मानवीय चेतनाया छगू उत्कृृष्ट अभिब्यक्ति खः – म्ये । नुगःया लसता जक मखु पीडा अले आक्रोश, असन्तोषयात नुगलय् थीगु कथं लय व गेययात छगू कलात्मक पहलं संयोजनयासें न्ह्यब्वयेगु कला खः, थ्व । उकिं म्ये धैगु मानवीय कला व सौन्दर्य पक्षया पर्याय खत । तर ब्यक्तिया ल्याखं जक मखु समष्टिगत समुदायदुने हे म्ये हालेगु, म्ये न्यंकेगु वा म्ये न्यनेगु छगू स्थापित संस्कृति परम्परा कथं न्ह्याकावयाच्वंगु गुगुं समुदाय दुसा उकी मध्ये छगू समुदाय खः – नेवाः !

म्येयात आकर्षक व कलात्मक प्रस्तुतिया लिधँसा खः बाजं । अथेला प्रागऐतिहासिक इलय् नं मनुखं सन्देश सम्प्रेषण व संवाहकया माध्यम कथं ताल व सुरयात नालावःगु खः । आःया बाजंत थुकिया हे उन्नत स्वरुपत खत । तर पाःगु छु धाःसां नेवाःतय्सं ताल सुरया निंतिं वा मनोरञ्जनया साधन कथं जक बाजं थायेगु मयाः । ई, मौसम, नखःचखः, जात्रापर्व अले मानवीय संस्कार हनेगु निंतिं छगू मदयेकं मगाःगु साधन कथं बाजंयात नाला यन । उकि बाजं नेवाः संस्कृति व नखःचखःयात वोध याकीगु छगू प्रमुख माध्यम जुयाबिल । अजुचायापूगु खँ, मनूया निंतिं बाजं मखु, बाजंया निंतिं मनू जुयाबिल । अथे जुयाः बाजंयात म्वाकेत नेवाःतय्सं आखाः दयेकल, गुथि स्वन । अले माःगु आयस्ता नं तयाथकल । मेमेगु समुदाय व नेवाःया दथुइ पाःगु वा बिस्कं थुकथं खत ।

छझाः न्ह्याइपुइकेगु जक खःसा मनुखं न्ह्यागु नं कथं अभिनय यायेफु । प्याखंया प्रयोजन उकथं मखु नेवाःतय् निंतिं । छपु छपु प्याखनय् लौकिक वा अलौकिक बाखं ला दइगु हे जुल तर उकियात दबुली हयाः जीवन्त यायेगुया आजु खः समाजया निंतिं जीवनया आदर्श, मूल्य, मान्यता अले दर्शनया सन्देश बीगु । नापनापं प्रत्येक प्याखं अले प्याखंम्वःयात जीवन्त दयेकीगु निंतिं नालीगु भाव, मुद्रा, कला, ताल, चाल अले पाश्र्व संगीतया उलि हे गुह्य अर्थ नं दु । अथेहे वसः, तिसा–पुंसा, ज्वंसाया नं थीथी महत्वं जाः ।

त्वाः पतिकं, लाछि व दुवाः पतिकं दय्काताःगु चकंदबू प्याखं पिदनेत खत । तर मनोरञ्जनया निंतिं सर्वजनया सुविधायात ध्यानय् तयाः थुकथं व्यवस्थित अले आकर्षक भौतिक संरचना तक धस्वाकेत निपुणपिं नेवाः पुर्खा नेवाःतय् निंतिं जक मखु मुक्कं नेपाःदेय्या निंतिं गौरवया खँ जुल ।