भीम तुलाधर पाश्चात्य शैलीया संगीतय् अतिकं लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्कःया जन्म ने.सं. १०८७ प्वहेलाथ्वः खस्थि, मंगलबारखुन्हु येँया असनय् जूगु खः । थ्वय्कःया अबु शुभरत्न तुलाधर व मां दानलक्ष्मी तुलाधर खः । थ्वय्कःया ने.सं. १११५ सिल्लागाः पारु, बसुबारखुन्हु सुष्मा स्थापित नापं इहिपाः जूगु खः । थ्वय्कःपिनि छम्ह म्ह्याय् दु । वि.सं. २०४२ पाखे झिंगुदँति दुबले पप शैलीया म्ये हालाः संगीत ख्यलय् दुहां झाःम्ह थ्वय्कः छम्ह तसकं लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्कलं दकलय् न्हापां नेवाः दबुली ने.सं. ११०८ स येँया थँहितिइ च्वंगु नेपाल मैत्री अध्ययन मण्डलं ग्वसाः ग्वःगु न्हापांगु अधिराज्य ब्यापि नेपालभाषा म्ये धेंधेंबल्लाःस ब्वति कयादीगु खः । उबलय् थ्वयकलं ‘वा रे वा यःम्ह छ ला’ म्ये हालादीगु खः । पाश्चात्य शैलीया म्येय् नुगः क्वसाःम्ह थ्वय्कलं लिपा नेवाः जक मखु खस भाय्या थज्याःगु म्येपाखें थःगु म्हसीका ब्वयादिल ।
दबुली म्ये हालेस्वयां न्ह्यः हे थ्वय्कलं खस भाय्या ‘भनिदेउ मायालु तिमी कसको हौ’ रेकर्डिङ्ग यानादीगु खः । लिपा मेमेगु नं म्ये दुथ्याकाः ‘मायालुलाई’ नामं म्येचाः पिथनेधुंका थ्वय्कः झन बय्बय् जुल । थ्वय्कःया मेमेगु लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय् ‘अंगालो अंगालोमा’, ‘मेरो त घरकी आमालाई’ खः । थ्वय्कलं वि.सं. २०४७ सालं रेडियो नेपालं स्वर परीक्षा बियाः दकलय् न्हापां हालादीगु म्ये ‘मेरो दिलमा’ खःसा खस म्येत अथे हे निसःत्यां मल्याक हाला दीधुंकल ।
गथे खस भाय्या म्ये लोकंह्वाः अथे हे नेवाः भाय्या थज्याःगु म्येत वयकःया पिहां वयेगु यात । ‘वा रे वा’ म्येधुंकाः थ्वय्कःयात म्हसीका ब्यूगु छुं छुं म्येत ‘राजामति कुमति’, ‘मुसुमसु न्हिलाः जक’, ‘छं दः मतिना याना ला’ खः । थ्वय्कलं थ्यं मथ्यं न्यय्पुं मल्याक नेवाः म्ये हाला दीधुंकल । थ्वय्कलं थःगु म्येत मुनाः दकलय् न्हापां ने.सं. १११२ स ‘जः’ म्येचाः पिथना दीगु खः । लिपा कथहं यानाः थःम्हं हे नेवाः व खस याना झिंन्हय्चाः म्येचाःत पिथना दीधुंकल । थ्वय्कःया सः दुथ्याःगु नेवाः म्येचाःत नीचाःति हे दु ।
थ्वय्कलं नेवाः भाय् व खस भाय्या जक मखु गुरुङ्ग भाय्या नं म्ये हालादीगु दु । थ्वय्कःया म्येत म्येचालय् पिदंगु ल्याखं जक हे प्यसःपु सिबें आपाः दु । थ्वय्कः म्ये ख्यलय् पाश्चात्य शैलीया पप म्ये जक हालीम्ह कथं मखु, ज्ञानमाला म्ये, पुलांगु लोकंह्वाःगु नेवाःम्येत न्हूकथं हालीम्ह व पिथनीम्ह कथं म्हस्यू । थ्वय्कलं नेवाः काराओके, म्येमाः लिसें भिसिडी म्येचाःत पिथना दीगु दु । थः संगीत ख्यःयाम्ह हे जूगुलिं व संगीत यःम्ह जुयाः थ्वय्कलं छगू इलय् अन्नपूर्ण क्यासेट सेन्टर चायेकाः न्हून्हूपिन्त नं उतिकं बः व थाय् बियादीगु खः । थुगु हे सेन्टरपाखें आपालं नेवाः भाय्या म्येचाःत पिथनेगु ज्या नं जूगु खः ।
भीम तुलाधरया म्ये दुथ्याःगु नेवाः म्येचाःत थुकथं दु– बांबांलाःगु म्ये ११०८, जः (लिपा सिडी नं) १११२, नासः (म्येमाः) १११५, छन्त ययेके धुंकाः १११२, यज्यू १११५, लँजुवाःया म्ये १११६, हाबलासा १११८, मय्जु १११९, सँझ्याः ११२०, नेवाः रक इन रोल ११२१, राजमति वा (म्येमाः) ११२१, हाकनं छक्वः ११२१, नुगःघाः ११२२, आइजिन ११२४, बुद्धया दर्शन ११२५, नेवाः भि.सि.डी., बुद्ध दर्शन (सि.डी.÷भि.सि.डी.), पञ्चक्वाः (भि.सि.डी.), म्ये हाले वा (कारावके) ।
भीम विराग अर्थात भीमबहादुर महर्जनया जन्म वि.सं. १९९१ सालय् वीरगंजय् जूगु खः । अबु तुलसी बहादुर महर्जन व मां लक्ष्मीदेवी महर्जन खः । वय्कः म्येहालामि, लय् चिनामि व च्वमि नं खः । वय्कलं खस नेपाली बाहेक नेवाः म्ये नं दयेकादीगु दु तर नेवाः म्ये पिकायेगु वय्कःया इच्छा पूमवन । वय्कः २०६८ सालय् थ्व संसार त्वःतावन । तर छपु नेवाः म्ये ‘धाये थें धाये थें छुं हे मधासे’ खँग्वःया म्ये याकनं हे रेकर्ड जुइगु झ्वलय् दु । नेपाली संगीत ख्यलय् वय्कः तसकं लोकह्वाः ।
नेपालभाषा ख्यलय् ‘मनया खिति चुइकि’, ‘जिगु जिगु धकाः हालाजुल’, ‘मिखाया अजलं’, ‘गाच्वः फरफर’, ‘ब्याः यानागु लच्छि मदुनि’ थें ज्याःगु म्येया सृजना यानादीम्ह खः भीमबहादुर नकःमि । अबु कान्छा नकःमि व मां मोहनमाया नकःमिया कोखं वि.सं. १९८५ स बलम्बुया लाछि त्वालय् वय्कःया जन्म जूगु खः । भाजु नकःमि नेपालभाषाया भजन संगीतख्यःया नगुकथं थिनाच्वंम्ह व्यक्तित्व खःसा वय्कःया थीथी मतिना, ख्यालिं जाःगु आपालं म्ये नं लोकंह्वाः । प्याखं निर्देशक, प्याखं व म्ये च्वमि, संगीतकार, वाद्य गुरु थें ज्याःगु आपालं गुणं जाःम्ह वय्कःया ‘बलम्बु ज्ञानमाला’ सिडी, डिभीडी १, २ पिदंगु दुसा खस भासं ‘भक्तिरस’ १, २, ३, ‘भक्ति संगीत’ १, २, ३ पिदंगु दु । निगुलिं भासं यानाः द्वःछि धइ थें म्ये पिथना दीधुंकूम्ह भीमबहादुरं भजन स्यनेगु, म्ये च्वयेगु, हार्मोनियम, गायन, तबला स्यनेगु नं यानादी ।जुजु वीरेन्द्र शाहया राज्यभिषेकया लसताय् जूगु संगीत धेंधेंबल्लाः कासाय् न्हाप सिरपाः त्याकादीम्ह भीमबहादुर नकःमिं २०३८ सालय् रेडियो नेपालया बुन्हिया लसताय् जूगु सांस्कृतिक लोक बाजाय् लोकबाजा खिं वादनय् न्हाप सिरपाः त्याकादीगु खः । बलम्बु ज्ञानमाला सपूm च्वयाः ज्ञानमाला भजनया माध्यमं बुद्धधर्म प्रचार यानादीगुलिं थाइ राजदूतपाखें २०५० सालय् सम्मानित जुयादीम्ह वयकःयात स्वयम्भू ज्ञानमालां ६० दँ क्यंगुया लसताय् जूगु समारोहय् भद्र जयन्ती सम्मानपत्र (२०५६) लःल्हाःगु खः । स्वयम्भू ज्ञानमाला भजन खलःपाखें ‘रत्नवत’ सिरपाःसहित सम्मान लःल्हानाः कयादीम्ह वयकःयात न्याक्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय लोकसंगीत संकिपा महोत्सव, नेपाली लोकसंगीत संग्रहालयपाखें लाइफ टाइम एचिभ्मेन्ट अवार्ड, दान्यहिरा सिरपाःपाखें जिवंंकाःछि सेवा याःगु न्ह्यथंसें सिरपाः ब्यूगु खः । थ्वया लिसें वय्कःयात थीथी संघसंस्थापाखें आपालं हनापौ नं द्यछाःगु दु ।
ने.सं. ११४० कौलागाः अस्तमि, सोमबारखुन्हु वय्कलं थुगु संसार त्वःतादीगु खः ।
मां राममाया जोशी व अबु मोहन प्रसाद जोशीया कोखं ने.सं. १०७५ थिंलाथ्वः पन्चमि, मंगलबारखुन्हु यलया क्वाक्व त्वालय् भुवनेश्वर प्रसादया जन्म जूगु खः । बिएतकया शिक्षा कयादीम्ह थ्वय्कः छम्ह बहुआयामिक व्यक्ति खः । मूलतः थ्वय्कः नेपालभाषायात तःमि यायेगु ज्याय् छगू इलय् तसकं सक्रिय जुयादीम्ह छम्ह नेपालभाषाकःमि खः । नेपालभाषा जक हे मखु तत्कालीन राजनीति, साहित्य, संगीतपाखे नं थ्वय्कः उत्तिकं सक्रिय । थ्वय्कलं छगू इलय् नेकपा (चौम) यल जिल्ला समितिया महासचिव जुयाः ०४६/०४७ या पंचायत विरोधी आन्दोलनय् सक्रिय भूमिका म्हितादिल । साहित्यया खँ ल्हायेगु खःसा उगु इलय् वय्कलं आपालं निबन्ध च्वज्याय् ल्हाः न्ह्याकादिल नापनापं चिनाखँ व म्ये नं च्वयेगु यानादीगु दु । बदन शर्माया लसय् वय्कलं च्वयादीगु म्ये ‘प्यकालँया धू सिन्हः जुइफै मखु, भाषा दमन सह याये झीसं फै मखु’ लोकंह्वाः । अथे हे थःके संगीतया ज्ञां मदुसां क्षितिज सांस्कृतिक परिवार थें जाःगु छगू मुक्कं सांगीतिक संस्थाय् व्यबस्थापकीय भूमिका म्हितादिल । लेखापरीक्षणयात थःगु लजगाः यानादीम्ह जोशीया यक्व सामाजिक संस्थाय् संलग्नता दु । वय्कः शान्ति पुस्तकालय (२०२४ –२०२९)या नायः, ब्वाला क्लब (२०३३–२०३७ )या नायः, नेपालभाषा मंकाः खलः (२०४४–२०५२)या नायः, प्रगतिशील बुद्धिजीवी संगठन (२०५३–२०७०)या नायः, तत्कालीन ललितपुर नगर पंचायत (२०३६)या आर्थिक सल्लाहकार, ललितपुर उद्योग बाणिज्य संघ राजस्व कमिटि (२०५७–२०७७)या सल्लाहकार, नेपालभाषा मंकाःखलः यलया वर्तमान सल्लाहकार जुयाः ज्या याना च्वनादीगु दु । उगु ईया थ्वय्कःया सक्रियतायात थन लुमंके बहःजू ।
अबु बोधिराज बज्राचार्य व मां दानकेशरी बज्राचार्यया कोखं ने.सं. १०९४ चिल्लागाः नःमि, आइतबारखुन्हु यलया न्याखाचुकय् भूपेन्द्र वज्राचार्यया जन्म जूगु खः । ‘ल्वसा छुं हे मब्यूसे’, ‘इतुंबहाःया म्ह्याय्मचा’, ‘ग्वारामरि ग्वारा ग्वारा’ थें ज्याःगु आपालं म्ये हालादीम्ह वय्कः लोकंह्वाःम्ह संगीत संयोजक, गिटारिस्ट, संगीतकार नं खः । राजमतिया छम्ह पात्र ‘चिकंचि’या पात्र लुइकाः कलाकार राजेन्द्र खड्गीया हे अभिनय दुगु ‘चिकंचिगु ध्यबा नये थाकु’ म्यें वय्कःया सांगीतिक व्यक्तित्वयात अझ लोकं ह्वाकल ।
वि.सं. ०४९ सालंनिसें मदिक्क सांगीतिक ख्यलय् पलाः छिना च्वनादीम्ह भूपेन्द्रं २० पु म्ये हालादीगु दुसा १०० पुं मल्याक म्येय् संगीत तयादीगु दु । अथेहे वि.सं. २००० सिबें अप्वः म्येय् संगीत संयोजन यानादीगु दु । भूपेन्द्रया संगीत संयोजनय् ‘जिगु बैसं धाल’, ‘माया रतन’, ‘लजालु मुस्कान’ (खस नेपाली), ‘तिम्रो मन बदलिएछ’ (खस नेपाली) सदां थ्वयाच्वनीगु म्येय् लाः ।
गितार वादन, किबोर्ड वादन यानाः आपालं दबुलिइ थःगु कला न्ह्यब्वया दीम्ह भूपेन्द्र नेपाःया संगीतया प्रतिनिधित्व यासें भारत, हङकङ, बैंकक, कोरिया, ओमान व अमेरिकाय् थ्यंकादीगु दु । लिड गितारिष्टकथं कलिण्ड ब्याण्ड, ब्लाइण्ड फेथ ब्याण्ड, क्रसरोड, मंगोलियन हर्टनाप जानाः ज्या यानादीगु दु ।
कला अनुरागी कला साधक भृगुराम श्रेष्ठया जन्म ने.सं. १०५४ कछलाथ्वः खस्थि, मंगलबारखुन्हु जूगु खः । वय्कः असंया न्हाय्कं त्वालय् च्वनादी । भृगुराम श्रेष्ठया अबुया नां आशाराम श्रेष्ठ व मांया नां सानु नानी श्रेष्ठ खःसा वय्कःया जहानया नां जुलुमेश्वरी श्रेष्ठ खः । वय्कः नेपालभाषाया न्हापांगु संकिपा ‘सिलु’या नकिं नबिना श्रेष्ठया अबुजु खः । भृगुराम श्रेष्ठ नेपालभाषाया कलाकारिता ख्यलय् ज्वः मदुगु योगदान दुम्ह कलाकार खः । थ्वय्कः विशेष म्ये संगीत ख्यलय् तःदँ न्ह्यःनिसें दिपाः मदयेक पलाः न्ह्याका वयाच्वंम्ह खः । म्ये संगीत बाहेक भृगुराम श्रेष्ठया पलाः अभिनयपाखे नं उत्तिग्यंक्क हे न्ह्यानाच्वंगु जुल । कलाख्यलय् वय्कःया पलाः वि. सं. २००२ सालय् त्यःर त्वालय् जूगु छगू सांगीतिक ज्याझ्वलय् “हे देवी लेउ शरणमा” बोलया म्ये हालाः न्ह्याःगु खः । वय्कलं नांजाःम्ह नृत्य गुरु कान्छा बुद्ध बज्राचार्यपाखें नृत्य कलाया प्रशिक्षण कयाः नृत्य ख्यलय् नं पलाः न्ह्याकादीगु दु । थ्वय्कः आपालं आपाः दबुलिइ दबू प्याखं, हुला प्याखंया नापनापं म्ये हालाः थःगु कलाकारिता न्ह्यब्वया च्वंम्ह खः । वय्कलं ‘घाः जुया जक ख्वैगु खः’, ‘झीगु भाषा मन्त धाःसा’, ‘असंत्वाःया दबू कुनय्’ लिसेंया दर्जनं मल्याक लोकंह्वाःगु म्ये हालादीगु दु । थ्वय्कः नेपाःदेय्या थीथी भजन पुचःलिसे स्वापू तयाः थःगु संगीतकलायात न्ह्याका च्वंम्ह नं खः । अभिनयपाखे नं नुगः क्वसाःम्ह भृगुराम श्रेष्ठं न्हापांगु नेवाः संकिपा ‘सिलु’या नापनापं ‘राजमति’, ‘भिन्तुना’ अले ‘माइतिघर’ व ‘हिजो आज भोलि’ थें जाःगु न्हापान्हापाया नेपाली संकिपाय् अभिनय यानातःगु दु । वय्कलं ने सं १०९६ दँय् ‘मुनासः’या ग्वसालय् जूगु ख्यालः कासाय् “वा वल फय् वल”पाखें दकलय् बांलाःम्ह निर्देशकया सिरपाः नं त्याकुगु दु । अथे हेतुं प्रकाश पुस्तकालयया ग्वसालय् जूगु संगीत कासाय् ल्यू सिरपाः, ‘ख्यालः खलः’ मरुया ग्वसालय् जूगु छधाः प्याखं कासाय् निर्देशनय् न्हाप, पब्लिक युथ क्याम्पसया ग्वसालय् जूगु कासाय् निर्देशनय् न्हाप सिरपाःया नापनापं करुणाकर सिरपाः १०९७, बज्र सिरपाः १११९, चित्तधर सिरपाः ११३२, नेपालभाषा मंकाः खलःपाखें अभिनन्दन ११२६, नेपाल संगीत कला प्रतिष्ठानपाखें सम्मान २०७०, मकवानपुर विकास सरोकार समितिपाखें सम्मान २०७१, हःपाः गुथिपाखे हःपाः सिरपाः ११३२, त्रिभुवन स्मारक समितिपाखें सम्मान, मुनासःपाखें स्वर्ण महोत्सव सम्मान ११४३ लिसेंया आपालं सम्मान सिरपाः काये धुंकूम्ह खः । वय्कः नेपाल संवत् ११४४ प्वहेलाथ्वः तृतिया, आइतबारखुन्हु मदुगु खः ।
भोला जोशी नेवाः व खस संगीत ख्यलय् थःत पानाझाःम्ह छम्ह संगीत सर्जक खः । थ्वय्कःया जन्म ने.सं. १०६२ तछलाथ्वः द्वादसि, सुक्रबारखुन्हु यलया वल्खु त्वालय् जूगु खः । थ्वय्कःया कलाःलिसें छम्ह काय् व निम्ह म्ह्याय्पिं दु ।
संगीत सिर्जना यायेगुली पोख्तम्ह थ्वय्कः वि.सं. २०२२ सालंनिसें रेडियो नेपालय् थःगु प्रतिभा ब्वयेगु यानादीगु खः । वि.सं. २०३७ सालपाखे थ्वय्कलं लय्चिनादीगु म्ये रेडियो नेपालय् उत्कृष्ट जूगु खः । थ्वय्कः रेडियो नेपाल व संगीत ख्यलं उस्ताद धका हनातःम्ह सर्जक खः । तबला, बाँसुरी, हार्मोनियम थायेगुली दख्खल दुम्ह थ्वय्कलं आपालं यानाः संगीत सिर्जना हे यानादी । थःके दुगु ज्ञान मेपिन्त इनेगुली नुगः क्वसाःम्ह थ्वय्कलं आपालं संगीतकःमिपिन्त संगीतया ज्ञान इनादीगु दु । थ्वय्कलं स्यनातःपिं शिष्यपिं आपालं नांजाःपिं दु, उकी मध्यय् छम्ह चेतन सापकोटा नं खः । थ्वय्कलं थःगु जीवन, संगीत साधना व सिर्जनाय् हे पानादीगु दु । थ्वय्कःया सिर्जनाय् म्ह्व जक म्ये दुसां लोकंहवाःगु नं आपालं दु । उकी मध्यय् लोकंह्वाःगु छपु म्ये ‘हे मेरा मित्र हो म मरेर जाँदा आँसु नझारी दिनु’ खः । थ्वय्कःया लसय् म्ये हाःपिं मध्यय् फत्तेमान राजभण्डारी व लोचन भट्टाराईयात कायेफु । संगीतख्यःया हस्तिपिं नातिकाजी श्रेष्ठ, शिवशंकर मानन्धर, भीम विराग, द्वारिकालाल जोशीपिंलिसे आपालं हिम्चिम् दु थ्वय्कःया ।
छगू इलय् थ्वय्कलं नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानय् वाद्यवादन प्रमुखकथं लजगाः न्ह्याकादीगु खः । तर अन वय्कः ताः तक च्वने मखन । वि.सं. २०२४ सालय् हिरण्य भोजपुरे व निर्मला श्रेष्ठपिं दुथ्याःगु ‘नवकला कुञ्ज’या ब्वनाय् हेटौंडाय् झाल । लिपा अन हे च्वनाः संगीत साधना व छगू स्कूलय् ब्वंकेगु नं यानादिल । यलं संगीतया हुनिं हेटौंडाय् झाःम्ह जिवंकाछि अन हे च्वनादिल । थन नं थ्वय्कलं खय् भाय्या बांबांलाःगु म्येय् संगीत तयादीगु दु । थ्वय्कलं अन च्वनाः नं थःगु भाय्या सेवा यानादिल । थुबलय् हे लजगाःया झ्वलय् अन थ्यंम्ह महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशी नं थ्व संगीत पुचलय् दुथ्याः । थ्वय्कःपिन्सं थ्व हे पुचलं हेटौंडाय् च्वनाः नेवाः संगीतया सेवा यानादिल । गिरिजाप्रसाद जोशिं आपाःसित लोक लसय् म्ये चिनाः हायेका दिलसा थ्वय्कलं नेवाःम्ये लसय् हनाः हायेका दिल । वय्कलं लसय् हनाः हालादीगु (च्वमि वत्सगोपाल वैद्य) म्ये ‘अन्ति थन ती ख्वल्चा न्ह्यःने ति, उकी पासा हाकु छ्वय्ला ति’ । लुमंके बहःजू ।
थःगु जीवन संगीत सेवाय् पानादीम्ह थ्वय्कःया स्कूलं अवकास कायेधुंकाः आर्थिक अवस्था बांलाः मजू । उकिसनं थीथी ल्वचं कयाः आर्थिक भार कुबीमाःगु व याकः काय्या कमाइं छेँय् तरे यायेमाःगु अवस्था । हेटौंडाय् सकसिया निंतिं हनेबहःम्ह थ्वय्कः उस्तादयात ग्वहालि व सम्मान यायेत ने.सं. ११३७ स हेटौंडाय् ‘भोला जोशी सम्मान संगीत साँझ’ नं याःगु दु । अथेहे रोटरी क्लब हेटौंडां वय्कःयात च्वनेत छेँ नं दनाब्यूगु खः । थ्वय्कःयात हेटौंडाया नेपालभाषा खलःया लिसें आपालं संघसंस्थापाखें सिरपाःया लिसें सम्मान नं याःगु दु ।
तुति स्याइगु, दम व चिनिल्वय्या हुनिं ने.सं. ११४० गुंलाथ्वः खस्थि, आइतबारखुन्हु थ्वय्कः न्हय्च्यादँय् मदुगु खः । थ्वय्कः मदये धुंकाः वि.सं. २०७९ सालय् छपु राष्ट्रिय म्ये ‘जाग जाग जाग नेपाली उन्नतीमा लाग’ यूट्यूबय् सार्वजनिक नं याःगु दु ।
म्येच्वमि मंगल महर्जन अबु हाकु महर्जन व मां बेटीमाया महर्जनया कोखं ने.सं. १०९४ गुंलाथ्वः खस्थि, बुधबारखुन्हु यल महानगरपालिका छाय्बहालय् जन्म जुयादीम्ह खः । लजगालं कानून व्यवसायी महर्जनं ‘स्वःसा छं स्वल धाल’, ‘स्वां थें बिचाः यानाः’, ‘हिसि दुम्ह न्यासे चाःम्ह’, ‘जिमि अजाअजिया भिंजंक्व’, ‘नाप लायेगु मन जुल’ थें ज्याःगु नेपालभाषाया म्ये च्वयादीगु दु ।
भाषिक आन्दोलनया छम्ह न्ह्यलुवाःकथं नं म्हस्यूम्ह वय्कः ज्यापु समाज यलया पुलांम्ह नायः, नेपालमण्डल टेलिभिजनया संस्थापक कार्यसमिति दुजः नं खः ।
न्हापांम्ह नेवाः आइडल जुयादीम्ह म्येहालामि मंजिल शाक्य यल महानगरपालिका वडा १२, हःखा त्वालय् अबु दयाराज शाक्य व मां चन्द्रमाया शाक्यया कोखं ने.सं. ११०० कछलागाः तृतियाखुन्हु जन्म जूगु खः । वय्कलं रेडियो नेपाल एफ.एम.पाखें प्रशारण जुइगु भिंतुना सच्छिया ग्वसालय् जूगु ‘जि नं म्ये हालेसः’ कासाय् ल्यू सिरपाः त्याकादीगु खः । बुद्ध शान्त पार्कया ग्वसालय् जूगु बुद्ध भजन कासाय् ल्यू सिरपाः त्याकादीम्ह वय्कः नेवाः परम्परागत दाफा भजनय् नं दख्खल
दुम्ह खः ।
वय्कलं ‘मुसुमुसु न्हिला वःम्ह’, ‘ज्यू ज्यान प्राण सकतां’, बुद्ध भजन ‘सकल मानवपिन्त’ म्येय् नं थःगु सः बियादीगु दु । अथेहे वय्कलं ‘जिगु लसता छ हे’ म्यूजिक भिडियो व नेपालभाषाया संकिपा ‘आस्कुति’इ सह–निर्देशन नं यानादीगु दु । म्येहालामिपिन्त हःपाः व नेपालभाषाया संगीतख्यः तब्या जुइकथं नेपालभाषाया काराओके ट्राय्क दयेकेगु ज्याय् नं मंजिल शाक्य समर्पित जुयाः ज्या यानाच्वनादीम्ह खः ।
सांगीतिक ख्यःया वरिष्ठ व्यक्तित्व भीमबहादुर नकःमि व श्रीमाया नकःमिया कोखं ने.सं. १०८७ सिल्लागाः नःमि, सनिबारखुन्हु बलम्बुया लाछि त्वालय् बूम्ह वरिष्ठ संगीतकार मनराजा नकःमिया नेपालभाषाया म्येचाः ‘मिखाया अजलं’, ‘नानु’ (मचा म्येमुना), ‘तय्जू’, ‘मन’, ‘सिमाकचा’, ‘निर्मल मन’, ‘सिमाकचा डिभीडी एल्बम’, ‘छ्यनय् तकुस्वां’, ‘जोभनया रंग’, यानाः मुक्कं गुंगू पिदनेधुंकूगु दु । अथेहे वय्कःया खस नेपाली भाषां प्यंगू भजन मुनानापं झिंन्हय्गू म्येचाः पिदनेधुंकूगु दुसा स्वंंगू सांगीतिक धूनया म्येचाः पिदनेधुंकूगु दु । नेपालभाषाया शंकरा, तारेमाम, कुलंगार, व मिसा, याःहू, अजःमिखा, लाखेभाजु यानाः च्यागू संकिपाय् संगीत तयादीम्ह वय्कलं स्वंगू खस नेपाली भाय्या संकिपाय् नं संगीत बियादीगु दु । अथेहे ‘स्याःगु घाः’ नांगु दबू प्याखनय् नं वय्कलं संगीत तयादीगु खः ।
झिंस्वदँ दुबलय् हे रेडियो नेपालय् वनाः प्रत्यक्ष प्रशारण जुइगु शास्त्रीय संगीतय् तालवादन यानादीम्ह मनराजां औपचारिक रुपं वि.सं. २०४५ सालय् रेडियो नेपालनाप आबद्ध जुयादीगु खः । वय्कः रेडियो नेपालया संगीत शाखा प्रमुख नं खः ।
रामहरि गुरुङ व भीमबहादुर नकःमिपाखें संगीत शिक्षा कयादीम्ह संगीतकार नकःमिं वाद्य शिरोमणि उस्ताद गणेशलाल श्रेष्ठया पुण्यतिथिइ हनुमान सेवा केन्द्र यलं ग्वसाः ग्वःगु शास्त्रीय संगीत सम्म्येलन व धेंधेंबल्लाः कासाय् तालवादनपाखे तबला वादनय् न्हाप सिरपाः त्याकादीगु दु, अथे हे रेडियो नेपालया ४२ क्वःगु (२०४८) र ४३ क्वःगु (२०४९) जन्म जयन्तिया लसताय् रेडियो नेपालं ग्वसाः ग्वःगु धेंधेंबल्लाखय् शास्त्रीय संगीतपाखे तबला वादनय् ल्यू सिरपाः त्याकादीगु दु । लिसें, २०६३ सालय् जुजु वीरेन्द्रया गद्दी आरोहण रजत महोत्सव पदक,Maritorious Service IGory Award Soka Association Singapore – 2003, २०५६ सालय् ‘दि टालेन्ट नेपालभाषा संगीत अवार्ड’, २०६६ सालय् नेपालभाषाया सर्वोत्कृष्ट संगीतकार पेज थ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड, २०७२ सालय् बनिता त्रैमासिक सम्मान, २०७४ सालय् सिक्किम नेवाः गुथि, फ्रेण्ड्स क्लब बलम्बुं सम्मान याःगु दु । अथेहे २०७५ सालय् संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उडड्यन मन्त्रालय, नेपाल संगीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानपाखे प्रतिष्ठित श्रेणी, २०७५ सालय् हे संगीत महर्षी नातिकाजी सम्मान, दान्यहिरा सिरपाः (२०७९) लिसेंया सिरपाः व सम्मानं वय्कःयात छाय्प्यूगु जुल ।
नेपालभाषा व खस नेपाली भाय्या म्ये नापं यानाः थ्यं मथ्यं द्वःछिपुं मल्याक म्ये रेकर्ड याना दीधुंकूम्ह वय्कः नेपाल रोयल्टी संघया संस्थापक दुजः नं खः ।
बेल्जियम, नेदरल्याण्ड, स्वीट्जरल्याण्ड, जर्मनी, फ्रान्स, इटाली, सिंगापुरय् संगीतिक यात्रा यानादीधुंकूम्ह वय्कःया नेपालभाषाया म्ये न्ह्यब्वयेगु तातुनाः नेपालमण्डल टेलिभिजनं ‘संगीतकार मनराजा नकःमि एकल साँझ २०७५’ याःगु नं लुमंकेबहः जू ।