जितपुर स्वनिगःया मेगु पुलांगु नेवाः बस्ती खः । येँया बालाजु बाइपासं १३ किलोमिटर उत्तर–पश्चिमय् लाःगु थ्व बस्तीया पूर्वय् काभ्रेस्थली, दक्षिण–पश्चिम सिमानाय गोलढुंगा व उत्तर पश्चिमय् नुवाकोट जिल्लाया ओखरपौवा लाः । जितपुर थौंकन्हय् तारकेश्वर नगरपालिका दुने दुथ्याः । थ्व बस्ती दुने फेदी, गैरीगां, जितपुर, अर्यालगाउँ, धितालगाउँ, न्यागःमणि (पाँचमाने), कोट, खडवाल, कुलावाध, तीनपिपले, थुम्की, लामीगाउँ, नयाँगाउँ, ठूलागाउँ, डाँडागाउँ, लतेकु, स्यालगुट्टा, किसंडोल, चोगाँ आदि नांया थाय्त दु । थुकी मध्ये जितपुर बस्तीया ऐतिहासिक व सांस्कृतिक महत्व दुगु थाय् न्यागःमणि (पाँचमाने) खः । स्वनिगलय् दुहां–पिहां जुइगु पुलांगु प्यंगू मू नाका मध्ये छगू पा“चमाने भञ्ज्याङ नं खः । मेगु स्वंगू भञ्ज्याङमध्ये साङ्गा भञ्ज्याङ, वाडभञ्ज्याङ व फर्पिङ (सौखेल) भञ्ज्याङ खः । उकिं पा“चमाने भञ्ज्याङ छगू व्यापारिक नाकाया रूपय् नं म्हस्यू । वि.सं. २०१७ साल न्ह्यः तक स्वनिगलं पश्चिमपाखे वये–वने यायेगु मू नाका पा“चमाने अर्थात् न्यागःमणि भञ्ज्याङ खः । मध्यकालय् प्रख्यात कलाकार अरनिको थ्वहे नाका जुयाः ल्हासाय् वंगु धाइ ।
पा“चमानेयात नेवाः भासं ‘न्यागः माने’ धाइगु खः । वहे खँग्वः अपभ्रंश जुयाः ‘न्यागःमणि’ धायेगु याना हल । थ्व माने निर्माणबारे बौद्ध सम्प्रदायया थःगु हे धापू दु । न्यागः मानेयात पञ्चध्यानी बुद्ध वैरोचन, अक्षोम्य, रत्नसम्भव, अमिताभ व अमोघसिद्धिया प्रतीक नं धाइ । अथे मेगु धापू कथं नांजाःम्ह अतिश दीपंकर केरुङ जुयाः तिब्बत वनेत्यंबलय् सन् १०४० य् थन जितपुरफेदी थ्यन । वय्कः थन च्वनादीगु इलय् न्यागः माने दयेकाः पलिस्था याःगु नं धाइ ।
जितपुर नां नेपाः व तिब्बत दथुइ जूगु युद्धलिसे नं स्वापू दु । थ्व निगू राज्यया युद्ध जूबलय् नेपाली सेनां तिब्बती सेनायात थ्व थासय् बांमलाक बुका छ्वत । नेपालं तिब्बतीतय्त बुकाः जित हासिल याःगु थाय् जूगुलिं थ्वयात जितपुर धाःगु खः । थन च्वंगु न्यागः मानेयात नं जितपुरय् जूगु विजयया प्रतीक धाइ । नेपालं तिब्बतयात बुकेधुंकाः युद्धय् सीपिं सैनिकत फुकसित वहे थासय् गाः म्हुयाः थुनाछ्वःगु व उकिया न्ह्यःने विजयया चिं स्वरुप न्यागः माने पलिस्था याःगु धइगु नं धापू दु ।
न्यागः माने (न्यागःमणि) या ऐतिहासिकता सीकेगु छुं सामग्री धाःसा आः झीके मदयेधुंकल । थ्व थाय्यात जितपुर धकाः खसभासं धयाच्वंगु दु । राणाकालय् सदर रजिष्ट्रेशन अड्डां पास याना ब्यूगु राजिनामा लिखतय् ‘काठमाडौं इलाका जितपुरफेदी’ धकाः च्वयातःगु दु । उकिं थ्व थाय्या खास नां जितपुर खः कि न्यागःमणि खः धकाः तिफ्यानाः धाये मफु ।
जितपुर बस्ती दुने कल्पनेश्वर, भुवनेश्वरी, गणेद्यः, देवी मन्दिर, तार्केश्वर, कामधेनु, कालिकादेवी, सरस्वती थेंज्याःगु धार्मिकस्थलत दु । ज्याङ्गछुक छोर्तेन गुम्बा थनया मेगु धार्मिक सम्पदा खः । थनया नेवाःतय्सं दँय्दसं कछलाथ्व पुन्हि कुन्हु कालिकामाईया जात्रा याइ ।