सनम कुमार श्रेष्ठ कलाकारिता ख्यलय् छम्ह निर्देशक, कलाकार व मेकअप आर्टिष्ट जुयाः ज्या यानाच्वंम्ह खः । येँया वँतु त्वालय् ने.सं. १०८० चिल्लागाः चःह्रे, सनिबारखुन्हु बूम्ह वय्कःया अबुया नां पहलमान श्रेष्ठ व मांया नां पार्बति श्रेष्ठ खः । वि.सं. २०४४ सालय् पिदंगु नेवाः संकिपा “सिलु”इ म्हिताः कलाकारिता ख्यलय् पलाः न्ह्याकादीम्ह वय्कः ‘न्हाय्कं’ संकिपाया च्वमि अले ‘लाय् मदु पसः कलाः मदु ससः’, ‘मतिना ला अन हे दु’, ‘ख्याः बच्छि नी बच्छि’, ‘गज्याःगज्याःपिं मनूत दइ थन’ लिसेंया झिगूति नेवाः संकिपाया निर्देशन यानादीम्ह खः । संकिपा, प्याखं, म्यूजिक भिडियो लिसें कलाकारिताया थीथी विधाय् ल्हाः न्ह्याकादीम्ह वय्कलं मेकअप, अभिनय, निर्देशन व च्वज्या नापं यानाः प्यसःगुलिं मल्याक संकिपाय् ज्या यानादी धुंकूगु दु । पेजथ्री पिपुल्स च्वइस अवार्ड वि.सं. २०६६ व नेपालभाषा स्टार म्युजिक भिडियो अवार्ड २०७७ लगायतया सिरपाः त्याकादी धुंकूम्ह वय्कः थीथी सम्मानपाखें सम्मानित जुयादी धुंकूम्ह खः ।
अभिनयया ख्यलय् पलाः न्ह्याकावया च्वनादीम्ह सबिन शाक्यया जन्म ने.सं. १०८८ दँय् ङतय् अबु बीरमान शाक्य व मां धनदेवी शाक्यया कोखं जूगु खः । सबिन शाक्यया धात्थेंगु नां रविन्द्र मान शाक्य खः । ‘हिजो आजका कुरा’ नांयागु टेलिसंकिपापाखें अभिनयय् पलाः न्ह्याकादीम्ह सबिन शाक्यया ‘सुभाय्’ दकलय् न्हापांगु नेवाः संकिपा खः । संकिपाया नापनापं आपालं ख्यालः व नाटकय् अभिनय याना दीधुंकूम्ह सबिनया ‘तिमिला’, ‘पपू मदुम्ह झंगः’, ‘न्यल्लब्यां’, ‘सत्य धरोधर्म’ व ‘तानांज्यः’ लिसेंया आपालं नेवाः संकिपा पिदनेधुंकूगु दु । प्रेमध्वज प्रधान स्मृति हास्य अभिनेता पुरस्कार, चौंथो एपिक नेपाल म्यूजिक अवार्ड सन् २०२२ य् हास्य कलाकार व नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्ड सन् २०२२ य् सर्वश्रेष्ठ मोडलया सिरपाः नं त्याकादीगु दु । वय्कः नेपालभाषा संकिपा संघया कार्यसमिति दुजः नं खः ।
सुनिता राजभण्डारी जुनु कलाकारिता ख्यलय् मे, संगीत, संकिपा, नाटक व म्यूजिक भिडियो ख्यलय् अभिनय, हुलाप्याखंया नापनापं निर्देशनय् ज्या याना वयाच्वंम्ह खः । नेपालभाषा शिक्षण व प्याखंकःमिया रुपय् ज्या यानाच्वंम्ह सुनिताया जन्म येँया वँतु त्वालय् जूगु खः । ने.सं. १०९७ गुंलाथ्वः एकादसि, बसुबारखुन्हु अबु अर्जुन राजभण्डारी वा मां सुर्जेमाया राजभण्डारीया कोखं जन्म जूम्ह खः । ने.सं. ११०८ दँय् ‘मखमलि चोलो चाहिंदैन’ बोलया मेय् दबुलिइ हुलाप्याखं क्यनाः कलाकारिता ख्यलय् दकलय् न्हापांगु पलाः न्ह्याकादीम्ह खः ।
वय्कः ने.सं. १११४ दँय् ‘राजमति’ संकिपाय् बःचाधंगु भूमिकाय् अभिनय यानाः संकिपापाखे पलाः न्ह्याकादीगु खः । ने.सं. ११२८ दँय् ‘भिन्तुना’ संकिपाय् हुलाप्याखं स्यनामि अले संकिपाया सह–निर्देशक व छम्ह निर्माता जुयाः ज्या यानादीगु खः । आपालं आपाः नाटक, प्याखं, संकिपाय् अभिनय, निर्देशन व हुलाप्याखं स्यनामि जुइधुंकुम्ह सुनिता जुनुया ‘म्ह्याय्या जातः’, ‘तारागण मध्य शशी थें’, ‘ब्वये मफुम्ह प्रेत’, ‘पोष्टमार्टम’ व ‘यमलोक’ लिसेंया नाटक, ख्यालः अले चचा प्याखं हुलेधुंकूम्ह खः । ‘न्हाय्कं’, ‘तारेमाम’, ‘पटाचारा’, ‘धाःसा पत्याः मजू’, ‘माया’ संकिपाया नापनापं ‘हाःसः मदुगुु सः ’ शर्टफिल्म नं म्हितुगु दु । निर्देशनया झ्वलय् ‘तारागणया मध्य शशी थें’ (मेप्याखं), शताब्दि पुरुष सत्यमोहन जोशिं च्वयादीगु नाटक ‘बैद्यबाः’ लिसेंया निर्देशन यानादीगु दुसा वय्कः ‘धौबजि’, ‘बाज्याया ग्वाय्’, ‘माया’ लिसेंया संकिपा व ‘हाःसः मदुगु सः’, ‘ग्वाय्पिया सुकुध्यां’, ‘ट्वेल्भ डेज’ लिसेंया चिहाःसंकिपाया निर्देशक खः । ‘माया’, ‘पटाचारा’, ‘भिन्तुना’, ‘हाःसः मदुगु सः’ वय्कयाः चर्चित कृति खः । नेवाः अर्गनाइजेशन अफ अमेरिका भर्जिनियाया जीवंकाछि दुजः, एक्का नेपालया काउन्सिलर व वल्र्ड नेवाः अर्गनाइजेशनया नं दुजः खः । फागु पुन्हिया होलि म्यूजिक भिडियोया निंतिं नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्ड २०१९ स सर्वोत्कृष्ट भिडियो अवार्ड व पेजथ्री अवार्डय् सर्वोत्कृष्ट निर्देशकया अवार्ड, नेपालभाषा टाइम्स चिहाःसंकिपा कासा ११३८ य् ‘हाःसः मदुगु सः’पाखें न्हाप सिरपाः, पेजथ्री अवार्ड ११३७ य् सर्वोत्कृष्ट हुलाप्याखं स्यनामि सिरपाः, सम्माननीय राष्ट्रपति विद्या भण्डारीपाखें नेपाल विद्याभूषण “ख” पदक लगायतया आपालं सिरपाः सम्मान वय्कलं कयादी धुंकूगु दु ।
सुनिता श्रेष्ठ कलाकारित ख्यलय् अभिनयया माध्यमं पलाः न्ह्याकाच्वंम्ह खः । यलया तंगः त्वालय् जन्मजूम्ह वय्कःया मांया नां सीता श्रेष्ठ खः । वय्कलं बाणिज्य शाश्त्रय् बिबिए यानादीगु दु । ने.सं. ११२४ पाखे टिभि सिरियल ‘समय्बजि’इ म्हिताः थ्व ख्यलय् पलाः न्ह्याकूम्ह खः । समय्बजि , ख्वताबजि लिसेंया सिरियल या नापनापं आपालं नेवाः संकिपाय् म्हितूम्ह खःसा ‘वाया दुने जाकि दु’, ‘जिगु मिखाया न्ह्यःने’, गज्याः गज्याःपिं मनूत दै थन’ लिसेंया आपालं खस नेपाली भाय्या संकिपा नं म्हिताच्वंम्ह खः । वय्कः नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्ड २०२२ लिसें आपालं सिरपाः व सम्मान पाखें सम्मानित जुयादीगु दु ।
नेपाःया छम्ह नांजाःम्ह कलाकार सुभद्रा अधिकारीया जन्म ने.सं. १०६७ गुंलागाः पन्चमि, सुक्रबारखुन्हु असनय् जूगु खः । वय्कःया अबु डिट्ठा बलराम चौरसिया व मां नूरादेवी खः । सुभद्राया इहिपाः कलाकार कृष्ण प्रसाद अधिकारीलिसे जूगु खः । मचाबलय् थः पाजुपिन्थाय् छेँय् ब्वलंम्ह सुभद्रा येँ, वंघःया आजुद्यः (आकाश भैरब) देगलय् न्ंिहन्ंिह जुइगु भजनय् थः पाजुपिंलिसे वनीगु खः । मां नूरादेवी नं भक्ति संगीतय् नुगः क्वसाःम्ह खः । परिवारय् कलाप्रतिया अनुराग दुगुलिं सुभद्रा अधिकारी न्यादँया बैंसय् हे रङ्गमञ्चया दबुलिइ नृत्य कला न्ह्यब्वयेत ताःलात । वय्कलं वि.सं. २०३१ सालय् ‘मनको बाँध’ संकिपाय् अभिनय यानादीगु व अनंलिपा ‘भाउजु’, ‘चिनो’, ‘मायाप्रिती’, ‘कन्यादान’, ‘बसन्ती’, ‘आमा’, ‘मसान’, ‘आमाको माया’, ‘शासन’, ‘विरासत’, ‘बाटोमुनिको फूल’, ‘मुना मदन’ लिसेंया खस नेपाली संकिपाय् म्हितादिल । नेवाः संकिपा ‘राजमति’ व बुद्धकालिन बाखनय् आधारित ‘चाण्डालिका’ वय्कलं म्हितादीगु नेवाः संकिपा खः ।
वय्कलं मचाबलय् हे बद्रि उस्तादपाखें हुलाप्याखंया सयेकादीगु खः । लिपा नाट्य सम्राट बालकृष्ण समपाखें अभिनय, सप्तमुनि बज्राचार्यपाखें चर्या नृत्य, भारतया नांजाःपिं स्यनामि कृष्णबहादुर टण्डन व मिली हल्डरपाखें कत्थक मनिपुरी लिसेंया नृत्यकला सयेका दिल । वय्कलं वि सं २०११ सालय् भारतया बिरलापुरय् जूगु बाल कार्यक्रमय् सिरपा त्याकादीगु खःसा वय्कःयात शाही सैनिक पदक, सार्क पदक, शिक्षा पदक, सर्वनाम पुरस्कार, बालकृष्ण सम पुरस्कार, नवीन कला पुरस्कार, संकिपा सम्बन्धी थीथी महोत्सवय् सिरपाःया लिसें राष्ट्रपति रामवरण यादवपाखें ‘लाइफ टाइम अचिभमेण्ट अवार्ड’या सम्मान व पदकपाखें सम्मानित यायेधुंकूगु दु । सुभद्रा अधिकारीया देहावसान ने.सं. ११३९ गुंलागाः दुतिया, सनिबारखुन्हु जुल ।
सुरेन्द्र तुलाधर छम्ह कलाकार लिसें निर्देशक नं खः । ने.सं. १०८९ यंलाथ्वः पुन्हि, बसुबारखुन्हु येँया प्याफः, ध्वाकात्वालय् जन्म जूम्ह वय्कःया अबुया नां गणेश बहादुर तुलाधर व मांया नां शारदा देवी तुलाधर खः । ने.सं. १११० दँनिसें कलाकारिता ख्यलय् थीथी नाटकय् म्हिताः पलाः न्ह्याकादीम्ह वय्कलं ने.सं. ११३१ दँय् ‘याकः म्ह्याय्’ नांया संकिपाया लेखन यासें अभिनय व सहनिर्देशकया रुपय् पलाः न्ह्याकादीगु खः । सुरेन्द्र तुलाधरया निर्देशनय् ‘अंश’, ‘जिपिं बदमाश मखु’, ‘जिगु मिखाया न्ह्यःने’, ‘पानबति’, ‘आसकुति’ थें ज्याःगु संकिपा पिदंगु दु । ‘ख्वताबजि’ नांयागु टेलिसिरियलया निर्माता, निर्देशक, लेखक व कलाकारकथं ज्या याना च्वनादीम्ह सुरेन्द्र तुलाधरं ‘म्हगसय् नापलाःम्ह’, ‘तथागत’, ‘मिसातय् आंग्सा’ थें ज्याःगु नाटकया नं निर्देशन यानादीगु दु । नेपालभाषा संकिपा समाजया नायः व सुखावति मल्टि प्रोडक्शनया हामा जुयाः ज्या यायेधुुंकूम्ह तुलाधरं ‘पानबति’ फिल्मया निंतिं पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्डय् बेस्ट फिल्मया सिरपाः त्याकूगु दु । अथेहे वय्कः तिर्थ हेरा सिरपाः ११३६, नेवाः देय् दबू हना ११४३ व नेवाः जागरण मन्च संकिपा सम्मानपाखे सम्मानित जुयादीधुंकूगु दु ।
अबु बद्रि नारायण मानन्धर व मां अष्ट कुमारी मानन्धरया कोखं ने.सं. १०८६ गुंलागाः आमै, बुधबारखुन्हु येँ पुलां भन्सारय् जन्म जुयादीम्ह कलाकार भाजु सुरेन्द्र मानन्धर सञ्चारकःमि व संगीतकःमि नं जुयादी । त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें आइ.कम. तकया औपचारिक अध्ययन यानादीम्ह भाजु सुरेन्द्र मानन्धरं ने.सं. १११९ दँ निसें एफ एम रेडियो व टेलिभिजनय् ज्या यानादीगु खः । वय्कलं दबू व टेलिभिजनया निंतिं यक्व नेपालभाषाया ख्यालः व टेलिसिरियल च्वयेगु, अभिनय यायेगु नापं निर्देशन नं यानादीगु दु । व थेंतुं भाजु मानन्धरं यक्व नेवाः मे च्वयेगु, हालेगु व लसय् हनेगुनिसें गुलिखे मेया म्यूजिक भिडियोया प्याखंम्वः व निर्देशक नं जुयादी । संगीत ख्यलय् वय्कःया विशेषता ध्याचू व ख्यालःमे सिर्जना यायेगुली खनेदु ।
भाजु सुरेन्द्र मानन्धरया दकलय् न्हापांगु कृति ने.सं. १११७ या ‘दिस इज नेपाल’ नांया ख्यालः खःसा इमेज च्यानल टेलिभिजनया ‘समय्बजि’ वय्कःया तसकं लोकंह्वाःगु टेलिसिरियल खः । वय्कःया यक्व ख्वालःमे व ¥यापमे नं लोकंह्वाः । गथेकि– छिमि मां हेलेन छिमि अबु भिलेन । भाजु मानन्धर केन्द्रीय मानन्धर संघया सञ्चार उपसमितिया दुजःलिसें मानन्धर सांस्कृतिक पुचलय् ज्या याना च्वनादीगु दु । वय्कःयात इलय् ब्यलय् यक्व संघसंस्थां हनातःगु दुसा टाफोन सिरपालं छाय्पिया तःगु दु ।