नेपालभाषाय् पुधाःप्याखं, छधाःप्याखं व हुला प्याखं फुक्कयात छगू हे शब्दं प्याखं धकाः धायेगु चलन दु । शायद प्राचीन नाटकय् नृत्य मदयेकं नाटक मजुइगुलिं नं जुइमाः । नेपालभाषाय् आपालं ई तकं मेगु भाषं च्वयातःगु नाटकय् निर्देशन बाक्य कथं नेपालभाषा प्रयोग जुइधुंकाः अनं लिपा जक मुक्कं नेपालभाषा

छ्यलाः नाटक च्वयेगु जुल । मल्लकालय् छम्ह हे च्वमिं नेपालभाषा मैथिली, संस्कृत आदि निगू स्वंगू भाषं नाटक च्वयावंगु जक मखु छगू हे सफुलिइ तःता भाय्

ल्वाकछ्यानाः च्वयातःगु नाटक नं आपालं लुयावःगु दु । मुक्कं नेपालभाषां च्वयावंगु नाटक तसकं म्हो । आःतकया दुने मुक्कं नेपालभाषां जक च्वयातःगु नीन्यागू ति नाटक लूगु दुसा थुपिं मध्ये २३ गू मल्ल जुजुपिंसं च्वयातःगु खःसा निगू नाटक जनसाधारणं च्वयातःगु खः । अथेहे छगू हे आख्यानया लिधंसाय् तःम्हेस्यां वहे शिर्षकय् नाटक च्वयावंगु नं खनेदु । थुगु इलय् गद्यभाषं जक मखु पद्यभाषं नं नाटक च्वयेगु याःगु दु दशावतार, रत्नेश्वरया प्रार्दुभ पद्यभाषं च्वयातःगु नाटक खः तर गद्यभाषाया नाटक दुने नं नान्दी म्ये, राजवर्णन्, देशवर्णन् म्ये दुथ्याकेगु चलन दु । आःतकया अनुसन्धान कथं जुजु सिद्धिनरसिंह मल्लया एकादशी व्रत (ने.सं ७५३) यात नेपालभाषाया न्हापांगु छधाः प्याखं व जगतप्रकाश मल्लया मूलदेवशशीदेवपाख्यान (ने.सं७९२) नाटकयात न्हापांगु पूधाःप्याखं कथं कयातःगु दुसा दकलय् अप्वः प्याखं च्वयावंम्ह स्रष्टा कथं जुजु भूपतिन्द्र मल्लयात कयातःगु दुसा दकलय् ताःहाकःगु प्याखं कथं जुजु रणजीत मल्लया स्वीधाः दुगु शनिश्चर रोहिनी (ने.सं८६२) यात कयातःगु दु । थुकथं प्राचीन साहित्यय् छगू अंक दुगु ‘छधाः प्याखं’ (कृष्ण चरित्र निसें ३० गू अंक दुगु ‘पूधाःप्याखं’ शनिश्चर रोहिनी तक) रचना जूगु दु । तर मल्लकालया अन्त लिपा थज्याःगु शास्त्रीय परम्पराया नाटक शाह जुजु राजेन्द्रविक्रम शाहया महासत्वपाख्यान नाटकं धुनेवं दिना हे वन ।

स्वनिगःया थाय्थासय् दबू दुगु, मल्ल जुजुपिं थःपिंसं नाटक च्वयावंगु जक मखु दरवारय् जुइगु थीथी उत्सवय् नाटक प्रदर्शन याःगु व प्रताप मल्ल थेंज्याःपिं जुजुं तकं थःम्हं हे नाटक म्हितावंगु खँ तत्कालीन अभिलेखय् उल्लेख जूगुलिं मल्लकालय् नाटक तसकं लोकंह्वाःगु व विकास जुइधुंकूगु सीदु । उगु इलय् नाटकया प्रयोजन थौं थें पाठकपिंत ब्वंकेबीगु निंतिं मजूसे मञ्चनया निंतिं जूगु खनेदु । अप्वः थें प्राचीन नाटकया कथावस्तु च्वमि थःपिंसं ज्यायेगु मयासे तत्कालीन प्रचलित आख्यानपाखें हे अप्वः कायेगु याःगु दुसा फुक्क नाटक सुखान्त हे जुइमाः धैगु मदु । अथेहे प्राचीन नाटक धर्मनाप नं उलि हे स्वानाच्वंगु खनेदु । नाटकय् देवदेवीया भूमिका म्हितीपिं पात्रतय्सं विशेष सूूचिनिचि यानाः कडा नियमय् च्वनेमाःगु व थज्याःगु भूमिक म्हितीपिं पात्रतय्त धाथें देवदेवी भाःपाः पुजा भावभक्ति यायेगु चलन दु । प्राचीन नाटकय् सम्वाद तसकं म्हो जक दइ । वाद्यवादन व संगीतया तःधंगु भूमिका दयाच्वनी । पात्रतय्सं पलाः छपलाः छीत तकं बाजंया बोल, संगीतया तालय् छीमाः । प्याखंया थज्याःगु बोल तालं प्याखनय् गज्याःगु घटना न्ह्यानाच्वन, छु दृश्य वयाच्वन धैगु खँ स्वकुमितय्सं सीकाकायेफुु ।