इन्द्रायणी पीठ देगः
किपूया पश्चिम सिथय्‌ द्यःध्वाखां पिने इन्द्रायणीया पीठ देगः दु । खु्ल्लागु थासय्‌ दुहां वनेवं छज्वः ल्वहंया द्वारपाल तयातःगु दु । दुने वंगलसिमाक्वय्‌ दुगु थ्व पीठ किपूया शाक्ततय्‌ तसकं हनाबना दुगु धार्मिकस्थल खः । न्याम्ह मातृका देवीपिनिगु मूर्ति दुगु ल्वहंया तोरण दुथाय्‌ बँय्‌ स्वंगः अमूर्त शिलायात देगःया रुपय्‌ थन पुज्याइ । जवय्‌ जवंखवं अष्टमातृका, दथुइ महिषासुर मर्दिनी व न्हापा खुल्लागु थासय्‌ धलान यानाः छतँ तयाः आधुनिक स्वरुप बियातःगु दु । अथे हे नयागु पाइप तयाः गं घायेगु थाय्‌ नं दयेकातःगु दु । छखेलिक्क पुलांगु पीगं फल्चाया नकतिनि हे जीर्णोद्धार जूगु दु । थनया तोरण व देगः ने.सं. ७९०या जःखः दयेकातःगु खः ।

उमामहेश्वर क्वाःच्व
किपूया दकलय्‌ तजाःगु थासय्‌ कलात्मक उमामहेश्वर वा भवानीशंकरया देगः दु । थ्व थाय्‌यात स्थानीय भासं क्वाःच्व धाइ । समुद्री सतह स्वयां १४१८ मिटर तजाःगु थासय्‌ वनेत थ्यंमथ्यं ५० तगिं दुगु ल्वहंया त्वाथः गयेमाः । थ्व प्यागोडा शैलीया
देगः प्यतजाः फःया द्यःने झिंनिगः कलात्मक थांया दथुइ दयेकातःगु दु । देगलय्‌ वनेगु स्वाहानेया निखेर किसि पाः तयातःगु दु, किसिं सुं शत्रु जुजुयात न्हुयातःगु दु । वर्गाकार देगलय्‌ प्यखेरं कलात्मक लुखा दुसा मूलुखां गर्भगृहया द्यः खनेदुसा मेगु स्वंगू लुखाय्‌ देवी, दुर्गा व सरस्वतीया मूर्ति स्थापना यानातःगु दु । दुने शिव पार्वतीया कलात्मक ल्वहंया मूर्ति स्थापना यानातःगु दु । थन दु्गु त्वानाःसिँ धाःसा कलात्मक खनेमदु । थ्व देगः गबलय्‌ दयेकूगु धइगु खँय्‌ विवाद दुसां ने.सं. ७७५ स्वयां न्ह्यः थुकिया निर्माण जुइधुंकूगु सीदु ।

चिलंच्व
किपूया छगू प्रमुख बौद्ध सम्पदा चिलंच्व स्तुप खः । थुकिया स्थापना सम्राट अशोकलिसे स्वानाच्वंगु किंवदन्ती दुगु ल्याखं थ्व किपूया हे दकलय्‌ पुलांगु सम्पदा जुइमाः । किपूया पूर्वी लागाय्‌ चकंगु थासय्‌ वर्गाकार जगय्‌ छगू मूलगु चैत्य अधिकांश भाग अपां दनाः दयेकाःगु दु । अप्पा व ल्वहंया मिश्रणं थ्यंमथ्यं १० मीटर तजाःगु कलात्मक चैत्यया निर्माण जुयाच्वंगु दु । पश्चिमपाखे मूलुखाय्‌ छज्वः किसि द्वारपाल थें दु । च्वय्‌ निम्ह वज्रयानी द्यःपिं दु । अनं दुने ल्वहंया तोरण तयाः प्यखेरं ध्यानी बुद्धपिं स्थापना यानातःगु दु । च्वय्‌ कलात्मक मिखा च्वयातःगु दुसा वयां च्वय्‌ हर्मिका तयाः द्यःने झिंस्वंगू भूवन तयाः बौद्ध वास्तुकला कथं गजू छुनातःगु दु । वथें प्यकुनय्‌ हानं मेगु देगः तनाः तारापिं स्थापना यानातःगु दु । मूल चैत्य स्वयां पिने प्यकुनय्‌ मेगु प्यंगः चैत्य स्थापना यानातःगु थनया विशेषता खः । थ्व स्तुपया स्थापना गबलय्‌ जूगु धइगु प्रमाण मदुसां थन इस्वी १५१५या शिलापत्र लूगु ल्याखं थ्व स्वयां न्हापा हे थ्व स्तुप अस्तित्वय्‌ दुगु खनेदु ।

च्वभाःद्यः आनन्दादी लोकेश्वरया देगः
किपूया लिक्क आनन्दादी लोकेश्वर वा च्वभाःद्यःया देगः दु । नेवाः बौद्धतय्‌सं हनाबनातइपिं प्यम्ह करुणामय मध्ये छम्ह थ्व नं खः । थुकियात आदिनाथ धकाः नं धाइ । थनया कच्छपाल गुँया च्वय्‌ दथुइ प्यखेरं छें चाःहुइकातःगु बहाःया क्वाःपाःद्यः थें अलग्ग च्वभाःद्यःया देगः दु । हिन्दु व बौद्ध अनुयायीतय्‌सं थःथःगु श्रद्धा कथं पुज्याइ । बौद्धतय्‌सं आनन्दादी लोकेश्वर धाइ धाःसा हिन्दुतय्‌सं आदिनाथ व अर्धनारेश्वर धकाः नं धाइ ।
बहाः थें जाःगु थासय्‌ स्वतँ जाःगु प्यागोडा शैलीया च्वभाःद्यःया देगः दु । निम्ह सिंहया दथुइ कलात्मक लुखा दु । लुखाया द्यःने न्याम्ह बुद्ध सहितया तोरण दु । दुने तिसावसतं छाय्‌पियातःम्ह ह्याउँम्ह द्यःया चायागु मूर्ति स्थापना यानातःगु दु । मातनय्‌ न्यापाः चिचीपाःगु झ्याः दु । वयां च्वय्‌ सँझ्याः पिकयातःगु दु । त्वानाःसिँइ कलात्मकरुपं द्यःपिनिगु मूर्ति कियातःगु दु । वयां च्वय्‌या तल्ला प्यागोडा देगः थें त्वानाःसिँ तयाः तिकिझ्यालं भुनातःगु दु । वयां च्वय्‌ छतँ तयाः उकिया द्यःने गजू छुनातःगु दु । देगःया न्ह्यःने छगः कलात्मक शिखर शैलीया द्यःगः दु । छतँ धुंकाः प्यखेरं प्यंगः द्यःछेँ थें पिकयाः अले प्यकुनय्‌ नं थीथी द्यःपिनिगु मूर्ति स्थापना यानातःगु दु ।
देगलय्‌ व नापसं च्वंगु सतलय्‌ बसजाः तानातःगु थनया विशेषता खः । सुं मनू मंत धाःसा वयागु सुगति कामना यानाः थन थःथितिं बसजाः छायेगु चलन दु । देगःया खवय्‌ सतलय्‌ भजन हालेगु थाय्‌ दु । थन कोजाग्रत पुन्हिनिसें लछि तक मेला जुइ । थन मनूत थीथी ल्वय्‌ लंकेत व छेँय्‌ त्यपू जीवन सुथांलाकेत वइ । विशेष यानाः हरिबोधनी एकादशी निसें मिस्त निराहार व्रत च्वनेगु याइ । देगलय्‌ थः मदुपिं थःथितिपिंत मेगु लोकय्‌ अःपुइमा धकाः थीथी बसजाः थन छायेगु वा अंगलय्‌ तायेगु चलन दु ।
लिच्छविकालय्‌ दयेकूगु धायेगु यानाच्वंगु थ्व देगः निर्माण जूगु तिथिमिति स्पष्ट मदु । अथेसां मूल देगः लिच्छविकालया जुइमाः धइगु अनुमान दु । न्हापा थ्व द्यः थसि (अथवा थैबय्‌) च्वंम्ह अले अन अतिवृष्टि व अनावृष्टि जुयाः थ्व द्यःयात हे गोदावरी खुसिइ
वानाछ्वःगु अले लिपा छम्ह स्थानीय ग्वालां नखु दोभानय्‌ लुइकाः आःया चोभार डाँडाय्‌ तल धइगु किंवदन्ती दु । उकिं दँय्‌दसं चैत्रशुक्ल अष्टमिकुन्हु थ्व द्यःयात नखुइ यंकेगु याइ । वंशावली कथं गुणकामदेवं कलिगत संवत् ३८२५य्‌ थ्व द्यःया रथजात्रा न्ह्याकूगु धइगु दु । थ्व देगः सन् १६४० पाखे जीर्णोद्धार जुल ।

जगतपाल महाविहार
किपूया चिलंच्व स्तुपया जवय्‌ जगतपाल महाविहारया क्वाःपाःद्यः दु । परम्परागत शैलीया स्वतँ जाःगु छेँया न्हापांगु तल्लाय्‌ स्वदुवाः लुखा दु, दथुया तोरण सहितया लुखाया दुने क्वाःपाःद्यःया तिसावसतं छाय्‌पियातःगु बुद्धमूर्ति दु । मातं तल्लाय्‌ दथुइ न्यापाः व जवं खवं स्वपाः स्वपाः झ्याः दुगु कलात्मक झ्याः दु । वयां च्वय्‌ झ्वःलिक बरण्डा पिकयातःगु दु । च्वय्‌ आँय्‌पापौ तयाः दथुइ स्वंगः गजू दु । थनयागु गुथिया बज्राचार्यं थन पुजाआजा याइ । थ्व विहारया निर्माण यलया जुजु जगतपाल वर्मां सन् १५३३य्‌ याःगु खः ।

नगोचा सरस्वती
किपूया उमामहेश्वर देगः स्वयाः भचा पश्चिमय्‌ सरस्वतीया देगः दु, उकियात स्थानीय भासं नगोचा ससुद्यः धाइ । प्यखेरं खुल्ला लुखा तयाः दक्षिणपाखे शिलापत्रया लिउने विणा ज्वनातःम्ह सरस्वतीया मूर्ति दु । देगलय्‌ राधाकृष्ण व गरुड नारायणया मूर्ति नं स्थापना यानातःगु दु । वयां क्वय्‌ मञ्जुश्रीया पादुका दु । अथे हे थुकिया आग्नेय कोणय्‌ गोरखनाथया पुलांगु देगः नं थन दु । थ्व देगःया जीर्णोद्धार ने.सं. ८४१य्‌ क्वाथनायक लक्ष्मीसिंहं याःगु खः ।

पुखुसि नारायण देगः
बाघभैरव देगःया न्ह्यःनेसं च्वंगु देय्‌पुखूया लिक्क च्वंगु तुयुगु देगः पुखुसि नारायणयागु खः । नितँजाः फःया द्यःने थ्व देगः दयेकातःगु दु । ल्वहंया स्वाहाने दुथाय्‌ छज्वः सिंह व छज्वः शार्दुल थनातःगु दु । देगः धाःसा साधारण राणा शैलीं दयेकाः प्यखेरं ततःपाःगु लुखा तयाः द्यःने बज्रया प्लास्टर यानातःगु दु । द्यःने गुम्बज दयेकाः गजू छुनातःगु दु । दुने गर्भगृह दयेकाः दुने छखे लक्ष्मी व मेखे गरुडया दथुइ दनाच्वंम्ह विष्णुयागु ल्वहंया मूर्ति स्थापना यानातःगु दु । थ्व मूर्ति लिच्छविकालीन जुइ धकाः अनुमान यानातःगु दु । थ्व देगःया निर्माण ने.सं. ७२५पाखे क्वाथनायक जकेराजं याःगु खँ ताडपत्रय्‌ उल्लेख जुयाच्वंगु दु । अथेसां थ्व न्हापा तजाःगु देगः जुइमाः । लिपा जक भुखाचं यानाः दुनेवं आःया स्वरुपय्‌ जीर्णोद्धार यानातःगु जुइमाः । थ्व मूर्ति छक्वः थनं खुयायंकूगु, लिपा थनया हे हनुमानघाटय्‌ लुइवं थन हयाः स्थापना याःगु धइगु न्यनेदु ।

बाघ भैरव
किपूया बजार दथुइ देय्‌पुखूया न्ह्यःने धुँआजु, आजुद्यः, ब्याघ्रेश्वरभैरव वा बाघभैरवया देगः दु । आयताकार प्यागोडा शैलीया थ्व देगः किपूया दकलय्‌ पुलांगु व दकलय्‌ तग्वःगु देगः खः । थ्व ल्याखं थुकियात किपूया रक्षक देवता कथं हनातःगु दु । देगःया मूलुखा दथुइ अले द्यः दुने भचा खवय्‌ दु । देगः दुने खवय्‌ म्हुतु वांखायाच्वंम्ह धुँआजुया मूर्ति दु । चायागु मूर्तिइ वहःया ख्वाःपाः दु । लुखाया पिने तःधंगु निगू कलात्मक तोरणया क्वय्‌ अमूर्त शिलायात नं अन पुज्याइ । स्वतँ जाःगु थ्व देगःया हरेक पलिइ गजू छुनातःगु दुसा दकलय्‌ च्वय्‌ नापं यानाः मुक्कं १८ गः गजू दु । आः स्वतँय्‌ नं सिजःपौ तयाः जीर्णोद्धार यायेधुंकूगु दु । देगःया चाकःलिं च्वंगु अंगःपौ आः स्यनावनाच्वंगु दु । नितँया पलिइ तरवार खुँडा आदि ल्वाभः यखायातःगु दु । व दक्व थन पृथ्वीनारायण शाहं हमला याःबलय्‌ वयात बुकाछ्वयेवं वं त्वःताथकूगु ल्वाभः खः धायेगु चलन दु । तःधंगु चुकया दुने संरक्षित थ्व थासय्‌ गणेश, नारायण, शिव, भवानी शंकर, श्रीधर विष्णु, विश्वकर्मा, रामचन्द्र, मन विनायक, विश्वकर्मा, धरतीमाता, तुलसी इत्यादिया देगः दु ।
वंशावली कथं देगःया स्थापना ने.सं. २१९ व २४६या दुने जुजु शिवदेव तृतीयं दयेकूगु खः । थुकियात ने.सं. ६३५य्‌ महापात्र जगतपाल वर्मां जीर्णोद्धार यात । किंवदन्ती कथं न्हापा थन जंगल दुगु, मस्त चाया धुँ दयेकाः म्हिताच्वंगु अले व धुँइ भैरव दुबिनाः दुगुचा नःगु अले मस्तय्‌सं म्ये तयामबिउगु व वयात द्यः थुइकाः पुज्यायेगु याःगु धाइ । वि.सं २०१४ सालनिसें थन दँय्‌दसं भाद्र १ गते खःजात्रा यायेगु जुयावयाच्वंगु दु ।

ल्वहं देगः
कीर्तिपुर चिलंच्व वनेगु लँय्‌ सिंहदुवाः त्वालय्‌ बुद्ध देगः दु । बुद्धया देगः हे यक्व मदुथाय्‌ थ्व शिखर शैलीया ल्वहँतं दयेकातःगु कलात्मक देगःया विशेष महत्व दु । नितँजाःगु फःया द्यःने च्वंगु देगलय्‌ वनेत ल्वहंया त्वाथः दु । निखेरं सिंह व निम्ह द्यःपिं द्वारपाल दु । मूलुखाया च्वय्‌ ल्वहंया कलात्मक तोरण दु । झिंनिगः थांया दुने गर्भगृह दयेकाः दुने ल्वहंया द्यः स्थापना यानातःगु दु । दुने शाक्यमुनि बुद्ध दथुइ अले निखेरं षडक्षरी लोकेश्वर व ताराया मूर्ति दु । देगःया च्वय्‌ प्यखेरं चिचीग्वःगु देगः पिकयाः द्यःपिं प्रतिष्ठा यानातःगु दु अथे हे प्यकुनय्‌ नं शिखर बांलुइकाः चिचीग्वःगु देगः थनातःगु दु । थ्व देगः सन् १६६४इ यलया जुजु श्रीनिवास मल्लया पालय्‌ दयेकूगु खः ।

येँ जिल्लाया दक्षिणपाखे कीर्तिपुर नगरपालिका दुने लाःगु छगू प्राचीन नेवाः वस्ती खः चोभार । येँया लाय्कुलिं थ्व थाय् ६.४ किमी तापाः ।
चोभार धार्मिक, सांस्कृतिक व भौगोलिक ल्याखं अतिकं नांजाःगु थाय् खः । स्वयम्भू पुराणकथं स्वनिगः लखं जायाच्वंगु इलय् बोधिसत्व मञ्जुश्रीं थ्वहे थासय् लः पिहां वनीगु निकास दयेकाः स्वनिगःयात मनू च्वने लायक बस्ती दयेकूगु खः । थन चखुंति बखुंति नांगु निगू गुफा नं दु । १२५० मिटर ताःहाकःगु थ्व गुफा एशियाया हे दकलय् ताःहाकःगु गुफा मध्ये छगू खः । थन थीथी जातिया जडीबुटी व ल्वहंचुंया पहाड नं दु ।
चोभारया क्वय्ना गणेद्यः, क्वय्ना खुसि व आनन्दादी लोकेश्वर अतिकं नांजाः । थ्व बौद्ध व हिन्दूतय् पवित्र स्थल खः । क्वय्ना गणेद्यःयात जलविनायक नं धाइ । जलविनायक स्वनिगःया प्यम्ह गणेद्यः मध्ये छम्ह खःसा आनन्दादी लोकेश्वर नं स्वनिगःया प्यम्ह लोकेश्वर मध्ये छम्ह खः । थन हरेक दँय् माय् अपसं धकाः लछि धलं दनाः अपसं च्वनेगु चलन दु ।

हलिंया जीवनचक्र सुचारु यायेत हलिमय ३६० म्ह लोकेश्वरया बास दु धकाः धाइ । थुकिइ मध्ये नं संसारया जीवनचक्र न्हयाकेत सकलें जीवजगतया सृष्टियानाः सकसितं थःथःगु जिम्मेवारी बिउम्ह भगवान हे नागरी देय्या सृष्टिकर्ता स्वयम् नालाया लोकेश्वर वा नागिरी करुणामय खः । उकिं थुम्ह लोकेश्वर करुणामययात सृष्टिकान्त लोकेश्वर धाइ । नाला देय्या पुलांगु नां हे नागरी खः ।
थ्व हे नालाय् च्वम्ह तुयु वर्णम्ह करुणामयया जात्रा दँय्दसं फागु पुन्हिया छन्हु न्ह्यः छ्वय्ला भू याना न्ह्याइ । पुन्हि कुन्हु आसनय् कलश थापना यानाः नाला करुणामययात आसनं क्वकाइ । पारु कुन्हु करुणामययात देगलं पितः हयाः देगःया न्ह्यःने च्वंगु पुखूया दथुइ दयेकातःगु शिलामण्डपय् विराजमान याइ । अनंलिपा गुरुजुपिन्सं पुजाविधिया लिसें पञ्चामृतं जाःगु प्यंगः घलं करुणामययात धलिं लुइकी । थथे पुजा यायेगु झ्वलय् सकतां पुजायायेत यल व बुंगया पांजुपिंनि उपस्थिति दयेमाः ।
दुतियाया दिं कुन्हु करुणामययात लँपु छायेगु ज्या जुइ । गुगु ज्या न्हिच्छिया दुने हे क्वचाइ । अले दुशलकर्मया पुजा याइ । तृतीयाया दिंयात मू जात्राया रुपय् हनेगु चलन दु । थुगु दिं कुन्हु यल, बुंगया पांजुया लिसें पुजारी गुरुजुपिं, येँया गुथियारपिं सकलें च्वनाः दशकर्मया पुजा धकाः जंको, इही, बाह्रा तयेगुया नापनापं बरे छुइगु तकया सकतां कर्मकाण्ड याइ ।
सकतां कर्मकाण्डया पुजा सिधयेवं जात्राया नितिं चिधंगु खतय् करुणामययात विराजमान यानाः नापनापं दिपंकर सहितया जात्रा यायेत नालाया पुलांगु बस्तीइ चाहुकी । जात्रा यायेगु झ्वलय् सकलें पुजारी, नकिंयालिसें भक्तजनपिं बाजागाजा न्ह्यःन्ह्यः तया दे चाहुली । थासंथासय्या पुजा फयाः हाकनं नालाया देगःया प्रवेशद्वारय् थ्यंकाः नकिंतय्सं लसकुस यानाः देगलय् विराजमान याकी । थुकथं नालाया सृष्टिकान्त लोकेश्वरया जात्रा क्वचाइ ।
सन्दर्भ सामग्री रेखा शाक्य व शरण डंगोल, जीवन्त संस्कृतिहरू,प्रकाशक डा. हेरम्ब बहादुर राजभण्डारी तथा स्नेहलता राजभण्डारी, ने. सं ११३८ ञँला ।

नालाभगवती देगः
नालाय्‌ स्वनिगःया नांजाःपिं प्यम्ह भगवती मध्ये छम्ह नाला भगवती दु । थुम्ह भगवतीयात नाला उग्रचण्डी भगवती नं धायेगु याः । थुगु देगःया विशेषता यलया हरिसिद्धि भगवानीया थें प्यतँपौ दु । नालाया लगं त्वालय्‌ प्यागोडा शैलीया धातुया प्यतँ जाःगु पौ दुगु कलात्मक देगलय्‌ झिंच्याका ल्हातय्‌ थीथी शस्त्र अस्त्र ज्वनाः महिषासुर दैत्ययात स्यानाच्वंम्ह भगवती बिज्यानाच्वंगु दु । छकुत्या हाकःम्ह ल्वहंयाम्ह भगवतीं दक्षिण स्वयाच्वंगु दु । लिच्छविकालीन द्यःकथं कयातःम्ह थ्व द्यःया न्ह्यःने तग्वःगु सिजःया पात्र (पाता ख्वला), द्यःया जवय्‌ अंगलय्‌ पञ्चगौमाता, हैमाद्यः, भिंद्यः, गणेद्यः, खवय्‌ नासःद्यः, सूर्यनारायण, कुमारी ससुद्यः दु ।
अथे हे देगःया दुने मूध्वाखा च्वसं नरसिंह व भगवती, जवय्‌ ध्वाका च्वय्‌ लक्ष्मी व गणेद्य? ल्यूने भगवती च्वयातःगु दुसा द्यःया जवंखवं धातुया सिंह, धातुया तोरणय्‌ भैलःद्यः, भगवती व कुमारी द्यःया मूर्ति दु । द्यःया देपा कुंचाय्‌ नारायणद्यः नं दु । देगः न्ह्यःने धातुया मन्दःपाः भैलःद्यः कथं दु । थन देगः दुने ने.सं.. ८७१ या जुजु रणजित मल्लया सिजःपौ, जगतप्रकाश मल्लया ने.सं. ७६७, ७७१ व ७९७ या प्रचलित नेपाल लिपिं च्वयातःगु सिजःपौ तानातःगु दु । देगः न्ह्यःने स्वंगः ल्वहं थामय्‌ द्यःया बाहां धातुया सिंह, देगः, जवय्‌ खवय्‌ तःधिकःपिं ल्वहंया तःधिकःपिं सिंह, थामय्‌ गं चिनातःगु दु । स्वदुवाः लुखा च्वय्‌ स्वंगू धातुया तोरणय्‌ काली, भगवती व कुमारी द्यः दु । देगःया जवय्‌ खवय्‌ व ल्यूने तिकिझ्याः लिसें चाकःमतं चाःहीकातःगु दु । देगलय्‌ लुँ गजू त्रिशूल व पताः छानाः त्वानाःसिँइ भैलःद्यः व अष्टमातृका गण कियातःगु दु । ध्वाकाय्‌ ने.सं. ८७४ या ल्वहंपौ नं दु ।
वि.सं. १६७७ य्‌ जुजु जगतप्रकाश मल्लं वि.सं. १६९७ य्‌ सुरु यानाः वि.सं. १७०३ य्‌ पूवंकूगु खः । अथे हे थुगु देगःया न्हापांगु पौ ख्वपया जुजु निगूगु व स्वंगूगु पौ यलया जुजु व प्यंगूगु पौ स्थानीय जनतां दयेकूगुलिं प्यतँपौ जूगु धाइ । किंवदन्ती कथं सत्ययुगया नगिरीपुर कथं नांजाःगु देशय्‌ दीर्घरथ जुजु पापी जूगुलिं १२ दँ तक वा मवःगुलिं लानी सुधर्मादेवीं सलया रुप कयाः जुजुयात पुण्यमाता तीर्थय्‌ यंकाः त्वःताःबियाः अप्सरातलिसे करुणामयया धलं दंकूगुलिं स्वर्गया जुजु इन्द्र ल्वाःवःगुलिं भगवतीया रुप कयाः ल्वानाः त्याकाः भगवती जुयाच्वन धाइ । थन यःमरि पुन्हि, सकिमिला पुन्हि, येँयाः पुन्हि, अक्षयतृतीयाकुन्हु विशेष पुजा जुइसा मोहनिबलय्‌ द्यःया खः जात्रा याइ ।

नाला करुणामय सृष्टिकान्ता लोकेश्वरया देगः
काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाया नालाय्‌ स्वनिगःया नांजाःपिं प्यम्ह करुणामय मध्ये नाला करुणामय पुण्यमाता खुसि सिथय्‌ बिज्यानाच्वंगु दु । थुम्ह करुणामययात सृष्टिकर्ता लोकेश्वर, सृष्टिकान्त लोकेश्वर, सृष्टिकान्ता लोकेश्वर, पद्मपाणी लोकेश्वर, नाला करुणामय नं धायेगु याः । पूर्वाभिमुख स्वतँजाःगु धातुया पौ प्यकुं लानाः ताःहाकःगु प्यागोडा शैलीया देगलय्‌ छहाकः दथुइ सिँया बार्दली (नितँय्‌) दुगु चिग्वःगु धातुया छतँ पौ चिनाः जवंखवं लुँया ध्वाँय्‌ व गजूलिसे धातुया पताः छानातःगुलिं देगः अति हिसि दु । अथे हे तुं देगः जवंखवं ल्वहंया सिंह, थहां वनेत ल्वहंया त्वाथः, लुँ सियातःगु निपु ध्वाँय्‌ दु । धातुया तोरणय्‌ लुँ सियातःपिं दथुइ करुणामय जवंखवं बोधिसत्व व लोकेश्वर, सिँया त्वानाःसिँ नं दु । दुने देगलय्‌ १०८ म्ह लोकेश्वर, देगः छचाःखेरं माने व चाकःमत च्याकेगु लीया पाल्चा दु । देगः क्वसं तग्वःगु गं चिनातःगु न्ह्यःने तुयुगु चीभाः दु । थुगु कलात्मक देगः दुने छकुत्या धिकःम्ह तुयू ख्वाःम्ह करुणामय नं पलेस्वां ज्वनाः वरद मुद्राय्‌ पलेस्वानय्‌ दनाबिज्यानाच्वंगु दु । थ्वया न्ह्यःने पुखुलिइ न्हवंमन्दः नं दु । थुम्ह करुणामययात दँय्‌दसं चिल्लागा पारुकुन्हु धलिं लुयाः चिल्लागा दुतियाकुन्हु लंपुं छाइ । तृतीयाकुन्हु दशकर्म खंकाः द्यःयात जात्रा याइ । थुम्ह करुणामय बुंगय्‌ च्वंम्ह खुयाः उत्तर यंकेत्यंबलय्‌ थन थ्यंबलय्‌ ग्वःफय्‌, वा वयाः लः बाःवःगुलिं पुण्यमाता खुसिइ वांछ्वयाथकूबलय्‌ द्यवं म्हगसय्‌ म्हंकःवःगुलिं थकयाः थन थापना याःगु धाइ । वंशावलीइ च्वयातःकथं सत्ययुगय्‌ नगिरीपुरय्‌ राज्य यानाच्वंम्ह दीर्घरथ जुजु पापी जूगुलिं १२ दँ तक वा मवल । उबलय्‌ सुधर्मादेवी लानीं जुजुयात अष्टमी व्रत व अमोघपाश लोकेश्वरया नां कायेकेब्यूगुलिं सकसिगुं उद्धार जुल ।
अथेहे कलियुगय्‌ सृष्टिकान्त लोकेश्वर खुयायंकूबलय्‌ ज्वना वने मफयेवं पुण्यमाता खुसिइ त्वःताथल । उबलय्‌ छम्ह द्यःलाया म्हगसय्‌ म्हंकःवःगुलिं उम्ह द्यःलां पँथं वालाः जालं क्यंकाः द्यःयात लाना हल, अले देगः दयेकाः थापना यात । संसारया सृष्टि यानाबिज्याःम्ह लोकेश्वर जूगुलिं सृष्टिकान्ता लोकेश्वर धाःगु खः । थुम्ह द्यःयात किराँतकालीन द्यः नं धायेगु याः । थ्व द्यःयात बौद्ध, हिन्दू, नाथ सकसिनं उतिकं श्रद्धा तयाः हनावयाच्वंगु दु ।