मां सिलुकुमारी व बौ ज्योतिरत्न बज्राचार्यया कोखं ने.सं. १०५१ चिल्लागा ११ कुन्हु येँया झ्वाःबहालय् फणीन्द्ररत्न बज्राचार्यया जन्म जूगु खः । थौं स्वयाः न्हय्गू दशक न्ह्यवंनिसें निरन्तररुपं नेपालभाषा व थ्वया साहित्य संरक्षण सम्वद्र्धनया निंतिं थःत फ्यानाझाःम्ह फणीन्द्ररत्न बज्राचार्य नेपालभाषाया कवि, गीतकार, निबन्धकार, बाखंच्वमि, समालोचक, अनुवादक, सम्पादक, वैय्याकरणविद्, बालसाहित्यया रचनाकार आदि फुक्कं खः ।
थःगु झिंखुदँया नच्चागु वैशंनिसें नेपालभाषां च्वसा न्ह्याकादीम्ह फणीन्द्ररत्न बज्राचार्यया दकलय् न्हापां पिदंगु च्वसु बाहापुजाया न्यापु म्ये (ने.सं. १०६७ पाखे च्वयादीगु) खः । अनं लिपा थ्वय्कःया आमन्त्रण (ने.सं. १०६९) कविता धर्मोदय लय्पतिइ पिदन । अथे खःसां वय्कःयात म्हसीकेब्यूगु साहित्यिक विधा निबन्ध खः । च्वसापासां ने.सं. १०७३ य् येँया हनुमानध्वाखाय् स्वन्हुयंकं न्यायेकूगु ऐतिहासिक सम्मेलनय् थ्वय्कःया कुसा निबन्धं न्हापांगु सिरपाः त्याकलसा १०७८ य् नेपालभाषा समिति यलं न्यायेकूगु सम्मेलनय् नं थ्वय्कःया धौभ्यगः निबन्धयात न्हापंगु सिरपाः प्राप्त जुल । अथेहे थ्वय्कःया न्हापां पिदंगु स्वांसिन्हः निबन्ध मुनां ने.सं. १०८१ या श्रेष्ठ सिरपाः त्याकल । थुपिं सफू बाहेक थ्वय्कःया तय्जु, क्वाति, जिगु खँ आदि निबन्ध संग्रह नं पिदंगु दु । फणीन्द्ररत्न बज्राचार्य मूलतः सांस्कृतिक विषयवस्तु ज्वनाः निबन्ध च्वइम्ह निबन्धकार खयाः नं थःगु वैयक्तिक अनुभूति, राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय घटनाप्रति प्रतिक्रिया नं दुथ्याकाः निबन्ध च्वइम्ह निबन्धकार खः । थुकथं बस्तुगत निबन्धय् नं वैयक्तिकताया समन्वय दइगु थ्वय्कःया निबन्धया विशेषता जूगु दु । बाखं विधाय् थ्वय्कःया च्वापुया जः (ने.सं ११०७), शालिग्राम (ने.सं ११०८) थेंज्याःगु बाखं संग्रह पिदंगु दु । थुकी नेपाःया हिमाली भेगया जनजीवनयात कयाः च्वयातःगु तःपु बाखं नं दुथ्यानाच्वंगु दु । काव्य ख्यलय् चुलि (ने.सं. १०७८), तिमिला (ने.सं. १०७८) आदि पिदंगु दु । थुपिं सफूबाहेक वय्कलं नेपाल ऋतु पत्रिकाय् तत्कालिन शासकपिनिगु गिद्धदृिष्टं बचे जुइत नागेन्द्रमुनि, कुलिशाचार्य, रत्नवज्र बज्राचार्य, जुजुभाइ गुरुजु व फरब आदि उपनामं नं तःपु हे च्वसु पिकयादीगु दु। थथे पिदंगु च्वसु गुलिं थीथी च्वमिपिनिगु जीवनी सम्बन्धी, गुलिं थीथी सफूया समिक्षात्मक परिचय, गुलिं बुद्धधर्म सम्बन्धी जूगु दु ।
थ्वय्कलं मचासाहित्यया ख्यलय् नं साहित्य माः १, २, ३ यानाः स्वंगू ब्व तक मचापाठ्य सफू च्वयादीगु दु । अथे हे वय्कलं देथाय्पा आनन्दमुनि बज्राचार्यया जीवनी छपुलु, श्री बद्रीरत्न बज्राचार्यया सफू म्हसिके आदि सफू नं पिकयादीगु दु । फणीन्द्ररत्न बज्राचार्यं थःगु जीवनय् आपालं च्वमिपिनिगु थुखेउखे लानाच्वंगु च्वसु मालाः, सम्पादन यानाः सफू पिकयादीम्ह सम्पादक जक मखसे थज्याःगु सफूया समिक्षात्मक भूमिका च्वयाः च्वमिया नापं सफू म्हसीके बियादीम्ह अनुसन्धाता, सम्पादक व समिक्षक नं खः । थज्याःगु भूमिका वय्कलं सच्छिपुं मयाक धयाथें च्वयादीधुंकूगु दु । थथे वय्कलं मुंकाः पिकयादीगु सफू खः— च्वमि चित्तधर हृदययागु हृदया झंकार, (ने.सं. ११०७), चित्तया चिन्तना–हृदयया रचना, (ने.सं. ११०७)आदि । कवि सिद्धिचरणयागु ग्वय्स्वां, कविता संग्रह (ने.सं. १११०), सिद्धिचरणया निबन्ध (ने.सं. १११२), नारी हृदय (बाखं व प्याखं ने.सं. १११२), उत्तरा विलाप (खण्डकाव्य ने.सं. १११३), सिद्धिचरणया घःमाः (समालोचनात्मक च्वसु ने.सं. १११६) आदि । अथेहे थ्वय्कलं तःम्ह स्रष्टापिनिगु स्मृति ग्रन्थया नं सम्पादन यानादीगु दु । गथे— चित्तधर हृदय स्मृति ग्रन्थ (ने.सं. ११०४), मोतिलक्ष्मी उपासिका स्मृतिग्रन्थ (ने.सं. १११९), मणिहर्ष ज्योति स्मृतिग्रन्थ (ने.सं. १११५) आदि । सफूया सम्पादन बाहेक धर्मोदय, नसंचा, नेपाल ऋतुपौया नं सम्पादन यानादीगु दु । नेपाल ऋतुपौया ला थ्यंमथ्यं नीदँ धैथें सम्पादक जुया पत्रिका पिकयादिल ।
फणीन्द्ररत्न बज्राचार्य छम्ह साहित्यकर्मि जक मखु बौद्धधर्म तथा बज्रयान बौद्धदर्शनया नं छम्ह विद्वान खः । थ्व ख्यलय् वय्कःया— वज्रयानय् पुलुपालु, सफू पिकाःपिं बज्राचार्यपिं, बुद्ध व धर्म, बौद्ध धर्मया पुजाया सिद्धान्त व व्यवहार आदि यानाः छगू दर्जन स्वयाः अप्वः सफू पिदंगु दु ।
थथे सफू च्वयेगु पिकायेगु झ्वलय् फणीन्द्ररत्न बज्राचार्यया दकलय् तःधंगु योगदान म्हसीका धलः नांगु सफूया प्रकाशन खः । झिंप्यसः व चय्छम्ह (१४८१) नेपालभाषा व साहित्यनाप सम्बन्धित व्यक्तित्वपिनिगु किपासहित म्हसीका दुथ्याकातःगु थ्व सफूया फुक्क ज्याः थ्वय्कलं थः याकःचां हे यानादीगु खः । थथे हे वय्कलं नेपालभाषा परिषद्य् छ्याञ्जे, न्वकु व नायः जुयाः तःदँ तक परिषद्यात न्ह्याकाः भाषा साहित्यया सेवा यानादिल । वय्कःया थज्याःगु ज्याया कदर स्वरुप नेपालभाषाया ख्यलं श्रेष्ठ सिरपाः, नेवाः हना सिरपाः, भाषाथुवाः, डा. सत्यमोहन जोशी, नेपालभाषा साहित्य सिरपाः थेंज्याःगु सम्मान देछाःगु दुसा वय्कःयात सरकारपाखें शुभराज्यभिषेक पदक, प्रवल गोरखा दक्षिण बाहु, जनपद सेवा पदक आदि प्राप्त जूगु दु ।