीम्ह भवानी तुलाधरया जन्म मां रत्नदेवी व बा भवानीदास तुलाधरया कोखं ने.सं. १०७६ य् जूगु खः । थीथी साहित्य सम्मेलन व बाखं प्रतियोगिता गथे— मिब्वाला परिवार पाखें जूगु साहित्य सम्मेलनय् लजगा बाखनय् न्हाप, पद्मकन्या क्याम्पस पाखें जूगु अन्तर क्याम्पस साहित्य सम्मेलनय् आसे जिगु आत्मा दनि चिबाखनय् न्हाप ल्यू, त्रि–चन्द्र क्याम्पस साहित्य सम्मेलनय् भौमचा बाखनय् न्हाप ल्यू, नेपालभाषा मिसा खलः पाखें जूगु बाखं प्रतियोगितय् भलसा बाखनय् न्हाप ल्यू आदि सिरपाः त्याकेत ताःलाःम्ह भवानी तुलाधरया बाखं विधाय् ह्यूपाः (ने.सं.११३७) नांगु सफू पिदंगु दुसा उपन्यास विधाय् इलं घ्वाःगु पलाः (ने.सं.११४१) सफू पिदंगु दु ।

झीगु समाजय् मिसातय्‌त अझ विशेष यानाः भौमचातय्‌त परिवारपाखें जुयाच्वनीगु अन्याः अत्याः ब्वयेगु हे थ्वय्‌कःया बाखं व उपन्यासया मू विषय जूगु दु । थ्वय्‌कलं च्वयेगु जक मखु नेपालभाषा परिषद्, उदाय् समाज, नेपालभाषा मिसा खलः, मिसा साहित्यकार मुना आदि थीथी नेवाः संस्थाय् आवद्ध जुयाः नं नेपालभाषा व नेवाःजातिया ख्यलय् आपालं ज्या यानादीगु दु ।

निर्देशक–पत्रकार भाइकाजी महर्जन नयनया जन्म अबु भाइलाल महर्जन व मां नानीमाया महर्जनया कोखं वि.सं. २०२७ भदौ ११ गतेया यलया धालाछेँय् जूगु खः । डेल्टा मिडिया प्रोडक्सनया संस्थापक, नेपाल मण्डल टेलिभिजन प्रा.लि.या प्रबन्धक जुयादीधुंकूम्ह वय्‌कलं थौंकन्हय् झीगु नेपाः च्यानल संचालन याना वयाच्वनादीगु दु । वय्‌कःया निर्देशनय् तःपु हे नेवाः म्येया म्युजिक भिडियो पिदंगु दु । वय्‌कःया निर्देशनय् दुगु थीथी म्येँया म्युजिक भिडियो दुथ्याःगु यौवनया हिसि, हिसि दुगु मिखा, हिसिं जाःगु पहः सिमा कचा सिडी/डिभिडी पिदंगु दु ।

वय्‌कलं थीथी नेपालभाषाया संकिपा नं निदेशन यानादीगु दु । वय्‌कःया निर्देशनय् सर्गः मिला मिजः, बाघचाल व अपिच्य संकिपा पिदनेधुंकूगु दु । ज्यापु समाज यल लिसे आवद्ध वय्‌कःयात पेजथ्री नेपालभाषा पिपुल्स च्वाइस म्यूजिक अवार्ड ११३०, तिर्थ हिरा सिरपाःपाखें सम्मानित यायेधुंकूगु दु ।

भाषिक अभियन्ता लिसें निवन्धकार भाजु भाइराजा तुलाधरया जन्म ने.सं. ११७७ चौलागा ८ कुन्हु येँय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां तीर्थहेरा तुलाधर व बाःया नां हेरारत्न तुलाधर खः । प्राइम कमर्सियल बेकैंया नायव महाप्रवन्धकतकं जुयादीधुंकूम्ह भाजु भाइराजा तुलाधर नेपालभाषाख्यःया सक्रिय भाषिक कार्यकर्ता खः । नेपालभाषा व थ्वया साहित्यया उत्थानय् वय्‌कलं योगदान यानादीगु दु । वय्‌कःया साहित्यिक नां धर्मरत्न तुलाधर खः । थ्व हे नामं वय्‌कलं निवन्ध च्वयादी । विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथि, चकना साहित्य पालाः, नेपालभाषा च्वमि गुथिपाखें जूगु साहित्य सम्मेलनय् वय्‌कलं निवन्ध विधाय् न्हाप सिरपाः कयादीगु दु । ‘लिलाम’, ‘छन्त जिं ययेकाबलय’, ‘धिब्छ ब्यूसा घारघुर याये ’वय्‌कःया चर्चित निवन्ध खः ।

वय्‌कः विद्यार्थीकालं निसें जुद्धोदय हाइस्कूलय् जूगु अन्तर हाइस्कूल नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनया ग्वसाः कमितिइ दुथ्यानाः भाषिक ज्याय् सक्रिय जुयादीगु खः । भाइराजा तुलाधर सहलह संस्थाया संस्थापक नायः जुयादीबलय् नेपालभाषाया प्याखं ख्यलय् तःधगु हे ज्या जूगु जुल । उबलय् सहलह संस्थां ‘कुलां चकनी तिनि’, ‘किसि न्याइम्ह मदनमान’ थें जाःगु लोकंह्वाःगु प्याखं क्यनेगु ज्या जूगु खः । वय्‌कः ‘सहलह’ संस्थापाखें प्रकाशित नेपालभाषाया न्हापांगु डाइजेष्ट पत्रिका सहलहया सम्पादक जुयादी । वय्‌कः पब्लिक युथ क्याम्पसया ‘सँझ्याः साहित्य पाला’या संस्थापक नायः लिसें न्हापांगु सँझ्याः पत्रिकाया संपादक, त्रिवि कीर्तिपुर वहुमुखी क्याम्पसं पिदंगु ‘गं’ पत्रिका ल्याः २ या सहसंपादक नं जुयादी ।

नेपालभाषा सिर्जनात्मक साहित्यया न्हापांगु ग्रन्थ कथं ने.सं ६२५य् रचना जूगु भागवत् पुराणयात माने यानातःगु दु । थ्व सफू लुइन्ह्यः प्रमाणित दसिया आधारय् ने.सं ६३८या तन्त्राख्यान नांगु नीतिमूलक बाखं सफूयात नेपालभाषाया न्हापांगु ग्रन्थ कथं नालातःगु खः । छुं नं ग्रन्थया प्रमाणिकता अर्थात् व ग्रन्थ गुलि पुलां धैगु खँ व ग्रन्थय् छ्यलातःगु लिपि, वस्तु, भाषा, शासनावधि ज्वःलायेवं तिनि जुइ । झिंखुगूगु शदीइ वयाः नेपालभाषाया च्वज्याय् ताडपत्रया थासय् मःभ्वं प्रयोगय् वःगु, भुजिंम्वल लिपिया थासय् प्रचलित लिपि गुगु प्रचलनय् वःगु खः, थ्व हे कथं थ्व भागवत पुराण सफू नं मःभ्वतय् भुजिंम्वल लिपिं च्वयातःगु दु । थ्व सफूया पुष्पिका वाक्यय् श्रीश्री देवकीदेवी ठाकुरिणीस्यं ल्हाचका धकाः न्ह्यथनातःम्ह पात्रया नां ने.सं ६२७ या चाँगुनारायणया भण्डारय् च्वंगु लुं सियातःगुपतिइ (चाँगुनारायण जिर्णोदार याःम्ह देवकीदेवी ठाकुरिणी) नं उल्लेख जूगुलिं थ्व भागवत् पुराण ग्रन्थ ने.सं ६२५ या हे खः धैगु पुष्टि जूगु दु । शासनावधिया आधार कथं नं देवकीदेवी ठाकुरिणी ख्वपया जुजु भुवन मल्लया (ने.सं ६२५—६३९) म्ह्याय् व तिभय जुजु प्राण मल्ल (ने.सं ६४४—६६८) या तता खनेदु ।

विष्णु आधारित खुगू पुराण— विष्णु, भागवत्, नारदीय, गरुड, पद्म, बराह मध्ये नेपालमण्डलय् दकलय् लोकंह्वाःगु पुराण भागवत् पुराण खः । राष्ट्रिय अभिलेखालयं पिकाःगु वृहत्सूचीपत्रय् जक नेपालभाषा, संस्कृत, मैथिली, नेपाली आदि थीथी भाय् व थीथी लिपिं च्वयातःगु १२० गू भागवत् पुराणया धलः दु । अथेहे नेपालभाषा छ्यलाः च्वयातःगु तर थीथी इलय् ल्ह्ययातःगु भागवत् पुराण राष्ट्रिय अभिलेखालय बाहेक आशा सफूकुथि नापं छेँय्छेँय् नं संकलित जुयाच्वंगु दु । ने.सं ६२५ या मुक्कं नेपालभाषां च्वयातःगु भागवत् पुराण राष्ट्रिय अभिलेखालया लगत सूचीपत्रय् लगत १ । १६७९, विषयाङ्क ३४४ कथं दुथ्याका तःगु दु । थुकिया साइज २३.५ × ८.५ खः । थ्व हस्तलिखित भागवत पुराण ग्रन्थयात मार्र्च ३ ई.सं १९७२ स माइक्रोफिल्मय् तःगु खः । थुगु माइक्रोफिल्म कथं थ्व सफुलिइ ६५९ पत्र दु, तर शुरुया पत्र १—१०० व दथुया पौ २३५—२७९ तनाच्वंगु दुसा ल्यनाच्वंगु पत्र जम्मा ४५५ दु । थ्व ग्रन्थया अन्तिम वाक्य थुकथं दु — (पत्र ६५९ ख, झ्वः ३) ।। द्वादश स्कंध, १३ (अध्याय) ।। सम्वत् ६२५ माग्र्गशिर शुक्ल एकादशी (४) अश्विन नक्षत्र सोमवासरे भागवत संपुण्र्णन् (५) ङङा दिन शुभं ।। श्री श्री देवकीदेवी ठकुरिणीस्यं ल्हाचका । थुकथं देवकीदेवी ठकुरिण नं कंके ब्यूगु १२ स्कन्ध, १३ अध्याय, १८००० सिलः ६५९ पौ दुगु थ्व बाखं ने.सं ६२५ मंसीर शुक्ल एकादशी कुन्हु क्वचाःगु जुल । थुकिं भागवत पुराण ग्रन्थ ने.सं ६२५ स्वयाः न्ह्यः हे रचना जुइधुंकूगु धैगु सीदु ।

थ्व ने.सं ६२५या भागवत पुराण संस्कृतया अनुवाद मजुसे स्वतन्त्ररुपं हे गद्य भाषं च्वयातःगु नेपालभाषाया सफू खः । थुकी कपिल व बुद्धयात नं विष्णुया अवतार नालातःगु दु । थ्व भागवत् पुराणय् दशअवतार आदिया खँ नं दुथ्यानाच्वंगुलिं जुजु श्रीनिवास मल्लपिंसं च्वयाथकूगु दशअवतार नाटक व मेमेगु नाटकया आधार श्रोत मध्ये थ्व भागवत् पुराण नं जुइफुगु खनेदु ।

नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् प्यंगः थांया नापनापं पिदंम्ह धर्मादित्य धर्माचार्य नं नेपालभाषा पुनर्जागरण आन्दोलनया छम्ह महारथी खः । नेपालभाषाया अनन्य सेवक समाजसेवी, सुधारवादी कवि, नेपाःया न्हापांम्ह पत्रकार अले नेपालय् बौद्धधर्म थकायेत आपालं योगदान बियाझाःम्ह वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०२२ सालया बछलाथ्व १४ कुन्हु मां मणिथकुं व बौ वृषमानया क्वखं यल चिकंबही च्यासः त्वाःया प्रतिष्ठित वैद्य कूलय् जूगु खः । धर्मादित्य धर्माचार्यया प्रब्रजित जुइन्ह्यःया नां ‘जगतमान वैद्य’ खः ।

वय्‌कः नेपालय् म्याट्रिकुलेशन पास यानाः कलकत्ता युनिभर्सिटीइ उच्च शिक्षाया नितिं झायादीगु खः । अबलय् भारतय् स्वराज्यया भावना दना वयाच्वंगु ई खः । कलकत्ता युनिभर्सिटीया महान् आचार्यपिनिगु सत्संगतं छखे वय्‌कःया मन बौद्ध धर्मप्रति क्वसायेकाबिलसा मेखे थःगु मातृभूमि व मांभाय् प्रतिया ममतां देजायेका बिल ।

कलकत्ताय् ब्वनाच्वनादीम्ह वय्‌कः छकः गर्मीया विदाय् नेपाः झाःबलय् ज्वनाझाःगु बौद्ध धर्म सम्बन्धि आपालं किपात येँया मरुत्वालय् प्रदर्शनी यानादिल । थ्व प्रदर्शनीं यानाः नेपाःमि सकसिनं स्वांया पुन्हिया महत्व थुल ।

थीथी विद्याया आपालं शैक्षिक उपाधि हासिल यानादीम्ह धर्मादित्य धर्माचार्यं नेपालभाषाय् दकलय् न्हापां बुद्धधर्म पत्रिका पिकयाः नेपालभाषाया नापं नेपाःया हे न्हापांम्ह पत्रकार जुयादीगु खः । उगु ईया राणा सरकारया कुदृष्टिं बचे जुइत वय्‌कलं स्वंगू अंक तक बुद्धधर्म धकाः नां तयाः पत्रिका पिकयादिलसा लिपा तत्कालिन नेवाः युवातय्‌गु माग कथ प्यंगू अंकं निसें झिगूगु अंक तक बुद्धधर्म व नेपालभाषाया नामं पत्रिका पिकयादिल । ने.सं. १०४५ सालं निसें १०५० यानाः न्यादँया दुने झिगू अंक तक थ्व पत्रिका पिकायेत वय्‌कः ताःलात ।

वय्‌कलं बुद्धधर्म व नेपालभाषा पत्रिका पिकयाः नेपालभाषा व बुद्ध धर्मया प्रचारप्रसारय् आपालं योगदान बियादीगु दु । वय्‌कलं थ्वहे पत्रिका मार्फत् न्हिं घौछि नेपालभाषाया नितिं ई बीगु लागि सकल नेवाःतय्‌त आह्वान यानादीगु खः । थथे नेपालभाषा पुनर्जागरणया निंतिं दकलय् न्हापां थथे तप्यंक आह्वान यानादीम्ह न्हापांम्ह व्यक्ति थ्वय्‌कः हे खः । थ्व पत्रिकाय् गुलि नं गद्य रचना पिदन फुक्क धयाथें धर्मादित्यया च्वसां हे पिदंगु खः ।

धर्मादित्य धर्माचार्यजुं बुद्धधर्म व नेपालभाषा पत्रिका पिकायेगुया नापनापं नेपालभाषा थकायेगु निंतिं ने.सं. १०४६ सालय् कलकत्ताय् नेपालभाषा साहित्य मण्डल, ने.सं. १०४९ सालय् नेपाल गुथि नीस्वनादिल । अथेहे थ्वय्‌कलं ने.सं. १०४६ सालय् इलाहाबादय् जूगु पण्डिततय्‌गु बौद्ध महासभाय् नेपालभाषा व थ्वया साहित्य धयागु कार्यपत्र न्ह्यब्वयादिल । लिपा थ्व कार्यपत्र बुद्धधर्म व नेपालभाषा पत्रिकाय् पिकयादिल । अथेहे नेपालभाषा सुचिग्रन्थ धयागु नेपालभाषाया प्राचीन सफूया धलः नं थ्वहे पत्रिकाय् पिथना दिल ।

अथेहे धर्मादित्य धर्माचार्यं कलकत्ताया विश्व–विद्यालयय् मेमेगु मातृभाषायात थाय् बियातःथें नेपालभाषायात नं भर्नाकुलर विषय कथं दुथ्याके बीकेगु निंतिं आपालं कुतः यानादिल । थुकिया निंतिं नेपाली विद्यार्थीपिनिगु नेतृत्व यानाः उगु ईया भाइस चान्सलर आसुतोष मुखर्जीयाथाय् डेलिगेशन नं झायादिल ।

धर्मादित्य धर्माचार्यं नेपालभाषा उत्थानया नितिं जक मख नेपालय् स्थविरवाद ब्वलंकेगु, स्वांयाः पुन्हि हनेगु, लुम्बिनीइ मायादेवीयाथाय् पशुबलि बिइगु दिकेगु, जीर्ण जुयाच्वंगु किन्दोल विहार जिर्णोद्धार यायेगुलिइ तःधंगु भूमिका म्हितादीगु दु । थ्वहे कथं वय्‌कलं बुद्धधर्म प्रचारप्रसारया निंतिं नेपालय् हे बुद्धधर्म उद्धार संघ, बुद्धोपासक संघ, बुद्धोपासिका संघ’ स्थापना यानादिल । थथेहे भारतय् बुद्धधर्म प्रचारया निंतिं थः हे सेक्रेटरि जुयाः अल इण्डिया बुद्धिष्ट कन्फरेन्स यानादिल । नेपाः देशय् उदाय् गुभाजुया ल्वापु जुयाः गुभाजुतय्‌सं लामा भागि याःपिं उदाय्‌तय्‌सं पतिया मकायेकं पूजा याःवये मखु धाःबलय् लामा भागि यानाः छुकिया पतिया धयागु सुधारवादी च्वसु च्वयाः बुद्धधर्म पत्रिकाय् पिकयादिल ।

विद्धान धर्मादित्य धर्माचार्ययागु थज्याःगु भाषासेवा नापं थीथी ज्यायात कदर यासें वय्‌कःयात च्वसापासां भाषाजवाः धर्मोदय सभां धर्मानुशासक पदं छाय्पिउगु दु । थुकथं थःगु मातृभाषा नेपालभाषा साहित्य, संस्कृति व बौद्धधर्म उत्थानया निंतिं ज्या यायां ने.सं. १०८३ सालया दिल्लागा ३० कुन्हु वय्‌कः परलोक जुयादिल ।

सांस्कृतिक, धार्मिक अले नश्लगत ल्याखं विविधता दुपिं प्राचीन नेपालमण्डल दुनेया आदिवासी समुदाययात मंकाः कथं नेवाःया म्हसीका बीगु ज्या मूलतः उमिसं थवंथवय् बिचाः व भावना कालबिल यायेत छ्यला वयाच्वंगु भाषा नेवाः भाय् वा नेपालभाषां याइ । सुनां सुनां नेपाः गालय् दुहां वयाः थन हे च्वनाः नेपालभाषायात थःगु अभिब्यक्तिया मांभाय् कथं नाला वन उपिं सकलें नेवाः कथं म्हसिल । थ्व ल्याखं नेवाःत अनेक कथं विविधता दुगु समुदाय खःसां मूलतः छगू हे भासं माः हनातःगुलिं समाजशास्त्रीतय्सं थुकियात भाषिक समुदाय कथं नालातःगु दु । नेपालभाषा–नेवाः भाय् हे नेवाःतय् मंकाः म्हसीकाया मू लिधंसा खः । अथे जुयाः महाकवि सिद्धिदास महाजुं ‘भाषा म्वाःसा जाति म्वाइ’ धया थकूगु खः । नेवाः भाय्यात भाषाशास्त्रया ल्याखं सँय्–बर्मेली खलः दुने लाकातःगु दु । थुगु भाय्या द्वालखा, प्याङ्गा अले ख्वप लागाय् बिस्कं ल्हाइगु पहःया लिधंसाय् भाषिका धकाः नालेगु याः ।