लोकंह्वाःम्ह गायक जुजुकाजी रंजीतया जन्म ने.सं. १०७५ यंलागाः पारु, आइतबारखुन्हु येँया मजिपाः त्वालय्‌ जूगु खः । अबु रत्नमान रंजित व मां चन्द्रकुमारी रंजित खः । वि.संं २०२२ सालय्‌ रेडियो नेपालय्‌ नेपालभाषाया समाचार लिकाःगु विरोधय्‌ जूगु भाषिक आन्दोनलय्‌ थँहितिया क्वाःबहालय्‌ जूगु स्वक्वःगु साहित्यिक सम्मेलननिसें भाषिक आन्दोलनया म्ये हालाः संगीत ख्यलय्‌ व नेपालभाषा ख्यलय्‌ दुहां झाःगु खः, गुकियात आःतकं निरन्तरता बिया च्वनादीगु दु । उगु इलय्‌ रेडियो नेपालं प्रशारण जुइगु जीवन दबू ज्याझ्वलय्‌ आपालं म्ये हालेगु ज्या जूगु खः । कवियत्री नारायणदेवी श्रेष्ठया रचनाय्‌ दुगु ‘पासा उगु दिन वइतिनि छिं म्ह्याय्‌ बुल धायेवं ख्वइ मखु मांपिं’ म्ये सुरेशमान श्रेष्ठया संगीतय्‌ सत्यनारायण राजभण्डारी व जुजुकाजी रंजितं हालादीगु खः । अथेहे युगकवि सिद्धिचरण श्रेष्ठया म्ये ‘मां थ्व जगतय्‌ छंगु पावन स्नेहया खँ जि छु च्वय्‌’ नं भाजु रंजितं हालादीगु खः । थुपिं म्ये उबलय्‌ रेडियो नेपालया जीवन दबू ज्याझ्वलय्‌ यक्व हे प्रशारण जुइगु खः । अथेहे ‘गरिबया मर्म थूपिं मानव’ नं अतिकं लोकंह्वाःगु
म्ये खः । नेपालभाषाया म्ये ख्यलय्‌ अतिकं लोकंह्वाःगु म्ये ‘नापच्वने मदुसां ख्वाः जक जूसां क्यं वा रे निरमाया…’, ‘छन्त जि धाथें यःगु खःसा..’ जुजुकाजी रंजितया हे सलय्‌ दुगु म्ये खः । वय्‌कलं नेपालभाषाया संकिपा ‘सिलु’या नायःया निंतिं मुक्कं म्येय्‌ सः बियादीगु दु । खस संकिपा ‘भूमरी’, ‘सुन्दरी’, ‘रक्षा’ अथेहे तःगू भिडियो प्याखनय्‌ वय्‌कलं सः बियादीगु दुसा खस नेपाली भासं ‘जुजुकाजी रंजीतका आधुनिक गीतहरू’ नांगु म्येचाः पिदंगु दु । आःतक नेपालभाषाय्‌ निसलं मल्याक म्येय्‌ सः बियादीधुंकूम्ह वय्‌कलं खस नेपाली भाय्या नं निसःति हे म्ये हाला दीधुंकूगु दु । वय्‌कःया याकः सलय्‌ नेपालभाषाया म्येचाः ‘स्वय्‌नगु’ व निपु म्येय्‌ रत्नशोभा महर्जन व निशा देशारया सः दुथ्याःगु ‘मतिनाया गल्ली’ पिदंगु जुल । वय्‌कः पेशां छम्ह मेकानिकल इन्जिनियर खः । २०३८ सालय्‌ तत्कालिन सोभियत संघं मेकानिकल इन्जिनियरिङय्‌ स्नातकोत्तर यानादीम्ह वय्‌कलं नेपाःया थीथी हाइड्रोपावर परियोजनाय्‌ प्रमुख जुयाः ज्या यानादीगु दु । वय्‌कलं शास्त्रिय्‌ संगीतय्‌ B muse संगीत प्रभावकर नं यानादीगु दु । संगीत ख्यलय्‌ यानादीगु ज्वः मदुगु योगदानया निंतिं वय्‌कलं थीथी सम्मान कयादीधुंकूगु दु ।

जेम्स प्रधानयात पाश्चात्य शैलीया म्ये च्वइम्ह, लय्‌चिनामि व हालामिकथं म्हस्यू । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०९४ चिल्लागाः दुतिया, आइतबारखुन्हु येँया न्यत त्वालय्‌ जूगु खः ।वि.सं. २०५२ सालया जःखः न्ह्यः थ्वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां खस भाय्या म्ये हाला संगीत ख्यलय्‌ दुहां झाःम्ह खः । थ्वय्‌कःया खस भाय्या म्येमुना न्याचाः खुचाःति म्येचाःत पिदंगु दु । थ्वय्‌कलं हालादीगु लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘भैगो उनी जाउन’, ‘बम बम भोले’ खः । आधुनिक पाश्चात्य शैलीया म्ये हाला थःत संगीत ख्यलय्‌ थनादीम्ह थ्वय्‌कः ल्याय्‌म्ह पुचलय्‌ तसकं लोकंह्वाःम्ह छम्ह संगीतकःमि खः । थ्वय्‌कलं हालीगु म्ये अप्वः याना थःम्हं हे लसय्‌ हनादी । अथे हे म्ये च्वयेगु नं यानादी ।
खस भाय्या म्ये ख्यलय्‌ गुलि लोकंह्वाः उलि हे झीगु नेवाः म्ये ख्यलय्‌ नं उतिकं हे लोकंह्वाः । थ्वय्‌कलं हालादीगु निपु म्येपाखें थ्वय्‌कःया नेवाः संगीत ख्यलय्‌ लोकंह्वाका बिल । थ्वय्‌कलं हालादीगु म्ये खः– ‘धे धे चुल पासा जि ला गय्‌ गय्‌ जुल पासा’ । थुगु म्ये च्वयादीम्ह प्रकाश ‘दीप’ खःसा थ्व ‘जः’ सि.डी. म्येचालय्‌ पिदंगु दु । अथे हे मेगु म्ये ‘छिगु मिखा ला गुलि जक बांलाः’ च्वयादीम्ह शान्तराज शाक्य खः । थ्व म्ये ने.सं. ११२१ स पिदंगु ‘सः’ सि.डी. म्येचालय्‌ दुथ्यानाच्वंगु दु । टेलिकम सम्बन्धि छेँय्‌ ज्या याना च्वनादीम्ह थ्वय्‌कः संगीत ख्यलय्‌ वयाः लोकं ह्वात । लिपा थ्वय्‌कलं म्येया एरेन्जर लिसें संकिपा दयेकेगु, संगीत बीगु, बिज्ञापनत दयेकेगु नं यानादीगु दु ।

कलाकार ज्ञानबहादुर महर्जन ‘नेवाः’ ने.सं. १०८७ चिल्लाथ्वः दुतिया, सोमबारखुन्हु किपूया मान त्वालय्‌ अबु हिराबहादुर महर्जन व मां नानी महर्जनया कोखं बूम्ह खः । वय्‌कलं ने.सं. ११०२ य्‌ ‘लूजः’ छधाः प्याखं, ११०३ य्‌ ‘जब सत्य न्यलावनी’, ने.सं. १११२ य्‌ ‘जि वया ला लछि मदुनि’ पूधाः प्याखं, ने.सं. ११११ य्‌ ‘गाः’ सतक नाटकय्‌ थःगु अभिनय कला न्ह्यब्वया दीगु दु । वय्‌कः नविन पुस्तकालय, ह्याउँनिभाः, प्रतिभा साहित्यिक परिवारय्‌ आवद्ध जुया च्वनादीगु दु ।
वय्‌कलं म्हितादीगु ‘जब सत्य न्यला वनी’ प्याखनं अन्तर क्याम्पस छधाः प्याखं धेंधेंबल्लाखय्‌ लियांल्यू सिरपाः त्याकूगु खःसा ‘ओम नमः शिवाय’ प्याखनं ब्यांचुलि ख्यालः धेंधेंबल्लाः कासाय्‌ न्हाप सिरपाः त्याकूगु खः ।

गायक संगीतकार ज्ञानबहादुर श्रेष्ठया जन्म वि.संं १९९० य्‌ अबु सिंहबहादुर श्रेष्ठ व मां धर्मकुमारी श्रेष्ठया कोखं जूगु खः । २००९ सालय्‌ रेडियो नेपालय्‌ गायक रुपय्‌ दुहां वनाः सेवा यानादीम्ह वय्‌कलं नेवाः व खस नेपाली म्ये हालादीगु दु । ‘दांछिया आलु, दांछिया पालु’, ‘हुं मिसां स्व जक’ थें ज्याःगु लोकंह्वाःगु म्येया श्रष्टा वय्‌कः ज्ञानबहादुर श्रेष्ठ हे खः । वय्‌कःया देहवसान वि.संं २०५२ य्‌ जुल ।

तारादेबी खस नेपाली संगीत ख्यःया ज्वः मदुगु सःया खानी अले स्वर किन्नरीकथं हनातःम्ह लय्‌चिनामि व म्येहालामि खः । थ्वय्‌कःया जन्म येँया वंघलय्‌ ने.सं. १०६८ प्वहेलागाः नःमि, सनिबारखुन्हु जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु कृष्णबहादुर कार्की व मां राधादेबी कार्की खः । थ्वय्‌कःया इहिपाः वि.सं. २०२२ सालय्‌ पाइलट शिवबहादुर श्रेष्ठलिसें जूगु खः ।अबुलिसें उखेंथुखें म्ये हाः जुइम्ह थ्वय्‌कलं न्हय्‌दँ दुबलय्‌ हे रेडियो नेपालय्‌ म्ये हालादीगु खः । थ्वय्‌कःया मखमली सःयात संगीत सर्जक नातिकाजी श्रेष्ठया हःपालं नेपाःया हे खस म्ये जक मखु नेवाःम्ये हालेत तकं बः जुयाबिल । वय्‌कः नेवाःतय्‌ समुदायस ब्वलंम्ह जुयाः नेवाःभाय्‌ ल्हायेसः । अय्‌सां गुलि लिपा तिनि वि.सं. २०३२ सालं जूगु संगीत पञ्चमी ज्याझ्वलय्‌ नातिकाजिया संगीतय्‌ नेवाः म्ये ‘मतिनाया मुखू स्वान झ्वाल जुयाः वन हाय्‌’ हालादिल । अथेहे कान्छाबुद्ध बज्राचार्यया लसय्‌ ‘झ्यालनं फय्‌ वयाः मत जक सित यमां झ्याः तीगु गय्‌ ?’ हालादीगु दु । अथेहे रेडियो नेपालय्‌ प्रेमध्वज प्रधानलिसें सिलु म्ये व बुद्ध जयन्तिया निंतिं धकाः ‘आहा गजाःगु दिन थौं वःगु दच्छी छकः जक वइगु’ हालादीगु दु । वय्‌कलं हालादीगु मेमेगु म्ये थुकथं दु– १) झंगः पन्छी ब्वयाःजूथें जिगु मन ब्वयाच्वन २) य पाजु य मल्जु मांयात धयाब्यु ३) चाहे मचाय्‌कं बैंसया रंग जिगु जायावल ४) लुमंकाः ख्वयाच्वंसा जिगु ख्वबिं पुखू जाइ ५) क्वलं बुइ मयः यःमां पाउडर क्रिम बुइगु (मिरा राणालिसें) ६) जि ख्वालं मुखूसां सुखूचिंगु स्वां थें (लय्‌ – श्यामबहादुर थापा, दुर्गालाल श्रेष्ठया खँग्वः, म्येहना प्याखं बिहांचुलि) थुकथं वय्‌कलं ब्याक्कं १० पुति जक म्ये हालादीसां फुक्कं म्ये उत्तिकं लोकंह्वाः । तर लिपा विष्णु जल्मि व कृष्णमान डंगोलया सृजनाया ‘लाय्‌लामा’ म्येचालं वय्‌कःयात नेवाः संगीत ख्यलय्‌ नं तसकं लोकंह्वाका बिल । थःगु यैपुगु सलं थीथी विधाया स्वद्वलं मल्याक म्ये हालादीम्ह लिपा रेडियो नेपालय्‌ स्वंगू दशकतक जागिर नयाः वि.सं. २०४६ सालया बहुदल लिपा जागिर त्वःतेमाल । आपालं सम्मान, पदवीलिसें स्वर किन्नरीकथं हनातःम्ह थ्वय्‌कःया काय्‌ वि.सं. २०५१ सालय्‌ क्यान्सर ल्वचं मन्त, यःत्यः जुयाः इहिपाः जूम्ह भाःत नं वि.सं. २०५५ सालय्‌ हवाइ दुर्घटनाय्‌ मदयेवं वय्‌कः अतिकं विक्षिप्त जुल । लिपतय्‌ वय्‌कः पार्किन्सन ल्वचं कयाः ने.सं. ११२६ प्वहेलागाः दसमि, बुधबारखुन्हु मन्त ।

तिर्थकुमारी नेवाः लिसें खस संगीत ख्यलय्‌ तसकं लोकंह्वाःम्ह वरिष्ठ म्येहालामि खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०७३ अनलागाः चौथि, आइतबारखुन्हु यलया थसिइ जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु हर्षबहादुर सिंह व मां ज्ञानीकुमारी सिंहया न्याम्ह मस्त मध्यय्‌ निम्हम्ह म्ह्याय्‌ खः ।

थ्वय्‌कःया बाज्या व अबु नं संगीतय्‌ सोख दुपिं जुयाः मचाबलय्‌ निसें थ्व ख्यलय्‌ वयेत थाकु मजुल । बाज्या शास्त्रीय संगीतया गुरु अले अबु भजन व लोक संगीतय्‌ दख्खल दुम्ह गुरु खः । वय्‌कःयात उबलय्‌ शास्त्रीय संगीत मयःगुलिं अबुया म्ये न्यनेगु अले हालेगु यानादिल । अबुं नं स्यनेगु यानाबिल । न्ह्याम्हेसिनं म्ये हालेत इनाप यातकि उघ्रिमय्‌ म्ये हालीम्ह खः थ्वय्‌कः । थः न्यादँति दुबलय्‌ हे मंगःया काति दबुली म्ये हालागु थ्वय्‌कःयात लुमं । म्ये ख्यलय्‌ न्ह्यज्यायेत थ्वय्‌कःयात रत्न बेहोशीपाखें नं आपालं ग्वहालि जूगु खः । थ्वय्‌कः नेवाःम्ये ख्यलय्‌ नं अतिकं लोकंह्वाःगु म्ये हालादीम्ह खः । सदां लुमना च्वनीगु थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘सुं मदुगु ताक स्वया वा जि यःम्ह दाइचा’, ‘छंगु हिसि दुगु ख्वाः स्वस्वं’ व ‘नकतिनि ह्वःगु स्वां थें जाःगु जोबन सितिकं छ्वये मते न्हां’ खः । नेवाः ख्यलय्‌ थ्वय्‌कलं मचाइलंनिसें म्ये हालाझाःम्ह खःसां थ्वय्‌कःया म्ये दुथ्याःगु न्हापांगु म्येचाः ‘लाय्‌लामा’ (ने.सं.११०६) खः । थुकी वय्‌कलं कृष्णमान डंगोललिसे हालादीगु ‘आलुब्वय्‌ लैंब्वय्‌ पिवाः च्वनेत कपाय्‌ फ्यनेगु ञंचा यदाइ’ व विष्णु जल्मिलिसे हालादीगु ‘ध्वःदुक्क नापलात चूलाक्क मिखा ल्वात’ म्ये दुथ्याना च्वंगु दु । खयेत ला थ्वसिबें न्ह्यः हे रेडियो नेपाललिसें थीथी दबुली लोकंह्वाःगु म्येत हालादी धुंकूम्ह खः थ्वय्‌कः । लिपा बुलुहुं थ्वय्‌कःया म्येत झिंप्यचाः थीथी म्येचालय्‌ पिदनादंगु जुल । वय्‌कःया म्ये दुथ्याःगु म्येचाः थुकथं दु– लाय्‌लामा (ने.सं. ११०६, ११०८, ११०९, १११०), पियाच्वना (ने.सं. १११०), जात्राया हुलय्‌ (ने.सं. १११०), ग्वय्‌स्वांमाः (ने.सं. १११२), रश्मी (ने.सं. १११२), बुद्धया रश्मी (ने.सं. १११५), यःत्यः (ने.सं. १११६), मिजला (ने.सं. १११६), विडम्बना (ने.सं. १११७), दँ दँ सकलें दँ (ने.सं. ११२२), मिखा ल्वात (ने.सं. ११२३) ।
थ्वय्‌कलं श्रीहरि बाल मन्दिरय्‌ ब्वनाच्वंगु इलय्‌ हे जुजु महेन्द्रया न्ह्यःने म्ये हालादीगुया लिसें न्हाप सिरपाः नं त्याकादीगु खः । एस.एल.सी. तक्क ब्वनातःम्ह खःसां लोकसेवा उत्तीर्ण यानाः थ्वय्‌कलं भूमि सुधार मन्त्रालयपाखें थःगु लजगाः न्ह्याकादीगु खः । सुइप्यदँ सरकारी लजगाःलिपा अवकास कयादीम्ह थ्वय्‌कः लिपा रेडियो नेपालय्‌ प्रशासकीय अधिकृत तकं जुयादी धुंकूम्ह खः । लजगाः यानाच्वंबलय्‌ हे संगीत सर्जक गणेश परियारया ग्वाहालिं वि.सं. २०२८ सालं रेडियो नेपालय्‌ स्वर परीक्षा ताःलाका दिल । अले थ्वय्‌कः संगीतया ख्यलय्‌ वयेत आपालं ह्वःताः चूलात । छपु निपु यायां म्येत रेकर्ड जुल, उकथं हे म्येत लोकंह्वाःत । रेडियो नेपालय्‌ तीर्थकुमारीया नां जायावल । थ्वय्‌कलं रेडियो नेपालय्‌ दकलय्‌ न्हापां हालादीगु ‘पर्ख तिमीलाई जाल बुन्नेलाई’ खः । लिपा आपालं लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘म त खाँदिन कुवाको पानी’, ‘ढुंगे बगर माया ढुंगे बगर’ व ‘डाँडामा माथि बिहान घाम लाग्यो तिरिरि’ खः । थ्वय्‌कलं हालादीगु आपालं लोकम्येत नं उतिकं हे लोकंह्वाः ।
लोकलिसें आधुनिक, राष्ट्रिय, भजन व मेमेगु यानाः द्वःछिं मल्याक म्ये हाला दीधुुंकल । अथेहे खस संगीतय्‌ आपालं म्येचाःया लिसें थ्वय्‌कःया सः दुथ्याःगु डिस्क रेकर्डचाः तकं पिदंगु दु । म्ये हालेगु हे झ्वलय्‌ थ्वय्‌कलं कलानिधि संगीत महाविद्यालयपाखें संगीतया ज्ञान कयादीगु दु । थ्वय्‌कः एभरेष्ट कर्ल्चरल सोसाइटीइ नं आवद्ध जुयाः झिंन्यादँतक्क ज्या यानादीगु दु । थ्वय्‌कःया इहिपाः वि.सं. २०३० सालय्‌ प्रेमबहादुर थापालिसे जूगु खःसा थ्वय्‌कःपिनि काय्‌ छम्ह दु सुरजकुमार थापा । थ्वय्‌कः नं संगीत ख्यलय्‌ तसकं लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि व लय्‌चिनामि नं खः । थ्वय्‌कः नेपाःया अतिकं लोकंह्वाःगु नेपथ्य ब्याण्डलिसे नं आवद्धम्ह खः ।
वय्‌कः प्रबल गोर्खा दक्षिण बाहुलिसें थीथी संघसंस्थापाखें मानपदवी, पुरस्कार व सम्मानपाखें हनेधुंकूम्ह खः ।

संगीतकःमि तीर्थ मालीया जन्म ने.सं. १०८६ कौलाथ्वः दसमि, आइतबारखुन्हु अबु कृष्णबहादुर माली व मां धनकेशरी मालीया कोखं चन्द्रागिरी नपाया तीन थानाय्‌ जूगु खः । वय्‌कः नेवाः राष्ट्रिय म्ये ‘धुन दनेधुन संन्ह्यलं झी’ या संगीतकार खः । वय्‌कःया याकः संगीतय्‌ म्येचाः ‘छतिकि’ व ‘छ गजल जि गजल’ पिदनेधुंकूगु दु तीर्थ माली तीर्थ माली  ।

अबु महन्तबज्र बज्राचार्य व मां मुतिमाया बज्राचार्यया कोखं १०८९ कौलाथ्वः अस्तमि, सनिबारखुन्हु यलया नःबहिली जन्म जुयादीम्ह दया बज्राचार्य छम्ह बहुप्रतिभाशाली कलाकार खः । वय्‌कलं त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें आईकम तकया शिक्षा कयादीगु दु । थौंकन्हय्‌ वय्‌कलं हस्तकलाया ज्या याना च्वनादीगु दु । नेवाः जनसांस्कृतिक मंकाः गुथि, इन्द्रेणी सांस्कृतिक समाजय्‌ आबद्ध जुयाः राष्ट्रिय सभा गृह व मेमेगु दबुली थःगु प्रस्तुति बियादी धुंकूम्ह बज्राचार्यं नेसं ११२७ स गुथिया हे प्रकाशनय्‌ पिदंगु ‘बिद्रोहया सः’ सिडि म्येचालय्‌ म्ये हालादीगु दु । नापनापं ‘सवाः’ म्येचालय्‌ नं थ्वय्‌कलं थःगु सः बियादीगु दु । म्ये हालेगु जक मखु विसं २०५० सालय्‌ त्वाःत्वालय्‌ व गांगामय्‌ न्ह्यब्वःगु ‘खाल्डो’ सडक नाटकय्‌ थ्वय्‌कलं अभिनय नं यानादीगु दुसा नेसं ११२७ स पिदंगु ‘हिसिदुम्ह मय्‌जु’ नेवाः भिसिडिइ निर्देशन नापं यानादीगु दु । अधिकार प्राप्तिया आन्दोलनय्‌ नं सक्रिय जुयादीम्ह कलाकार बज्राचार्यं ०६२/०६३ या ऐतिहासिक जनआन्दोलनय्‌ नागरिक समाजया ग्वसालय्‌ न्ह्याःगु तत्कालीन सरकार विरोधी दबुली थःगु सः बियादीगु दु । थुकथं देसय्‌ जुयाच्वंगु अन्याय व अत्याचारया विरोधय्‌ थःगु कलाकारिता छ्यलाच्वंम्ह थ्वय्‌कलं नेवाः कलाख्यःयात नं तब्या यायेगु निंतिं लिपांगु इलय्‌ वयाः ‘संगीत प्रवाह’या ज्याझ्वलय्‌ थःगु प्रस्तुति बियाः सक्रिय भूमिका म्हिता च्वनादीगु दु ।

दर्शनदास श्रेष्ठ छम्ह प्याखंम्वःलिसें प्याखं, नृत्य व नेपालभाषाया संगीत ख्यलय्‌ तसकं योगदान दुम्ह वरिष्ठ सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०४३ गुंलाथ्वः दसमि, मंगलबारखुन्हुु येँया त्यःर त्वालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु नारायणदास श्रेष्ठ व मां मोहनमाया श्रेष्ठया स्वम्ह काय्‌ स्वम्ह म्ह्याय्‌ मध्यय्‌ न्हापांम्ह काय्‌ खः ।
मचाल्याय्‌म्ह इलंनिसें भजनय्‌ ववं अले थः कान्छाबाः मोहनबहादुर श्रेष्ठपाखें संगीतया ज्ञान कयादीम्ह थ्वय्‌कलं थःम्ह हे म्ये च्वयाः लसय्‌ चिनाः हालेगु नं यानादिल । प्रगतिशीलया विचारधारा नं दुम्ह थ्वय्‌कलं थः झिंन्हय्‌दँति दुबलय्‌ हे पासापिंलिसें जानाः त्वालय्‌ ‘ज्वालामाइ पद्म विद्यालय’ चायेकाः मस्तय्‌त सितिकं हे ब्वंकेगु यानादिल । वि.सं. २००७ सालय्‌ प्रजातन्त्र वयेधुंकाः छुं ई किसान संघय्‌ नं लगे जूसां लिपा संगीत ख्यलय्‌ हे सक्रिय जुयादिल । दबुली मिसा कलाकार मदुगु इलय्‌ थ्वय्‌कलं थः केहें जक मखु मेमेपिं नं आपालं मिसातय्‌त थनेहयाः न्हू पलाः छिनादीम्ह खः ।
थःगु हे छेँय्‌ म्ये संगीत स्यनेगु जक मखु वि.सं. २०१२ सालय्‌ नीस्वंगु म्ये खलः, प्याखं खलः व नासः खलःदुने थःगु योगदान यायेगु लिसें प्याखं, म्ये संगीत थपू यायेगुली गुबलें लिचिलेगु याना मदी । लिसें थ्वय्‌कलं जन नाट्य परिषद व सोभियत सांस्कृतिक संघलिसें मेमेगु खलःपुचलय्‌ थःगु योगदान यानादीगु दु ।
थ्वय्‌कः नेवाः म्ये संगीत व नाट्य ख्यलय्‌ ग्वहालि यायेत सदां न्ह्यचिलीम्ह खः । उगु इलय्‌ जुइगु नेवाः ख्यःया छुं नं ज्याझ्वलय्‌ थ्वय्‌कःया मू भूमिका दया हे च्वनी ।
पुलां पहलं जक मखु, न्हूपहलं नं नेवाः म्ये संगीत ख्यः विकास यायेमाः धकाः न्हू संगीतया तरज यानाः हालीम्ह अले हायेकीम्ह नं खः थ्वय्‌कः । छगू बखतय्‌ नेवाः म्ये संगीत ख्यलय्‌ थ्वय्‌कःया लसय्‌, दुर्गालाल श्रेष्ठया च्वसाय्‌ अले भृगुराम श्रेष्ठ सलय्‌ म्ये सिर्जना जुलकिं लोकंह्वाइगु खः । त्रिदेवकथं नालेबहःपिं थ्वय्‌कःपिं स्वम्हसिया कुलिचिनां आपालं म्येत सिर्जना जूगु खःसा गुलिखे म्येत झीगु न्ह्यःने मदये धुंकल । लोकम्ये, ज्ञानमाला, भजन व आधुनिक म्ये आपालं सिर्जना यानादीम्ह थ्वय्‌कलं छगू इलय्‌ थःम्हं च्वयागु व लसय्‌ हनागु म्ये मुनाः सफूत नं पिथना दीगु दु । थ्वय्‌कःया सिर्जनाय्‌ निपु प्यपु लोकंह्वाःगु म्ये दनिसां थौंया पुस्तां थ्वय्‌कःया म्ये न्यने मखंगुलिं म्हसीके मफुत । अथे खःसां पुलांपिनिगु मानसपटलं थ्वय्‌कःया नां थौंतक्कं हुयाः मवंनि । थ्वय्‌कलं म्हितादीगु अले दुर्गालाल श्रेष्ठजुं च्वयादीगु प्याखंत ‘ग्राम्य जीवन’, ‘पश्चाताप’ व ‘महासत्व’ आपालं लोकंह्वाःगु प्याखंत खः ।
वय्‌कःया थीथी स्वंगू सफू ‘लुमला’ (पिकाक– सोभियत सांस्कृतिक संघ), ‘प्रसाद’ (पिकाक– नासः खलः ने.सं. १०७६), ‘नेपालभाषा म्ये’ (मुंम्ह– दर्शनदास ने.सं १०७६) पिदंगु दुसा वय्‌कलं लय्‌ तयादीगु छुं छुं म्ये थुकथं दु– जीवन हरे क्षण खनिं (सः भृगुराम श्रेष्ठ, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), हाकनं छकः लिहां वःसा गुलि ज्यू (सः भृगुराम श्रेष्ठ, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), यः मैं ख्यालं ख्यालं ययेकां आः ला (सः भृगुराम श्रेष्ठ, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), का रे यः मां धयाब्यु वैत (सः भृगुराम श्रेष्ठ, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ख्वबि यंकेमते जिगु आशा (च्वमि, लय्‌ व सः दर्शनदास श्रेष्ठ), वाउँगु लप्ते तुयूबजि हाकु मुस्या (सः भृगुराम श्रेष्ठ, च्वमि दर्शनदास श्रेष्ठ, मालश्री लसय्‌), झ्यालय्‌ च्वना नक्कल यानाः (सः भृगुराम श्रेष्ठ, च्वमि बासुपासा), म्वाःल जि ला स्यन छ जक भिनेमा (सः भृगुराम श्रेष्ठ, च्वमि : दुर्गालाल श्रेष्ठ), गंगामाई निरमल लख फुति बिज्याक (ने.सं. १०७६ नासः खलःया ज्याझ्वलय्‌ हालादीगु), स्वः स्वःथासं फसलिसे लसतासे (सः सुशिलादेबी कंसाकार, च्वमि, लय्‌ : दर्शनदास), धायेधाःसा छु धाये मचा मखु ल्यासे गथे धाये (च्वमि, लय्‌, सः दर्शनदास), चायेकाः लुखा नुगःया फसं जितः छु धाःगु (सः सुशिलादेबी कसांकार, च्वमि, लय्‌ दर्शनदास), थौं वइ ला कन्हय्‌ वइ ला (च्वमि दुर्गालाल) । थ्वय्‌कःया न्हापांम्ह कलाः मदयेधुंका लिपा नानीमायालिसें इहिपाः जुल । थ्वय्‌कःपिनि पाखें निम्ह काय्‌ व निम्ह म्ह्याय्‌िपं दु । टि.बि. ल्वचं सिकिस्त जुजुं थ्वय्‌कः ने.सं.१०९६ बछलागा एकादसि, सोमबारखुन्हु मदुगु खः ।

नेपाली संगीतय्‌ अतिकं नांजाःम्ह गायक दीप श्रेष्ठया जन्म २००७ सालय्‌ धरानय्‌ जूगु खः । वय्‌कःया मां इन्दिरा श्रेष्ठ व बाः जयनारायण श्रेष्ठ खः । वय्‌कलं नेपालभाषाय्‌ छपुयां छपु जक म्ये द्वारिकालालया संगीतय्‌ हालादीगु दु