धार्मिक व सांस्कृतिक महत्वं जाःगु ऐतिहासिक बस्ती किपुल्चा खः । प्राचीनकालंनिसें थःगु बिस्कं अस्तित्व दुगु थ्व बस्ती येँनं १० किलोमिटर योतापाखे लाः । थ्व थाय्यात आः महादेवस्थान बस्ती दुने दुथ्याकातःगु जुल । चन्द्रागिरी नगरपालिका दुने लाःगु थ्व बस्तीं वतापाखे बलम्बु व सतुंगः, योतापाखे धादिङ्गया सिमाना, यंताय् थानकोट अले यिताय् मातातीर्थ बस्ती दु । किपुल्चायात किसिपिडी नं धाः । थ्व बस्ती लिच्छविकालंनिसें विकास जुया वःगु खः । थन उबलेया अभिलेखत लुया वःगु दु । लिच्छविकालय् थ्वयात
‘बिचप्रिचिङ्गग्राम’ धाइगु जुयाच्वन । मध्यकालय् वयाः ‘किसिपिडी’ धायेगु चलन वल । उबले थ्व थाय्यात किसिप्पण्डे, किसिपिण्ड, किसिप्रे, किशपेर व किसप्येदे सम्बोधन यानातःगु दु । थुपिं नां दथुइ छुं भिन्नता खनेदुसां व फुक्कं नांयागु भावार्थ किसिपिडी हे धायेत्यंगु खनेदु । किपुल्चायात ‘हस्तिनापुर’ नं धायेगु याः । किसिपिडी नां किसिनाप स्वाःगु खनेदु । न्हापा थ्व थासय् यक्व किसि लहिना तइगु खः । दरवारय् लहिना तइपिं किसिया निंतिं नं माक्व घाँय् थनं हे यंकीगु खः । वहे कारणं थ्वयात किपुल्चा (किसिपिडी) धयातःगु खः ।
थन नेवाःतय्सं न्यायेकीगु मू जात्रा कालिकामाई व भैलद्यःया खः जात्रा खः । थ्व जात्रा चौलाथ्व (चैत्र शुक्ल) पारु कुन्हु तःजिक न्यायेकी । दँय्दसं गुंलागा पारु कुन्हु हनीगु सायाःयात थन धंयाः धायेगु चलन दु ।

स्वनिगलं पश्चिमपाखे च्वंगु छगू बस्ती थक्वाः (थानकोट) खः । लिच्छविकालय थ्वयात ‘थेञ्चो’ धाइगु खः । थ्वया मेगु नां शोणितपुर नं खः । पौराणिककालय् थन दैत्यराज बाणासुरं लुँयागु नगर दयेकूगु धइगु धापू दु । उकिं थ्वयात शोणितपुर धाःगु खः । मध्यकालय ‘थंक्वाठ’ धया हल । थौंकन्हय् थानकोट धाइ । उबले थ्व थाय्यात पश्चिमपाखेया छगू स्यलाःगु क्वाठ (किल्ला) माने यानातःगु दु । उकिं लिच्छविकालय ‘थेञ्चो’ धाइगु थ्व थाय्यात मध्यकालय् कोत (किल्ला) या रूपय् ‘थँक्वाठ’ धायेगु याना हःगु खः । नेवाः भासं च्वय् च्वंगु थाय्यात ‘थँ’ व किल्ला (कोत) यात ‘क्वाठ’ धाइ । ने.सं. ८३१ व ८४० स जग्गा न्याना तःगु छगू लिखतय् ‘श्रीथँक्वाठ’ च्वयातःगु दु । वहे नां अपभ्रंश जुयाः थानकोट जूगु खः ।
थ्व थाय् छगू व्यापारिक मार्ग नं खः । न्हापा स्वनिलगं पिने भीमफेदी जुयाः हेटाैंडा, विरगंज, रक्सौल वने माल धाःसा थ्वहे थानकोट जुयाः पैदल वय–वने याइगु खः । त्रिभुवन राजपथ दयेकेधुंकाः थौंतकं पश्चिमपाखें स्वनिगः दुहां वयेगु मू नाका थानकोट हे जुयाच्वंगु दु ।
थानकोट लागाय् प्राग ऐतिहासिक कालंनिसें मनूतय्गु आवादी दुगु सीदु । छगू इलय् स्वनिगः छगू तःधंगु दह खः । थ्व दहया दक्षिणपाखे च्वंगु डाँडा तज्यानाः लः फुक्क पिहां वनेधुंकाः यक्व लिपा मानव बस्तीया निंतिं उपयुक्त थाय् जुल । थन दकले न्हापां गोपाल जाति वयाः थःगु बस्ती दयेकल । उपिं न्हापां थानकोटय् च्वंगु धाइ । उमिगु मू लजगाः पशुपालन खः । मध्यकालया यक्व अभिलेखय् गोपाल जातिया नां वयाच्वंगु दु । थौकन्हय् नं थीथी थासय् वय्कःपिनिगु आवादी दनि ।
थानकोटया सिमाना पूर्वय् दहचोक, पश्चिमय् धादिङ्ग जिल्लाया सिमाना व चितलाङ्ग, उत्तरय् बाडभञ्ज्याङ व दक्षिणय् महादेवस्थान (मातातीर्थ) तक दु । चन्द्रागिरी नगरपालिका गठन जुइधुंकाः थ्व बस्ती उगु नगरपालिका दुने दुथ्यात । थानकोट बस्ती दुने च्वंगु त्वाःया नां गलवल, चोछेँ, सिकछेँ, कुछेँ, गछेँ, लाछी, नासल, क्वय्छेँ, गाछेँ, चाफल, पाँगलव, देवको, देवचो, ताहाननी, वाकुननी, पाफल (सिनाहिति), लाय्बो, इनाखेल, टेकानपुर, सिलाफल आदि खः ।
थन हिन्दू व बौद्ध धर्मनाप स्वापू दुगु सम्पदा यक्व दु । थनया नांजाःगु धार्मिक सम्पदा आदिनारायण, महालक्ष्मी, भैलद्यः, गणेद्यः व चुनदेवीया देगः, जितवन विहार, बौद्ध चैत्य आदि खः । थन हनीगु जात्रा महालक्ष्मी द्यःया खः जात्रा खः । उगु जात्राय् महालक्ष्मी द्यःया नापनापं आदिनारायण, गणेद्यः व भैलद्यःया नं खः जात्रा याइ । थ्व जात्रा कछलाथ्व (कात्र्तिकशुक्ल) चतुर्दशीनिसें कछलागा (मार्गकृष्ण) पारुतक स्वन्हु न्ह्याइ । पारु कुन्हुया खः जात्राय् सिन्दूर जात्रा नं जुइ ।