नगरीय सभ्यता धैगु केवल भौतिक संरचना जक मखु । मानवीय जीवन हनेत माःगु सुविधाया नापनापं वातवरणमैत्री व्यवस्था नं खः । गुगुं नगरी सभ्यता गुलित उन्नत अले सन्तुलित खः मखु धैगु खँ अन दुनेया वातावरममैत्री व्यवस्थापाखें स्पष्ट जुइ । नेवाः वस्तीया विकासया झ्वलय् झी पूर्खापिन्सं थुकथं दुग्यंक ध्यान बियावंगु दु । थुकिया चिं धैगु नेवाः वस्ती लिक्क ब्यवस्था यानातःगु चकंगु व वाउँगु घाँय्या ख्यः वा चउर खः ।
थुज्वःगु ख्यः वा चउरपाखें लःफय् व स्वच्छताया बांलाःगु अवसर चूलाका बीगु छगू प्रमुख पक्ष खत । मेखे नेवाः वस्ती दुनेया समुदायपाखें इलय् ब्यलय् ग्वसाः ग्वइगु जात्रा, मेला, पर्वया निंतिं द्वलंद्वः मनूत छथासं मुनेगु थाय् चूलाका बी । नापनापं बस्तीया मनूतय्सं लहिनातःपिं सा, मे, च्वलय्, फैचा झ्वय्त नं थुज्वःगु ख्यः मदयेक मगाः ।
नेवाःतय् प्रत्येक परिवारजनपिं मुनाः दच्छिया निक्वः स्वक्वः न्यायेकीगु दिगु पुजा नं थुज्वःगु ख्यलय् न्यायेकीगु प्रचलन दु ।
दक्कले महत्वपूर्ण खँ धैगु ताल्लाया इलय् सर्गतं वा गायाः मुनीगु लः चाया तःलय् क्वसीकाः मुंकेगु जल पुनःभरण प्रक्रियाया केन्द्र खः थुज्वःगु चकंगु ख्यःत । थुज्वःगु ख्यलय् मुंगु लः पुखुली मुंकाः अनं धः म्हुयाः ल्वहं हितितक हायेकीगु नेवाःतय् लः वितरणया पुलांगु प्रणाली खः । थुकिया निंतिं ख्यः वा चउर छगू महत्वपूर्ण केन्द्र खत ।
तिंख्यः, जाउलाख्यः, लगंख्यः, चुपिंख्यः आदि थुज्वःगु हे संरक्षित ख्यःत खः ।

भौगोलिक रुपं दहचोकयात चन्द्रागिरी नगरपालिका वडा १ य् लाकातःगु दु । थुगु लागाया वंताय् नैकाप नयाँ भञ्ज्याङ व बलम्बु, योताय् बाडभञ्ज्याङ व धादिङ्ग जिल्लाया सिमाना, यंताय् भिमढुङ्गा व रामकोट, यिताय् थानकोट व महादेवस्थान बस्ती दु । दहचोक लागाया नांजाःगु त्वाः चौकिटार, मैलपानी, वाडर, झिँगतीघर, गैरीगां, दहडाँडा, पुरण्डी, इन्द्रस्थान, गहते, झाँगाझिटी खः । थ्व बस्तीया यितापाखे त्रिवेणी खुसि न्ह्यानाच्वंगु दु ।
थन इन्द्र व वासुकी बाहेक नवदुर्गा, महाद्यः, त्रि–कन्या, कालीदेवी थेंज्याःगु सम्पदा नं दु । सांस्कृतिक दृष्टिकोणं दहचोकया थःगु हे महत्व दु । दँय्दसं यँयाः पुन्हि कुन्हु चान्हय् ‘इन्द्र दह’ दुथाय् तःधंगु मेला जुइ । थीथी थासं वइपिं भक्तजनत वयाः दहलय् म्वःल्हुयाः इन्द्र–वासुकीया दर्शन याइ । थुगु मेला दहचोकया नांजाःगु उत्सव खः । नापं चौलाथ्व (चैत्रशुक्ल) अष्टमीकुन्हु कालीदेवीथाय् मेला जुइ । भक्तजनतय्सं उकुन्हु कालीदेवीयात पुजा यानाः पशुपंक्षी नं बलि बी ।