नेपालभाषाया नांदंम्ह दबू प्याखंमि व च्वमिया मोहनकृष्ण डंगोलया जन्म ने.सं १०५० य् अबु देवकृष्ण डंगोल तथा मां बेखामाया डंगोलया कोखं येँया किलागः त्वालय् जूगु खः । भाषानिभाः प्रेमबहादुरयात गुरु मानेयानादीम्ह वय्‌कः लजगाः कथं छम्ह सिभिल इञ्जिनियर खःसां थःगु भाषा साहित्य, संस्कृतिप्रति अतिकं मनक्वसाःम्ह व्यक्तित्व खः । वय्‌कलं थःगु जीवनया ल्याय्‌म्ह ई दबू प्याखं च्वयेगु, हुइकेगु जक मखु थः हे कलाकर जुयाः दबू प्याखनय् म्हितेगु तकं यानादिल । थथे भाजु मोहनकृष्णं च्वयाः येँयाःबलय् दबुली हुयकादीगु प्याखं खः— मनू म्हसीके, आः जिल का, थम्हं म्हुयागु गाः, न्हूगु समाज, स्वैत छु यः आदि । थुपिं प्याखं मनोरञ्जनया ल्याखं जक मखसे सुधार उन्मुख सन्देश नं ल्वाकज्याःगुलिं तत्कालिन समाजय् आपालं लोकंह्वाःगु खः ।

वय्‌कःया प्याखं जक लोकंह्वाःगु मखसे प्याखंम्वःया रुपय् नं भाजु मोहनकृष्ण डंगोल तसकं नासलं लीम्ह कलाकार जूगुलिं तसकं लोकंह्वाःगु खः । तर थुपिं प्याखंया पाण्डुलिपि सुरक्षित यानातयेमफुगु कारणं थुपिं प्याखं सफूया रुपय् पिकायेमफुत ।

थम्हं हे प्याखं च्वयाः, थः हे म्हिताः क्यनाजूम्ह मोहनकृष्णं लिपा विधि हे विपरित जुसेंलि (ने.सं ११३१) उपन्यास पिकयादिलसा थः न्हूदँ समारोह समितिया नायः जुयाः पोखराय् भिंतुना रायालि वनागुया लुमन्ति कथं पोखरा मुना निसें भिंतुना तक (ने.सं ११३२) सफू पिथनादिल । अथेहे विधिया लः (ने.सं. ११३३) भृकुटी (नाटक, ने.सं ११३४), विकल्प (उपन्यास) सफू पिकयाः थःगु सिर्जनशील प्रतिभायात म्हसीके बियादिल । मोहनकृष्ण डंगोलया जीवनया थीथी आयाम मध्ये समाज सेवा, भाषा सेवाया आयाम नं खः ।

वय्‌कलं ज्यापु महागुथि नेपाःया संरक्षक, ज्यापु महागुथि येँ म.न.स.या नायः, नेवाः देय् दबूया न्वकु आदि जुयाः नं समाज तथा भाषासेवाया ज्या यानादिल । थुलि जक मखु थम्हं अति श्रद्धा यानाम्ह थः गुरु प्रेमबहादुर कसाःया लुमन्ति कथं गुरु व थःगु नां स्वानाः प्रेममोहन सिरपाःया नामं ने.सं ११३१ छगू सिरपाः स्वनादिल । थ्व सिरपाः नेपालभाषाय् उलि विकास जुइमफयाच्वंगु साहित्यिक विधा उपन्यास व नाटकयात थपु यायेगु तातुनाः दकलय् उत्कृष्ट नाटक व उपन्यासया सफूयात पालंपाः यानाः निदँय् छकः बीगु ५००००।— तका दांया सिरपाः खः । थथे गुरुया नां स्वानाः स्थापना जूगु थ्व सिरपाः नेपालभाषा सिरपाः इतिहासय् न्हापांगु सिरपाः खः । थ्व सिरपाःयात निरन्तरता बीगु निंतिं प्रेममोहन सिरपाः गुथिया नं स्थापना यानादीगु दु । थथे थःगु समाज व भाषासाहित्यया ज्या यायां मोहनकृष्ण डंगोलं वि.सं २०७३ असोज ३ गते थःगु नश्वर देह त्वःताझाल ।