बसन्त श्रेष्ठ

बसन्त श्रेष्ठ

नेपाःया लोक नृत्य, शाश्त्रीय नृत्य, आधुनिक नृत्य, गीति नाटक व नृत्य नाटकया छम्ह ज्वःमदुम्ह प्याखंहुलामि व स्यनामि बसन्त श्रेष्ठ खः । नृत्य ख्यलय्‌ तसकं नांजाःम्ह बस्न्त श्रेष्ठया जन्म बि सं २००६ सालया मंसीर ८ गते जूगु खः । वय्‌कःया अबुया नां सानुमान श्रेष्ठ व मांया नां सन्तमाया श्रेष्ठ खः । गुलिखे गीति नाटक व नृत्य नाटकया नापनापं नेपाःया न्हापांगु गीति चलचित्र ‘गौंथली’ या निर्देशन याःम्ह खः बसन्त श्रेष्ठ । नेवाः संकिपा ‘राजमति’या वयकः नृत्य निर्देशक खः । निर्देशक प्रकाश थापाया “सिन्दूर” संकिपानिसें संकिपाया नृत्य निर्देशनपाखे पलाः न्ह्याकुम्ह बसन्त श्रेष्ठं सलंसः संकिपाय्‌ नृत्य निर्देशन याःगु दु । उकि मध्ये ‘राजमति‘, ‘प्रेमपिण्ड‘, ‘बसन्ती’ तसकं च्वछाय्‌ बहगु खः । बसन्त श्रेष्ठ बि सं २०२१ सालनिसें २०५८ सालतक तत्कालिन नेपाल राजकिय प्रज्ञा प्रतिष्ठानया नृत्य शाखाया कजि जुयादिल । भारत व इटालिइ नृत्यया प्रशिक्षण कयातःम्ह बसन्त श्रेष्ठ नेपाःया विभिन्न धार्मिक व सामाजिक संस्थाय्‌ आपालं हुला प्याखं स्यनादीगु दु । अथेहे वय्‌कलं नेशनल सेन्टर अफ डान्स नीस्वनाः यक्वसित हुला प्याखं स्यनादिल । वयकःया यक्व स्यनामिपिन्सं नेपाःया संकिपा व हुलाप्याखंख्यलय्‌ नां तयेफुगु दु ।

बसुन्धरा भुसाल

बसुन्धरा भुसाल छम्ह हास्य अभिनयया निंतिं नांजाःम्ह कलाकार खः । ‘सिन्दुर’ नांयागु खस नेपाली भाय्‌या संकिपाया तसकं लोकंह्वाःगु वय्‌कःया पात्रया नां कथं बसुन्धरा भुसालयात आपाःसिनं नक्कली धकाः म्हस्यू । ने.सं. १०७१ सिल्लागाः चःह्रे, मंगलबारखुन्हु जन्म जुयादीम्ह वय्‌कःया अबुया नां सानुमान सिंह व मांया नां बुद्धकुमारी सिंह खः । वय्‌कः नेवाः कुलय्‌ जन्म जुयाः मचांनिसें हे हुलाप्याखं व अभिनयपाखे नुगः क्वसाम्ह खः । झिंभप्यदँ झिंभन्यादँया वैंसय्‌ वि.सं. २०२१ सालया खस नेपाली भाय्‌या ‘आमा’ संकिपाय्‌ अभिनय यानाः कला यात्रा न्ह्याकादीम्ह बसुन्धरा भुसालं ‘हिजो आज भोलि’, ‘मनको बाँध’, ‘के घर के डेरा’, ‘चेलीबेटी’, ‘चोट’, ‘राँको’, ‘हिम्मत २’, ‘जन्मभूमि’, ‘दैव संयोग’, ‘आगो’ व ‘परालको आगो’या लिसें सच्छिगुलिं मयाक संकिपाय्‌ अभिनय यानादीगु दु । उकी मध्यय्‌ ‘परालको आगो’ संकिपाय्‌ मू भूमिकाय्‌ म्हितादीगु खः । अथे हे इलय्‌ब्यलय्‌ रङ्गमञ्चया दबुलिइ नं आपालं नृत्य न्ह्यब्वयादीम्ह वय्‌कलं ‘प्रल्हाद’, ‘अमिट बासना’, ‘बुहार्तन’, ‘मसान’, ‘मुटुको व्यथा’ लिसेंया नाटक व ‘रामभरत मिलाप’, ‘यशोधरा’, ‘भृकुटी’, ‘हिमकन्या’, ‘मुना मदन’ लिसेंया थीथी मेहना प्याखनय्‌ तकं अभिनय यानादीगु दु । वय्‌कलं आपालं नेवाः संकिपा छु छु ? नं म्हितादीगुया लिसें नेवाः म्यूजिक भिडियोय्‌ नं अभिनय यानादीगु दु । उकी मध्यय्‌ ख्यालिजुजु मदन कृष्ण श्रेष्ठं हालातःगु ‘ज्वराज्वरा पर्सि’ नांया मेय्‌ वय्‌कलं मदन कृष्ण श्रेष्ठ व सूर्यमाला खनालनाप म्हितादीगु म्यूजिक भिडियो न्ह्यथने बहःजू । वय्‌कः श्री ५ वीरेन्द्र गद्दी आरोहरण रजत महोसत्व पुरस्कार, गोरखा दक्षिणवाहु, ललितपुर कला साहित्य प्रतिष्ठानपाखें हास्य साम्राज्ञीया उपाधि, हिरासिंह खत्री सम्मान पुरस्कार व नेपाल सरकारया चलचित्र विकास बोर्डपाखें लःल्हागु दीर्घ साधना सम्मानया लिसें आपालं सिरपाः, सम्मान व विभूषणपाखें विभुषित जुयादीगु दु ।

बालमुकुन्द प्रजापति


वि.सं २०३८ सालय्‌ थिमिइ जन्म जूम्ह बालमुकुन्द प्रजापति छम्ह ज्वःमदुम्ह हुलाप्याखंकःमि व हुलाप्याखं स्यनामि खः । “तापालय्‌” नांयागु ऐतिहासिक परिवेशया बाखं दुगु संकिपाया निर्देशक बालमुकुन्द प्रजापतिं आपालं नाटक, हुलाप्याखनय्‌ ब्वति कायेगु नापनापं यक्वसित हुलाप्याखं स्यनादीगु दु ।
वाङ्मय शताब्दि पुरुष सत्यमोहन जोशीं च्वयादीगु व भ्वँतया नांजाम्ह साहित्यकार ज्ञानकाजी बआदुर मानन्धरया नाट्य कृति “अरनिको” नांयागु नाटक वय्‌कःया च्वछायेबहःगु ज्या खः । कलाख्यलय्‌ निरन्तर पलाः न्ह्याकाच्वनादीम्ह बालमुकुन्द प्रजापतिं आपालं नाटक, प्याखं, संकिपा व म्युजिक भिडियोय्‌ अभिनय जक मखु छम्ह स्यनामि जुया नं ज्या यानादीगु दु । स्यनामि जुयाः यक्व ज्या न्ह्याकादीगुलिं वय्‌कःयात स्यनामि प्रजापति नं धायेगु याः । भाजु प्रजापतिया निर्देशन व हुलाप्याखं स्यनाय्‌ यक्व म्युजिक भिडियो नं पिदंगु दु । उकिइ मध्ये न्हिले थें न्हिले थें, नुगःलिसे नुगःया, मन जिगु चन्चल, लिक्क लिक्क वयेमते, होलि म्हितावःम्ह मैंचा छुं छुं प्रमुख भिडियो खः । छम्ह हुलाप्याखंमि जुयाः वि सं २०४६ सालय्‌ दकलय्‌ बांलाःम्ह राष्ट्रिय नृत्य कलाकारया न्हाप सिरपाः त्याकादीम्ह बालमुकुन्द प्रजापतिं २०६१ सालय्‌ दकलय्‌ बांलाःम्ह नृत्य निर्देशकया राष्ट्रिय पुरस्कार त्याकादिल । अथेहेतुं २०६२ सालय्‌ लोक नृत्य कासाय्‌ लोक नृत्य निर्देशकया द्धितिय पुरस्कार , २०६३ सालय्‌ लोक नृत्य निर्देशकया प्रथम पुरस्कार , २०६४ सालया परम्परागत नृत्य कासाय्‌ नृत्य निर्देशकया प्रथम पुरस्कार त्याकुम्ह खः । नेपालया थीथी ४० जिल्लाय्‌ सांस्कृतिक ज्याझ्वः न्ह्यब्वये धुंकूम्ह बाल मुकुन्द प्रजापति नेपाल सांस्कृतिक उत्थान परिषदया संस्थापक नायः खःसा वय्‌कलं यक्व हे हुलाप्याखंलिसे स्वाःगु संघसंस्थाय्‌ ज्या यानादीगु दु ।
अथेहेतुं थिमि कला परिषदया कलाकार, मध्यपुर कला परिषदया सांस्कृतिक संयोजक, डबली नेपालया सांस्कृतिक संयोजक, नेपालभाषा संकिपा समाजया संस्थापक दुजः, ख्वपः मिडिया सर्कल या सल्लाहकार, नेवाः देय दबूया नृत्य व बाजं स्यनामि, महाकालि नृत्य परिषदया संस्थापक सदस्य व मध्यपुर डान्स एण्ड मिडिया एकेडेमिया संस्थापक नायः नं खः ।

बासु शाही

बासु शाही छम्ह नेपालभाषाया संकिपा ख्यलय्‌ मदिक्क संकिपा दयेका वयाच्वंम्ह कलाकःमि खः । विशेष यानाः अभिनय क्षेत्रय्‌ नुगः क्वसाःम्ह बासु शाही संकिपाया निर्माता, निर्देशक, अभिनेता व च्वमि नं खः । ने.सं. ११०० कछलाथ्वः दसमि, मंगलबारखुन्हु यलया लुभुइ जन्म जूम्ह बासु शाहीया अबुया नां बाबुराम शाही व मांया नां देब कुमारी शाही खः । लुभुइ जुइगु हरेक सांस्कृतिक ज्याझ्वलय्‌ नुगः क्वसायेकाः ब्वति कया वयाच्वंम्ह वय्‌कः कलाकारिताया ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकेगु झ्वलय्‌ नाटक, दबू प्याखं, हुलाप्याखंया नापनापं संकिपा, शर्ट मुभिपाखे थःगु कलाकारिता न्ह्यब्वया च्वंम्ह खः । कलाकारिता ख्यलय्‌ बासु शाहीया दकलय्‌ न्हापांगु पलाः धइगु ने.सं. १११५ दँय्‌ पिदंगु खस नेपाली भाय्‌या नाटक ‘आक्रोश’ खः । बाशु शाहिं संकिपा निर्माणय्‌ पलाः न्ह्याकाः दकलय्‌ न्हापां निर्माण याःगु संकिपा ‘मतिना’ खः । वधुंकाः ‘ग्वगः क्वसः’ व ‘लँुयाम्ह झङ्गः’ नं निर्माण यात । शर्ट फिल्मया हकय्‌ ‘खुँ हे खुँ’, ‘लोभं लाभ लाभं विलाप’ लिसेंया शर्ट फिल्मया निर्देशन यानादीगु दुसा ‘ब्याहाः याये म्हां’, ‘पागलपन’, ‘एकसे एक’, ‘क्या फसाद’, ‘वाया दुने जाकि दु’ व ‘बहिदार बाबु’ लिसेंया संकिपाया निर्देशन, अभिनय व च्वज्या यानादीगु दु । लुभु सांस्कृतिक महोत्सवया ग्वसाः ग्वयाः छगू ज्वः मदुगु पलाः न्ह्याकादीम्ह बासुुु शाहिं ‘वाया दुने जाकि दु’ संकिपाया निंतिं वेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्डय्‌ दकलय्‌ बांलाःम्ह च्वमिया सिरपाः नं त्याकुगु दु । वय्‌कः सुकुन्दा फिल्म प्रोडक्शनया कजि नं खः ।

बेखाचा

नेवाः कलाक्षेत्रय्‌ दबू प्याखंया बिस्कं इतिहास दु । छगू इलय्‌ स्वनिगःया त्वाःत्वाःया दबुलिइ क्यनीगु दबु प्याखंया छम्ह तसकं लोकंह्वाःम्ह कलाकःमिया नां बेखाचा खः । तसकं लोकंह्वाःम्ह दबूप्याखंया कलाकःमिया नां बेखा नारायण महर्जन खः । विसं १९८३ सालया असारय्‌ येँय्‌या यंगाः त्वालय्‌ वय्‌कःया जन्म जूगु खः । दबूप्याखंया प्याखंम्वः बेखाचा थँबहीया महावीर टिमं फूटबल नं म्हितूम्ह कासामिलिसें बिसं २००८ सालय्‌ रेडियो नेपालय्‌ म्ये हालाः रिकर्ड यानादीगु दु । वय्‌कःयात दकलय्‌ न्हापा १४ दँया उमेरय्‌ हे गोपाल सिंह व तिलक सिंह नांयापिं निम्ह नाटककार जानाः दयेकूगु दबूप्याखनय्‌ म्हितेगु ह्वःताः चूलात । अनंलि वय्‌कलं मेम्ह नातककार चैतन्यमुनिलिसे जाना “विसन्तर” नांयागु दबूप्याखं दयेकाः क्यनसा वि सं १९९७÷९८ पाखे वय्‌कलं खस नेपाली भायय्‌ा नाटक “अशोक सुन्दरी” म्हितादि । थ्व नाटक तसकं लोकंह्वात । त्वाःत्वालय्‌जक मखसे राणा सरकारया दरबारय्‌तक थ्व दबूप्याखं क्यनेगु ज्या जुलसा थ्व नाटकय्‌ बेखाचिया कला खनाः प्र्रभावित जुयाः तत्कालिन राणा प्रधानमन्त्री जुद्ध शमशेरं न्यासः तका बख्शीश तकं बिल । थुकथं नाटक व दबूप्याखनय्‌ पलाः न्ह्याकूम्ह बेखाचियागु प्याखं क्यनिगु धालकि मनूत तापाक्कनिसें वयाः चच्छि न्ह्यःपाः यानाः स्वःवइगु जुल । छचा दुने हे निथाय्‌ स्वथाय्‌ नं प्याखं क्यने मालिगु जुल । बेखाचिया प्याखं थुलि लोकंह्वाः कि वयागु प्याखं निला स्वला न्ह्यःहे बूक यायेमाः । कलाख्यलय्‌ नुगः क्वसाःम्ह बेखाचा थःगु प्याखं बांलाकेतं माक्व खर्च याइम्ह खः । अले प्याखं क्यनाः आम्दानी स्वयाः खर्च उप्वयाः न्ह्याबलें द्याइगु जुल । छगू इलय्‌ छेँजः सकलेंलिसे विराटनगर च्वंझाःम्ह कलाकःमि बेखाचा विराटनगरं लिहाँ वयाः येँया मेट्रो कम्प्लेक्सय्‌ जीवनया लिपांगु ई छ्यानादिल । बिसं २०६३ सालया कार्तिक १४ गते ८० दँया उमेरय्‌ लोकंह्वाःम्ह दबूप्याखंया कलाकःमि बेखा नारायण महर्जन बेखाचाया दिवंगत जुयादिल ।