परम्परागत नेवाःबाजं मध्यय् दबदब नं खः । थ्व बाजंयात कान्तां दबदब, दबः बाय् डमरु नं धाइ । निखें पलंबां जुयाः दथुइ स्वाःगु सिँयात छ्यंगुलिं भुनाः दबदब दयेकी । श्रीखण्ड बाय् रक्तचन्दनया सिँ बाहेक चा व सिजः आदि धातुं नं दबदब दयेके ज्यू । थुकी भुनेत चल्ला, ध्वं, माकः, सर्प बाय् ब्यां आदि जीवजन्तुया छ्यंगू माः । दबदबया दथुं निखें दइगु पुतुया च्वकाय् सीग्वारा बाय् भिम्पू घानातइ । ल्हाःया पतिनं दथुइ ज्वनाः जवंखवं हीकाः निगुलिं पुतुं निखेरं छ्यंगुली दायेकाः दबदबया सः पिज्वयेकीगु खः । दबदबया बोल प्राचीन बोल खः धयागु मान्यता दु । दकलय् न्हापा स्वयं उत्पत्ति जूम्ह द्यः– महाद्यवं ज्वनीगु जुयाः दबदबयात दकलय् पुलांगु तालबाजं कथं कयातःगु दु । काली, भगवती,
अजिमां दबदब थाःगु सलं असुरत ग्यात धकाः गुलिखे दाफाम्येय् दु ।
पुलांगु बाजं जुयाः दबदबयात संगीतख्यलय् जक मखसे थीथी पुजाय् नं थायेगु याः । गथेकि छेँ व देगलय् नित्यपुजा यायेत, म्वहनिबलय् नःला स्वनातःथाय् पुजा यायेत, बौद्घ गुरु व लामापिन्सं पुजा याइबलय्‌ । जोगी, फकीर व सन्यासीतसें नं दबदब थानाः जुइ । पुजाय् थाइगु दबदबया बनावट व बोल नेवाः संगीतय् थाइगु दबदब स्वयां यक्व पाः ।
यलया प्रसिद्घ मतयाःबलय् थाइगु श्रृङ्गभेरि ङकूबाजाया नौबाजाय् संगीतया बाजंकथं दबदब नं दुथ्याः । व थेंतुं दाफालगायत थीथी भजनय् मूबाजं मखुसां फर्माइस बाजंकथं दबदब यक्व छ्यलाबुलाय् दु । अप्वः थें पुजाआजाय् छपा ल्हातिं छगः जक दबदब थाइगु खनेदुसां नेवाः संगीतय् धाःसा निपा ल्हातिं निगः हे दबदब थानाः मे बाय् धूनयात ताल बीगु खः । निपा ल्हातिं निगः दबदब थायेगुयात ज्वः दबदब धाइ । दबदब थानाः नेवाः संगीतय् चलनचल्ती दुगु फुक्कं तालया बोल पिकाये ज्यू । पतिंया चालं थ्व बाजनय् पुतुं दाइगु थाय् च्वय् क्वय् लाकाः घ्वंसः (माङ्काः) व तीसः (नासः) वयेकीगु खः । उकिं नेवाः संगीतय् छ्यलीगु दबदबया बोलय् यक्व विविधता दु ।