गोरखाया शाह जुजुपिन्सं नेपाःया शासनसत्ता थःगु ल्हातय् लाकेधुंकाः छखे राज्यशक्ति अतिकं निरकुंश व दमनकारी स्वभाव कथं न्ह्यज्यातसा मेखे जनस्तरं लोकतन्त्र, अधिकार व ह्यूपाःया निंतिं मदिक कुतः जुयावं वन । उकी १९९७ सालय् नेपाल प्रजापरिषद्या नेतृत्वय् जूगु राजनीतिक संघर्ष अतिकं चर्चित खः । देसय् सामन्ती दमनयात न्हंकाः न्हूगु राजनीतिक ह्यूपाःया म्हगस ज्वनाः न्ह्यज्याःगु थुगु राजनीतिक संघर्षया नेतृत्वया झ्वलय् नेवाःतय् भूमिका च्वन्ह्याः । थ्वहे झ्वलय् शहादत जुयावंपिं मध्ये शुक्रराज जोशी शास्त्री, गंगालाल श्रेष्ठ, चिनिया लाल सिंह, धर्मभक्त माथेमा, न्हूच्छेरत्न तुलाधर, भोगेन्द्रमान मास्केपिनि नां झ्वःछूवइ । गुकिया लिच्वः कथं ०७ सालया प्रजातान्त्रिक ह्यूपाः वल, देसय् सामन्ती राणा शासन क्वःदल ।
जन–आन्दोलनपाखें देसय् लोकतन्त्र व संसदीय व्यवस्था पुनःस्थापना व निर्दलीय राजनीतिया अन्त्यया निंतिं निम्ह नेवाः नेतृत्वपाखें मू भूमिका म्हितूगु खः । नेवाःया काय्मचा गणेशमान सिंह उगु आन्दोलनया सुप्रिम कमाण्डर कथं न्ह्यचिलादीगु खःसा वाममोर्चाया नकिं कथं मय्जु सहाना प्रधान न्ह्यःने वःगु खः । अले राजनीतिक ह्यूपाःया निंतिं विशेष यानाः स्वनिगःया नेवाःत छप्पँ छधी जुयाः सडकय् कुहां वयाः आन्दोलनया छगू निर्णायक थासय् थ्यंका बिल । थुगु आन्दोलनय् ब्वति कयाः शहादत प्राप्त जूपिं मध्ये नेवाःया काय् म्ह्याय्पिं यक्व दु । दक्कले लिपा सशस्त्र विद्रोह व शान्तिपूर्ण जन आन्दोलनया माध्यमं देसय् संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापना यायेगु ज्याय् नं नेवाः समुदायया महत्वपूर्ण सहभागिता दुगु जुल 

शुक्रराज शास्त्री नेपाःया देय्‌या जनता शिक्षा दिक्षां बञ्चित जुयाः अन्धकारय् दुनाच्वने माःगु व मांभाय् नेपालभाषां छुं च्वयेगु नं अपराध साबित जुयाः सजाय फये मालाच्वंगु राणाकालय् निरंकुश शासनया विरुद्धय् नेपालय् प्रजातन्त्र हयेया निंतिं थःगु ज्यान पानावंम्ह छम्ह अमर शहिद खः । थथेहे वय्‌कः नेपालभाषाया छम्ह पुनर्जागरणया अभियन्ता नं खः । यल बुखंबहाःया जोशी कूलया कायमचा शुक्रराज शास्त्रीया जन्म ने.सं १०१३ सालया गुंपुन्हि कुन्हु बौ पं. माधवराज जोशी व मां रत्नमायाया क्वखं भारतया बनारसय् जूगु खः ।

मचाबलय् भारतय् आखः ब्वनादीम्ह वय्‌कःया परिवार येँय् च्वनेगु जूबलय् वय्‌कलं न्यागू तगिं तक दरबार हाइस्कूलय् आखः ब्वनादिल । लिपा झिंनिदँया वैंसय् वय्‌कः वीरगञ्जय् वनाः थःम्हं हे कमे यानाः आखः ब्वनेमाल । बौम्ह माधवराज भारतय् निर्वासित जुयादीगुलिं वय्‌कः नं भारतया देहरादून सिकन्दरबादया गुरुकुलय् वेदान्तय् शास्त्री परीक्षा बियाः प्रथम श्रेणीइ पास जुयादिल, गुकिं वय्‌कःयात ‘विद्याभूषण’ धयागु पदवी प्राप्त जुल । थबलय् निसें वय्‌कःया नांया ल्यूने ‘शास्त्री’ घायेगु जुल । शास्त्री पास यानाः नेपाः झायाः डि.ए.भि. स्कूलय् हेडपण्डित पदय् च्वनाः ब्वंकेगु यायां वय्‌कलं आइ.ए., बी.ए. नं पास यानादिल । छुं ई लिपा नेपाः झायाः वय्‌कलं संस्कृतया ब्रम्हसुत्र शंकर भाष्य धयागु सफू हिन्दी भासं अनुवाद यानादिल ।

शुक्रराज शास्त्रीयात शहीद धकाः आपाःस्यां स्यू तर वय्‌कः नेपालभाषाया लेखक नापं मांभाय्‌या अनुरागी धयागु खँ आपाःस्यां मस्यू । शिक्षा दिक्षां बञ्चित जुयाः अशिक्षाय् लानाच्वंपिं उगु ईया नेपाःमिपिंत चेतना थनाः जागरण हयादीम्ह वय्‌कः छम्ह नेपाःया राजनीतिज्ञ जक मखु नेपालभाषा साहित्य थकायेगु निंतिं आपालं योगदान बियादीम्ह साहित्यकर्मी नं खः ।

उगु इलय् तक नेपालभाषाय् व्याकरणया सफू मदुनि । थथे थःगु भाषाय् व्याकरणया सफू मदुगु खनाः राणा शासनया दमन तिव्र जुयाच्वंगु इलय् नं वय्‌कलं येँया नेपालभाषायात स्तरीय भाषा नालाः नेपालभाषा व्याकरणया नामं ने.सं. १०४८ सालय् नेपालभाषाया न्हापांगु ब्याकरण सफू च्वयादिल । नापं वय्‌कलं मस्तय्‌गु निंतिं शिक्षा थःगु मांभासं स्यनेमाःगु वाः चायेकाः ने.सं. १०५० सालय् नेपालभाषा वर्णमाला व नेपालभाषा रिडर भाग १–२ च्वयाः भारतय् हे छापय् यानाः हयादिल । थुकथं हे वय्‌कःया नेपालभाषाय् स्वंगू, नेपाली भाषाया न्यागू व हिन्दी भाषाया स्वंगू यानाः झिंछगू सफू पिदंगु दु ।

हानं नेपाः देशया जनतायात शासकपिंसं अन्याय अत्याचारया गालय् क्वफानातःगु खनाः शुक्रराज शास्त्रीजुं उगु ईया राणा सरकारया मग्यासे विरोध यानाः क्रान्ति यायेगु पाखे न्ह्यचिलादिल । गुकिं यानाः क्रान्तिया मि च्याच्यां वन । उकिं मेपिं क्रान्तिकारीत नापं वय्‌कःयात नं राणा सरकारं जेलय् स्वथनाबिल । थ्व हे झ्वलय् ने.सं. १०६१ सालय् सिल्ला (वि.सं. १९९७ सालया माघ १० गते) वय्‌कःयात टेकुइ सिमाय् यखानाः स्यात । थुकथं देश, जनतया लागि थःत पानाः बलिदान बियावंम्ह वय्‌कः शुक्रराज शास्त्री नेपाःया छम्ह सच्चाम्ह देशभक्त नेता नापं वैय्‌याकरण व मचा सफू च्वयाः नेपालभाषाया पुनर्जागरण अभियानयात सफल यानादीम्ह छम्ह मातृभाषा अनुरागी, अन्धपरम्परा अन्धविश्वासया विरुद्धय् चेतनाया जः ह्वलाः समाज सुधारया निंतिं आपालं ज्या यानावंम्ह समाज सुधारक व नारी वर्गप्रति प्रगतिशील धारणा दुम्ह छम्ह अमर शहीद खः ।