संगीतकार गायक नगेन्द्र हाडाया जन्म वि.संं १९९८ य्‌ ख्वपय्‌ जूगु खः । थः झिंच्यादँ दुबलय्‌ अथे धयागु वि.सं. २०१६ निसें म्ये हालादीम्ह वय्‌कः नेपालभाषा आन्दोलनया इलय्‌ आपालं म्ये हालाः योगदान बियादीम्ह खः । मदनकृष्ण श्रेष्ठलिसे जानाः हालादीगु, संगीत तयादीगु वय्‌कःया ख्यालि म्ये तसकं तसकं लोकंह्वाः । ‘मरु गनेद्यःया देगलय्‌ गजू मदु…’ थें ज्याःगु वय्‌कःया यक्व हे लोकंह्वाःगु म्ये दु । वय्‌कःया काय्‌पिं नं संगीतख्यलय्‌ हे सक्रिय दु । वय्‌कःया सलय्‌ दुगु ‘ग्वाहालि ग्वाहालि थिके जुल..’ म्ये आःतक नं सान्दर्भिक ध्याचू म्ये खः ।

नरबहादुर शाक्य सुदूरपश्चिमया ताप्लेजुङ्गय्‌ उस्ताद भिंचाबाबुया नामं म्हस्यूम्ह सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं.१०२३ थिंलापाखे चैनपुरया बगेँचा त्वालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु भक्तबहादुर शाक्य व मां शशिमाया शाक्यया याकःकाय्‌ खः । थ्वय्‌कःयात मचाइलय्‌ हे मामं त्वःतावंगुलिं ताप्लेजुंगया फुङलिङ गामय्‌ पाजुपिन्सं लहिनातःगु खः । अन सकस्यां वय्‌कःयात भिन्चाबाबु धकाः सःतीगुलिं वय्‌कः अन लागाय्‌ भिंचाबाबुया नामं हे म्हस्यू ।
वास्तबवय्‌ थ्वय्‌कःया कूल यलया क्वाःबहाः हिरण्यवर्ण महाबिहारयापिं खः । थ्वय्‌कःया बाज्याया पालंनिसें फुक्क परिवार चैनपुरय्‌ च्वनाः लजगाःकथं अन च्वंझाःपिं खः । थ्वय्‌कःपिनिगु ली, वहः, सिजः व धलौटमा माज्याया शीप अनया देगःदेगलय्‌ ल्यनाच्वंगु दनि । उकी मध्यय्‌ अनच्वंगु सिद्धकालि देगः लुमंके बहःजू ।
थ्वय्‌कःया मां मदयेवं अबु कलाःया शोकं हरिद्वारय्‌ वनाः सन्त जुयाः ल्यंदनीगु जीवन हंवन । अथे जुुयाः नं थ्वय्‌कः पाजुपिन्थाय्‌ ब्वलने माःगु खः । लिपा वय्‌कः नीदँति दुबलय्‌ अबु मालेया निंतिं हरिद्वार वन तर अबुयात नापलाये मफुत । अनं लिहां वयाः वय्‌कलं थःत संगीतय्‌ पायेगु मनं ने.सं. १०४३।४४ पाखे यलय्‌ वयाः उस्ताद गणेशलाल श्रेष्ठपाखें निदँतक्क संगीतया ज्ञान कयादिल । लिपा चैनपुरय्‌ हे च्वनाः मचा ल्याय्‌म्हपिन्त संगीत स्यनेगु जक मखु वय्‌कलं थन भजन हालेगु प्रथा नं न्ह्याकादिल । अले अन माष्टर नरबहादुरया नामं नां जाल । वय्‌कलं चैनपुर जक मखु भोजपुर, तेर्‍हथुम व ताप्लेजुङ्गय्‌ नेवाः भजन स्तुति थःम्हं चिनाः हालेगु स्यनेगु यानादिल । लिपा ने.सं.१०७२ पाखे बनेज्यापाखें हे कलाः ललितादेबी व फुक्क परिवार ताप्लेजुङ्गय्‌ हे च्वंझाल । अन नं थःगु पुर्खौली ज्यालिसें संगीतयात नं च्वन्ह्याका दिल । अले अन नं संगीत स्यनेगु जक मखु भजन हालेगु प्रथा तक्कं न्ह्याकादिल । वय्‌कलं मेपिन्त जक मखु थः मस्तय्‌त तकं संगीत स्यनातःगुलिं लिपा अनया शाक्य सदनपाखें छुं नं कथंया संगीत ज्याझ्वलय्‌ थ्वय्‌कःया मस्त न्ह्यचिलेगु यात ।
वय्‌कलं नेवाः भाय्‌लिसें खस नेपाली, हिन्दी, मैथिली भासय्‌ भजन, स्तुति थःम्हं हे चिनादीगु दु । ताप्लेजुङ्ग थें जाःगु थासय्‌ च्वनाः नं थःगु पुर्खौली कला, संगीत अले नेवाःभाय्‌ प्रति योगदान यानादीम्ह थ्वय्‌कःयात प्यारालाइसिस् ल्वचं कल । म्हुतु छप्वाः बाहेक शरीरया मेगु अङ्ग मसन । थ्व हे ल्वचं ने.सं. ११०१ यंलागाः नःमिखुन्हु थ्व सन्सारं तापाना वन ।

नरसिङ्गलाल श्रेष्ठ खस संगीतलिसें नेवाः संगीत ख्यःया लय्‌चिनामि व म्येहालामि खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०८७ गुंलागाः खस्थि, सनिबारखुन्हु यलया मंगलबजारय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु बुद्धिलाल श्रेष्ठ व मां ज्ञानी श्रेष्ठ खः । थ्वय्‌कलं वि.सं. २०५२ स रमिता श्रेष्ठलिसें इहिपाः यानादीगु खःसा थ्वय्‌कःपिनि छम्ह म्ह्याय्‌ व छम्ह काय्‌ दु । अबु नं छम्ह भजनय्‌ म्ये हाःजुइम्ह जुयाः थ्वय्‌कः झिंन्यादँति दुबलय्‌ निसें हे संगीतपाखे नुगः क्वसाःगु खः । थ्वय्‌कलं संगीत गुरु चन्द्रलाल शर्मा, रत्न बेहाशी, अमरराज शर्मालिसें मेमेपिं पाखें संगीत स्यनेगु ज्या यानादीगु खः । तर थ्वय्‌कलं थः मूगुरुकथं कमल क्षेत्रीयात नालादी । वि.सं. २०४३ सालपाखे सांस्कृतिक संस्थानय्‌ गायनय्‌ करारपाखें लजगाः न्ह्याकादीम्ह थ्वय्‌कः थौकन्हय्‌ न्हय्‌गूगु तँय्‌ थ्यनाः अन संगीत प्रमुखकथं ज्या याना च्वनादीगु दु । थ्वय्‌कलं वि.सं. २०४४ सालपाखें स्वर परीक्षा ताःलाकाः रेडियो नेपालय्‌ दुहां झाःगु खः । थ्वय्‌कःया रेडियो नेपालय्‌ रेकर्ड जूगु व न्हापांगु खस भाषाया म्ये कमल क्षेत्रीया लसय्‌ ‘हृदय मेरो जलाइ’ बोलया म्ये खः । लिसें थ्वय्‌कलं थःगु लसय्‌ नं अन म्येत रेकर्ड यानादीगु दु । उबलय्‌ यलय्‌ जुइगु थीथी सांगीतिक ज्याझ्वलय्‌ थ्वय्‌कःया ब्वति दयाच्वनीगु खः । थ्वय्‌कलं यलया ब्वाला क्बबपाखें न्ह्यब्वःगु सांगीतिक ज्याझ्वःपाखें दकलय्‌ न्हापां दबुली नेवाःम्ये हालादीगु खः । उबलय्‌ हालादीगु म्ये ‘मनकामना बाय्‌ च्वंवना नानिपिं नापलात’ खः । थ्व म्ये बाबुकाजि कपालीलिसें जानाः च्वयाः लसय्‌ हनाः हालादीगु खः । थ्वय्‌कःया दकलय्‌ न्हापां म्येचालय्‌ पिदंगु म्ये ‘न्ह्याबलें जितः ह्ययेकाच्वनी व हे न्हापायागु प्रेम’ खः । अनंलिपा वि.सं. २०४५ सालपाखे येँ थँहितिया नेपाल मैत्री अध्ययन मण्डलया नीन्यादँ बुन्हिया लसताय्‌ जूगु नेपालभाषा म्ये धेंधेंबल्लाःस ब्वति कयाः हःपाः सिरपाः त्याकादीगु म्ये ‘जि मनू हे खः ला मखु ला’ खः । थ्वय्‌कलं लसय्‌ हनादीगु ‘ग्वारामरि ग्वारा ग्वारा छुचुंमरि छ्यारा छ्यारा’ छगू इलय्‌ तसकं लोकंह्वाःगु म्ये खः । अथेहे ‘यः ससःअबु ससःमां जि ला सिक्क ग्यात’ नं उति हे लोकंह्वाःगु म्ये खः । न्हापां दबुली आपालं म्ये हालादीम्ह थ्वय्‌कःया सलय्‌ व लसय्‌ म्येचालय्‌ पिदनाच्वंगु न्यापु खुपुति जक खनेदु । थ्वय्‌कःया म्येत ‘मतिना’ (ने.सं. ११०७), ‘बांबांलाःगु म्ये’ (ने.सं. ११०८), ‘याउँक च्वने’ (ने.सं. १११७) ‘ल्वः वन’ (ने.सं. ११२५) म्येचालय्‌ दुथ्याना च्वंगु दु ।
थ्वय्‌कःयात कलानिधि संगीत महाविद्यालयपाखें शास्त्रीय संगीतय्‌ स्वर्ण पदकलिसें आपालं सिरपाः व सम्मानपाखें छाय्‌पिया तःगु दु । वि.सं. २०४१ पाखे पाटन संगीत क्लबय्‌ नायः जुयादीम्ह थ्वय्‌कः संगीत व मेमेगु थीथी संघसंस्थाय्‌ आवद्ध जुयादी । थ्वय्‌कलं वि.सं. २०५२ पाखे नवज्योति क्लासिक नेपाललिसें थौंकन्हय्‌ नं थीथी थासय्‌ संगीत स्यनेगु ज्या यानावया च्वनादीगु दु ।

नरेन्द्र बाताजु नेपाःलिसें हलिंन्यकं नांजाःम्ह सितारवादक खः । थ्वय्‌कःया जन्म येँया न्ह्यःखा त्वालय्‌ वि.सं. १९९८ पाखें जूगु खः । थ्वय्‌कः मचाबलय्‌निसें हे मिखां मखंम्ह खः । थ्वय्‌कःया अबु ख्वपं येँय्‌ हे च्वनाः बनेज्या यानाच्वंम्ह खः । थ्वय्‌कः मचाबलय्‌ हे मांम्हं त्वःतावंगु, अबुम्ह निब्याहा याःगुलिं नं सुखं च्वने मखन । थ्वय्‌कलं गुरु नारायणप्रसाद श्रेष्ठया कृपां झिदँति दुबलय्‌ हे रेडियो नेपालय्‌ म्ये हालेगु ह्वःताः चूलाःगु खः । लिपा व हे गुरुपाखें सितार थायेगु सयेकादिल । थ्वय्‌कलं सितार स्यनाच्वंबलय्‌ लिपा मोहनसुन्दर श्रेष्ठ नं सरोद थायेगु सयेकः वल । मोहनसुन्दर नं वय्‌कः थें हे मिखां मखंम्ह वरिष्ठ सरोदवादक खः । थुबलय्‌ तबला सयेकाच्वंम्ह मेम्ह खः कृष्णगोबिन्द के.सी.। थ्वय्‌कःपिं निम्ह साप मिले जूपिं जिवंकाछि हे नापं जुल । निम्हं नापं भारत सरकारया छात्रवृत्ति कयाः लखनउया भातखण्डे संगीत विद्यालयसं ब्वं झाल । थन वय्‌कलं युसेफ अलि खाँलिसें मेमेपिं गुरुपाखें ज्ञान कयादिल । ब्वनेगु झ्वलय्‌ हे अल इण्डियास थःगु प्रतिभा ब्वयेगु नं यानादिल ।
सन् १९६४ स स्नातकोत्तर सिधयेकाः नेपाः वयाः पद्मकन्या क्याम्पसय्‌ सितार स्यनेगु लजगाः न्ह्याकादिल । लिसें दरबार, रेडियो नेपालय्‌ व थीथी थासय्‌ थःगु सिर्जनात न्ह्यब्वयेगु यानादिल । क्याम्पसय्‌ ब्वं वयाच्वंपिं फ्रान्सेलि विद्यार्थीपिनिगु सल्लाहकथं थःगु प्रतिभा ब्वयेत व संगीतया शिप स्यनेत पासा कृष्णगोविन्दलिसें पेरिसय्‌ झाल । थुबलय्‌ तक्क वय्‌कः भारतीय गुरु रविशंकरपाखें सितारवादनय्‌ दिक्षित जुया दीधुंकूगु खः । पेरिसय्‌ च्वनेधुंकाः नं थ्वय्‌कःपिं अन दँय्‌दँसं नापलायेगु व ज्याझ्वःत यायेगु जुयाच्वंगु खः । पेरिसय्‌ च्वच्वं हे थ्वय्‌कलं थासंथासय्‌ वनाः थःगु सितारवादनया कला न्ह्यब्वया दिल ।
थ्वय्‌कःया इहिपाः ख्वपयाम्हे विद्या राय लिसें सन् १९७७ दँय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःपिनि छम्ह काय्‌ दु । वि.सं. २०६३ स नारायणगोपाल संगीत कोषं हनेधुंकूम्ह थ्वय्‌कःयात आपालं मानपदवीलिसें सिरपालं छाय्‌पिया तःगु दु । थ्वय्‌कःया सितारवादनया म्येचाः व सि.डी यानाः प्यचाःति पिहां वःगु खनेदु । मनूया सः जक न्यनाः उम्ह मनू गुलिति तापाः व वया स्वभाव गय्‌ गथे धकाः सीकेफुम्ह खः थ्वय्‌कः । थ्वय्‌कःयात न्ह्यागुं कथंया ग्वहालि याना वया च्वनादीम्ह पासा कृष्णगोबिन्द सन् १९९५ स मदयेवं सिर्जना ज्याय्‌ याकःचाः जुल । थ्व हे खं यानाः वय्‌कः साप निराश खनेदत । न्हय्‌दँति दुबलय्‌ उमेरं नं साथ बिया महल अले निगलं जलासें नं ज्या मबिल । वासः याकुंयाकुं न्हय्‌खुदँया बैंसय्‌ सन् २०१८ सं थ्वय्‌कः मदुगु खः ।

नलिना चित्रकारयात संगीत ख्यलय्‌ छम्ह लोकंह्वाःम्ह मिसा पप म्येहालामिकथं म्हस्यू । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं.१०९३ यंलाथ्वः त्रयोदसि, सोमबारखुन्हु येँया मरुत्वालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु नरेन्द्रबहादुर चित्रकार व मां सूर्यदेबी चित्रकारया चीधिम्ह म्ह्याय्‌ खः । मचा इलंनिसें हे म्ये संगीतय्‌ नुगः क्वसाःम्ह खः थ्वय्‌कः । नव आर्दश व विश्व निकेतनय्‌ आखः ब्वनेगु इलय्‌ हे थ्वय्‌कलं म्ये हालेगु यानादीगु खः । वि.सं. २०४५ सालपाखे राष्ट्रिय सभा गृहय्‌ जूगु छगू ज्याझ्वलय्‌ थ्वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां नेवाः म्ये हालादीगु खः । उगु म्ये ‘पासा उगु दिन वइतिनि’ खः । थुगु म्ये नेपालभाषाया नांजाःम्ह कवयित्री नारायणीदेबी श्रेष्ठं च्वयादीगु व सुरेशमान श्रेष्ठं लसय्‌ हनादीगु खः । थ्व म्ये ने.सं. १११७ स पिदंगु ‘ज्वजलपा’ म्येचालय्‌ दुथ्याः । थ्व हे म्ये म्येचालय्‌ पिदंगु वय्‌कःया दकलय्‌ न्हापांगु म्ये खः । थ्वसिबें न्ह्यः ने.सं. १११२ स पिदंगु ‘ग्वय्‌स्वांमाः’ स पुचलय्‌ हालादीगु भैलो म्ये पिदंगु दु । थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु नेवाःम्येत मध्यय्‌ ‘पासा उगु दिन वइतिनि’, ‘व जू मदु थ्व जू मदु’, ‘मतिनाया जालं’, ‘ल्यासे मय्‌जु बांलाः’ खः । उकिसनं थ्वय्‌कलं द्वाल्खा नेवाःभाय्या नं म्ये हालादीगु दु । उगु म्ये ‘कालिञ्चोकय्‌ चिमाल स्वना’ खः । थ्वय्‌कःया सलय्‌ नेवाःम्ये नीपुं मल्याक दु ।
खस संगीत ख्यलय्‌ नं थ्वय्‌कःयात लोकंह्वाःम्ह मिसा पप म्येहालामिकथं म्हस्यू । वि.सं. २०४७ साल पाखे ‘तिम्रो अधर’ बोलया म्येपाखें उगु ख्यलय्‌ थःत म्हसीका बीत ताःलाःम्ह खः । थ्वय्‌कःया आपालं खस म्येत लोकंह्वाः । उकी मध्यय्‌ ‘चाहिँदैन हीरामोती’, ‘मेहन्दी लगाउ’, ‘पानी पानी’ व ‘गोरी कालि सानी मोरी’ खः । निसलं मल्याक म्ये हालादीधुंकूम्ह अले आपालं म्येचाः पिथना दीम्ह थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु म्येत आपालं दु । थ्वय्‌कलं वि.सं.२०६० सालपाखे संजीव मिश्रलिसें इहिपाः यानादीगु खः । थ्वय्‌कःपिनि छम्ह काय्‌ दु । थौंकन्हय्‌ थ्वय्‌कः अमेरिकाय्‌ च्वनाः नं संगीत ख्यःलिसें सतिना च्वनादीगु दु । थीथी थासय्‌ वनाः थःगु संगीत प्रतिभा ब्वयेगु याना च्वनादीगु दु ।

नातिकाजी श्रेष्ठ जीवंकाछि नेपाली संगीत ख्यलय्‌ थःत पानाझाःम्ह छम्ह च्वमि, लय्‌चिनामि व हालामिकथं तसकं नांजाःम्ह संगीत नक्षत्र खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०४६ प्वहेलाथ्वः दुतिया, बसुबारखुन्हु यलया पूच्वय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु मोहनलाल मलेकु व मां चम्पादेबी मलेकु खः । थ्वय्‌कःया नां अमृतलाल मलेकु खःसा लिपा तिनि नातिकाजी जूगु खः ।
मचाइलंनिसें पाजुपिन्थाय्‌ ब्वलनाः, म्ये संगीतय्‌ भ्यलेपुनाः थ्वय्‌कः मचाबलय्‌ हे पाजुबाज्यालिसें पशुपति व गुजेश्वरीया भजनय्‌ वनेगु यायां संगीतय्‌ दुहां झाःम्ह थ्वय्‌कलं वि.सं.या ४ सालय्‌ नाटकय्‌ नं संगीत तयेगु ज्या न्ह्याकादिल । गुरु तुयुनारायण श्रेष्ठपाखें संगीतया ज्ञान कयादीम्ह थ्वय्‌कलं निद्वलं मल्याक संगीत सिर्जना यानादीगु दु । वि.सं. २००७ साललिपा नेपाल रेडियो पलिस्थालिसें अन आवद्ध जुयादीम्ह थ्वय्‌कलं जिवंकाछि नेपाली गीत संगीतया सम्बद्र्धनय्‌ हे थःत पानादिल ।थ्वय्‌कलं थःम्ह हे निसलं मल्याक म्ये हालादीगु दुसा न्हय्‌सलं मल्याक म्ये च्वयादीगु दु । थ्वय्‌कलं संकिपा व नाटकय्‌ नं उतिकं हे संगीत तयादीगु दु । लोक, आधुनिक, राष्ट्रिय, भजनलिसें दक्वं विधाया संगीतय्‌ प्रखरम्ह थ्वय्‌कलं आपलं सदाबहार म्येत सिर्जना यानादीगु दु । रेडियो नेपालय्‌ उबलय्‌ अप्वः याना हिन्दी म्ये संगीत व उकिया हे लिधंसाय्‌ म्ये सिर्जना याइगु खः । थ्वय्‌कः झीगु थःगु हे शास्त्रीय, लोक व नेवाःम्येया लिधंसाय्‌ न्हून्हूगु संगीत तरज यानाः थःगु हे बिस्कं पहलं आधुनिक म्ये संगीतया श्रीबृद्धि यानादीम्ह खः ।
नेवाः दबुली थ्वय्‌कः न्हापांनिसें खनेदुम्ह जक मखु नेवाः सांगीतिक खलः पुचलय्‌ नं उतिकं हे सक्रियम्ह नं खः । थ्वय्‌कः नासः खलःलिसें मेमेगुली नं आवद्धम्ह खः । थ्वय्‌कलं नेवाःम्ये ग्वःपु सिर्जना यानादीगु सी मदुसां आपालं म्येत सिर्जना यानादीगु दु । रेडियो नेपालय्‌ व दबुली आपालं म्येहालामिपिन्सं थ्वय्‌कःया लसय्‌ नेवाः म्येत हालादीगु दु । तर वय्‌कलं गुलि नं नेवाः म्येय्‌ संगीत तयादीगु खः झीगु न्ह्यःने धाःसा म्ह्व जक ल्यनाच्वंगु दनि ।
वय्‌ंकःया लुमंके बहःगु थीथी म्ये मध्यय्‌ छुं छुं म्ये थुकथं दु– ‘आहा गजाःगु दिन थौं वःगु’ (सः तारादेबी च्वमि नातिकाजी श्रेष्ठ), ‘थौं थ्व सभाय्‌ जिं छन्त मखं’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘ताः दत मखनागु ल्वः मन ला रत्न’ (मूसः पन्नाकाजी शाक्य च्वमि नातिकाजी श्रेष्ठ), ‘न्हिलाच्वंगु थुगु क्यबचाय्‌ वइन धकाः थें पासा’ (सः पद्मदेबी मानन्धर– न्हापां हालादीम्ह, च्वमि ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य), ‘सँझ्याः व तिकिझ्यालं बांलाःगु येँ देय्यात’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि राममान तृषित्‌), ‘मतिनाया मुखूस्वां नं झ्वाल जुयावन हाय’ (सः तारादेबी, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘अफसोच जिं छु स्यू हा’ (सः योगेश वैद्य, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘नेपाः देश झीगु स्वतन्त्र राष्ट्र’ (च्वमि प्रेमबहादुर कसाः), ‘थ्व समाजया मिखाय्‌ जि’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि दुर्गालाल), ‘नारायणजु गुँसा सिस रसन बिज्याक’ (ने.सं. १०७६, नासः खलःया ज्याझ्वलय्‌ हालादीगु)
थ्वय्‌कःयात संगीतशिरोभूषण व गोर्खा दक्षिण बाहु प्रथमलिसें आपालं मान, पदवी व सम्मानं छाय्‌पियातःगु दु । थ्वय्‌कःया ‘संगीत शिरोभूषण नातिकाजी’ नामं जीवनी सफू नं पिदंगु दुसा ‘नातिकाजी राष्ट्रिय संगीत सम्मान’ सिरपाः नं नीस्वना तःगु दु । नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ गुबलें ल्वःमंके मफैगु म्हसीका ब्वयादीम्ह थ्वय्‌कः पार्किन्सन ल्वचं कयाः ने.सं. ११२४ कछलाथ्वः नःमि, आइतबारखुन्हु मदुगु खः । हुलाक विभागं थ्वय्‌कःया किपा तयाः न्यातका वंगु हुलाक टिकट नं पिथंगु दु ।

ने.सं. १०५६ दिल्लागाः दसमिखुन्हु यल चिकंबही त्वालय्‌ मानबहादुर शाक्यया चीधिकःम्ह काय्‌ जुयाः जन्म जूम्ह खः संगीतकार भाजु नानिबाबु शाक्य । थ्वय्‌कः छेँया प्रतिकूल अबस्थाय्‌ नं नेपालभाषा व नेपाल संगीतया निंतिं थःत पानाच्वंम्ह छम्ह होनहार कलाकार खः । उगु इलय्‌ त्वाःत्वालय्‌ जुइगु खःप्याखनय्‌ गुबलें प्याखंम्वः जुयाः गुबलें म्येहालामि जुयाः पिलूवइम्ह नेपाल संगीतया छम्ह अथक साधक खः । अथे हे थ्वय्‌कः सायाःया इलय्‌ पिहां वइगु ख्यालःया नं ख्यालःमि खः । नापनापं थीथी खलःपुचःपाखें ग्वसाः ग्वइगु ज्याझ्वलय्‌ व ब्वाला क्लब यलया ग्वसालय्‌ लय्‌ लय्‌पतिकं जुइगु साहित्य व संगीत मुंज्याय्‌ नं थ्वय्‌कःया ब्वति दु । लजगाःया रुपय्‌ वय्‌कलं जाकि, छुचुं, कःनि आदि क्यलेगु कल चले यानादी । ने.सं. ११२६ गुंलागाः नःमि, बसुबारखुन्हु वय्‌कः मन्त ।

नारायणगोपाल गुरुवाचार्य नेपालया आधुनिक संगीत ख्यःया ज्वःमदुम्ह संगीत सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म येँया किलागलय्‌ ने.सं. १०५९ यंलागाः खस्थि, बुधबारखुन्हु अबु आशागोपाल गुरुवाचार्य व मां रामदेबी गुरुवाचार्यया कोखं जूगु खः । थ्वय्‌कःया यःत्यः जुयाः वि.सं.२०२७ सालपाखे दार्जिलिङ्गय्‌ च्वंम्ह पेमला लामालिसें इहिपाः जूगु खः, तर सन्तान धाःसा मदु ।
थ्वय्‌कःया अबु वरिष्ठ सितारवादक खःसा मचाइलंनिसें अबुलिसें भजन खलकय्‌ ववं तबला थाथां हे संगीतय्‌ दुबिना दिल । अबुया इच्छा शास्त्रीय संगीतकःमि जुइमा धैगु खःसां अथे मजुल । थ्वय्‌कलं पासापिनिगु संगतय्‌ नं तबला जक थाइम्ह व दुर्गालाल श्रेष्ठया प्याखनय्‌ नं म्हितादीगु दु । वि.सं. २०१६ सालं एस.एल.सि.धुंकाः रेडियो नेपालय्‌ न्हापांगु म्ये ‘स्वर्गकी रानी मायाकी खानी’ हालाः संगीतया ख्यलय्‌ दुहां झाःम्ह खः । जिवंकाछि नेपाःया आधुनिक संगीतया न्हूगु धारया निंतिं थःत पानादिल । थ्वय्‌कलं सत्यापुं मल्याक खसम्ये हालादीगु दु । फुक्क धै थें लोकंह्वाः, सदाबहार जू । थःत मयःगु म्ये जुलकिं झ्यारर् खुनाबीम्ह थ्वय्‌कःया सन्कि पहलं हे संगीत ख्यलय्‌ उच्चस्थानय्‌ थ्यंकेत बः जूगु धायेछिं ।
थ्वयकःया नेवाः संगीत ख्यलय्‌ नं आपालं योगदान दु । थ्वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां दबुली हालादीगु म्ये हे नेवाःम्ये खः । उगु म्ये पासापिनिगु कुतलं वि.सं. २०१२ सालपाखे येँयाःपुन्हिया झ्वलय्‌ भ्याय्‌चाद्यइथाय्‌ जूगु सांस्कृतिक ज्याझ्वलय्‌ हालादीगु खः । म्येया बोल थुकथं दु– ‘गनं च्वाक्क खंसा मय्‌जु, केलेहें मिखां स्वये मते न्हां ला’ । थुगु म्येया च्वमि ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य खःसा लसय्‌ हनादीम्ह राममान ‘तृषित’ खः । लिपा ने.सं. १०८० स त्रिचन्द्र कलेजया नेपालभाषा साहित्य पालाया ग्वसालय्‌ जूगु अन्तर कलेज नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय्‌ थ्वय्‌कलं पुचःम्ये नं हालादीगु दु । अथेहे ने.सं. १०९६ चिल्लागाः पन्चमि, सनिबारखुन्हु येँया राष्ट्रिय सभा गृहय्‌ जूगु संगीत पञ्चमि ज्याझ्वलय्‌ नं दुर्गालाल श्रेष्ठया म्ये ‘जीवनय्‌ गबलें छकःसां प्रेम जि यायेनंगु दु’ हालादीगु खः । थ्वसिबें न्ह्यः वि.सं. २०१७ सालपाखे चुनाव प्रचारया नेवाःम्ये नं हालादीगु दु । अथेहे छगू इलय्‌ थःगु सलय्‌ नेवाः म्येचाः पिथनेया निंतिं म्ये आह्वान यानाः छगू पत्रिकाय्‌ सुचं नं पिथना दीगु खः । आःतक्क सीदुकथं थीथी इलय्‌ जूगु ज्याझ्वलय्‌ थ्वय्‌कलं झिंछपुति नेवाः म्ये हालादीगु दु । उकी मध्यय्‌ निपु म्ये दबुली हालातःगु, निपु म्ये रियाजया झ्वलय्‌ हाःगु व छपु आलाप जक कयातःगु दु । लिपा थुपिं म्येत फुक्कं मेमेपिन्सं हालाः पिथनेज्या जूगु दु । वय्‌कलं हालादीगु मेमेगु नेवाःम्ये थुकथं दु– ‘झीगु शान झीगु मान झीगु झीत दइ तिनि’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, लय्‌ नारायणगोपाल, पुचलय्‌ हालादीगु), ‘छं जि यः थें यः जि नं छ’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, लय्‌ नारायणगोपाल), ‘म्ये हाले जिं, न्ह्यः वयेकि छं’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘तुयूगु भ्वं जिगु जिन्दगी खः’ (च्वमि गिरिजाप्रसाद जोशी, लय्‌ नारायणगोपाल), ‘दकलय्‌ साःगु अय्‌लाःया नां’ (च्वमि गिरिजाप्रसाद जोशी, लय्‌ नारायणगोपाल), ‘माय्‌ क्यःम्ह सिन्तलिचिया मिखां ख्वबि हाल यःमां’ (च्वमि बासुपासा), ‘जुइ ला मजुइ ला झंगः ल्हाना खइ ला’ (च्वमि गणेशचरण राय, लय्‌ नगेन्द्र हाडा), ‘बुलुहुं निभाः बिना वनी’ (नेवाःम्येया निंतिं आलाप जक कयाःतःगु लसय्‌ लिपा दुर्गालाल श्रेष्ठजुं म्ये चिनाः सत्यनारायण मानन्धरं हालादीगु) ।
अबुया हे मन तयेत छन्हु भारतया बडौदाय्‌ वनाः शास्त्रीय संगीत सयेकेत झाल । अनयाम्ह छम्ह गुरुं थ्वय्‌कःया प्रतिभा खनाः संगीतय्‌ भविष्य दुगु खंकूगु खः । कासाय्‌ चेस व फुटबल म्हितेगुलिसें नसा दयेकगु, नयेगु व इतिहास ब्वनेगु सोख दुम्ह थ्वय्‌कलं थीथी सिरपाः व पदवी कयादीगु दुसा मदयेधुंकाः वि.संं. २०४८ दँय्‌ त्रिशक्तिपट्ट तेश्रोपाखें विभूषित जूगु खः । नेपाली संगीतया नक्षत्र थ्वय्‌कः नुगःसेँ, जलासेँ व चिनी ल्वय्या हुनिं ने.सं. ११११ थिंलागाः चौथि, बुधबारखुन्हु ५१ दँया बैंसय्‌ मदुगु खः । हुलाक विभागं थ्वय्‌कःया किपा तयाः वि.सं. २०५१ दँय्‌ नितका वंगु हुलाक टिकट नं पिथंगु दु ।

नारायणबहादुर महर्जन परम्परागत बुट्टा अप्पाया डिजाइनरलिसें प्याखंम्वः व नेवाः संगीत ख्यःया छम्ह सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०७८ गुंलाथ्वः द्वादसि, मंगलबारखुन्हु यलया छाय्‌बहालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःमा अबु बाबुलाल महर्जन व मां पार्वती महर्जन खः ।थ्वय्‌कः मचाबलय्‌ त्वालय्‌ भम्चा काःवनीबलय्‌ म्ये हालेगु व प्याखं हुलेगु यानादीम्ह खः । लिपा
वि.सं. २०४१ पाखेंनिसें गुरु रामकृष्ण शर्मालिसें हार्मोनियम थायेगु सयेकाः थुगु संगीत ख्यलय्‌ दुहां झाःम्ह खः । लिसें बाँसुरीइ एकार महर्जन, खिं बाबुसिं महर्जनपाखें नं सयेकादिल । थ्वय्‌कलं थःम्हं हे च्वयाः लसय्‌ हनाः दबुली हालादीगु न्हापांगु म्ये ‘गुलि हिसि दुम्ह मय्‌जु’ खः । थ्वय्‌कःया पिदंगु म्येत मध्यय्‌ दकलय्‌ लोकंह्वाःगु म्ये ‘तिमिला जः थें च्वंगु ख्वाः छंगु झलझल वइगु’ खः ।
रेडियो नेपालय्‌ दकलय्‌ न्हापां थ्वःगु थ्वय्‌कलं च्वयाः लसय्‌ हनादीगु म्ये ‘फागुपुन्हिया फागुखुन्हु’ खः । थुगु म्ये फूलबारी ज्याझ्वलय्‌ अनिता महर्जन अमलां हालादीगु खः । थ्वय्‌कलं थःम्हं हालादीगु नेवाःम्ये झिंखुपुति दुसा लसय्‌ हनाः मेपिन्सं हाःगु नापं यानाः थ्यं मथ्यं न्यय्‌पुति दु । उकी मध्यय्‌ थःम्हं हालागु न्हय्‌पु व मेपिन्त हायेकाः खुपु यानाः मुक्कं झिंस्वपु म्येया म्यूजिक भिडियो नं पिदंगु दु । थ्वय्‌कःया लसय्‌ मुक्कं पीन्हय्‌पुति दुसा ने.सं. १११३ स ‘तिमिलाया जः’ सि.डी. म्येचाः पिदंगु दु ।
लजगाःकथं थ्वय्‌कः छम्ह चित्रकार व डिजाइनर नं खः । थ्वय्‌कलं नारायण आर्टया नामं ज्या न्ह्याका च्वनादीगु दु । अथेहे थ्वय्‌कलं डिजाइन याःगु परम्परागत अप्पायात नेपाःन्यंकया छेँलिसें देगः, धार्मिक स्थलय्‌ छ्यला वयाच्वंगु दु । थ्वय्‌कः छम्ह प्याखंम्वः नं खः । थ्वय्‌कलं नेपालभाषाया आपालं संकिपा व म्यूजिक भिडियोय्‌ थःगु अभिनय ब्वयादीगु दु । लिसें थ्वय्‌कःया म्येत संकिपाय्‌ नं दुथ्याना च्वंगु दु । लिपा थ्वय्‌कःया वि.सं. २०३४ सालय्‌ लक्ष्मीमाया महर्जनलिसें इहिपाः जूगु खः । थ्वय्‌कःया काय्‌ छम्ह व म्ह्याय्‌ निम्ह दु ।

निर्मला श्रेष्ठ नेपाःया नेवाः व खस संगीत ख्यलय्‌ नांजाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०७५ कछलाथ्वः पुन्हि, बुधबारखुन्हु येँया त्यःरया घवाननी जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु बत्सलाल श्रेष्ठ व मां झुमादेबी श्रेष्ठया प्यम्हम्ह म्ह्याय्‌ खः ।
मचाइलंनिसें रेडियोय्‌ म्ये न्यन्यं थ्वय्‌कःया संगीत ख्यलय्‌ नुगः क्वसाःगु खः । मचाबलय्‌ त्वाःबहालय्‌ च्वंपिनिगु इनापय्‌ हिन्दी म्ये अले दबुली नं नेवाः लोकम्ये हालाजुइम्ह थ्वय्‌कःयात छन्हु म्ये हालेत नाचघरय्‌ यंकल । अन छगू ज्याझ्वलय्‌ बसन्त श्रेष्ठनापं सिलु म्ये हालादीगु खः । मिस्त लिबाःन्ह्यबाः मदयेक पिहां वने मज्यू धाइगु इलय्‌ छेँय्‌ मसीक म्ये हाः जुइमाःगु उबलय्या अवस्थाय्‌ गुबलें म्ये रेकर्डया निंतिं चच्छि हे पिने नं च्वनेमालीगु जुयाच्वन । प्याखं हुलेगु नं मंदुम्ह थ्वय्‌कलं उबलय्‌ दबुली आपालं लोक, ऋतु व भजन नेवाःम्ये हालादीगु दु । वय्‌कलं हालादीगु म्येया दकलय्‌ न्हापांगु म्येचाः ‘नेपालभाषा म्ये’ (ने.सं. ११००) खः । थुकी वय्‌कःया निपु म्ये ‘का न्हंै मैंचा मंसीर मैन्हास’ (द्वारिकालाल जोशीलिसें, च्वमि व लय्‌ द्वारिकालाल जोशी) व ‘सितला माजु स्वहुने प्रजाया गथिन जुल हवाल’ दुथ्याः । अनं लिपा पिदंगु ‘निमन्त्रणा’ (ने.सं. ११०६) म्येहना प्याखनय्‌ ‘वासवदत्ता’ भूमिकाया झिपुं मल्याक म्ये हालादीगु दु । दुर्गालाल श्रेष्ठया ‘बिहांचुलि’ म्येहना प्याखनय्‌ नं वय्‌कलं म्ये हालादीगु दु । अले ने.सं.११०९ स पिदंगु ‘म्येयागु उपहार’ म्येचालय्‌ फुक्क म्ये थःम्हं हे हालादिल । थुगु
म्येचाःया म्ये दुर्गालाल श्रेष्ठ व ध्रुबकृष्ण दीपं च्वयादीगु व वरिष्ठ संगीत सर्जक अम्बर गुरुङ्गं लसय्‌ हनादीगु खः ।
न्हापा झ्वःछेँया प्रकाश पुस्तकालया ग्वसालय्‌ जूगु सांगीतिक ज्याझ्वलय्‌ हालेत दुर्गालाल श्रेष्ठया म्येय्‌ थ्वय्‌कलं अम्बर गुरुङ्गयात लय्‌ तयेकादिल । उगु म्ये खः ‘म्वाःल हुँ वनेसा थुलि खँ न्यनाहुँ’ । न्हू लसय्‌ हनाः हालादीगु थ्व हे वय्‌कःया न्हापांगु नेवाःम्ये खः । थ्वय्‌कलं नास खलः, जन नाट्य परिषद व लेकाली समूहय्‌ नं आवद्ध जुयादीगु दु । थ्वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां मोहनकुमार श्रेष्ठपाखेंं शास्त्रीय संगीतया ज्ञान कयादीगु खः । लिपा संगीत महाविद्यालयपाखें रामप्रसाद राय, चन्द्रराज शर्मा व रंगराव कादम्बरीपाखें नं संगीतया ज्ञान कयादिल । संगीत ख्यलय्‌ दुहां वयेःधुंकाः थ्वय्‌कलं नाचघरं, नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठान, त्रिभुवन विश्वविद्यालयया अर्न्तगत शिक्षा समितिइ ज्या यानाः हानं नाचघर हे लिहां झाल । नाचघरं ब्यूगु अवकासया विरुद्ध मुद्दा तयाः त्याकाः नारायणगोपाल गुरुवाचार्य जि.एम. जूगु इलय्‌ वय्‌कः हानं अन लिथ्यंगु खः । थ्व हे झ्वलय्‌ वय्‌कः थःगु प्रतिभा ब्वयेत सांगीतिक ज्याझ्वःपाखें निकः स्वकः जापान थ्यंकादिल । लिसें मेमेगु देसय्‌ थ्यंक वनाः थःगु प्रतिभा ब्वयादीगु दु ।
वि.सं. २०२२ सालय्‌ रेडियो नेपालय्‌ म्ये हालेगु ज्या न्ह्याकादीम्ह उबलय्‌ वय्‌कलं नारायणगोपालया म्ये ‘कुञ्जमा गुन्जियो स्वर कोयलीको’ हालाः स्वरपरीक्षा ताःलाका दीगु खः । लिपा नेपालभाषा ज्याझ्वः ‘जीवन दबुली’ नं आपालं नेवाःम्ये हालादीगु दु । अन वय्‌कलं शिवशंकर मानन्धर, नातिकाजी श्रेष्ठ व हुतराज शर्माया संगीतय्‌ म्ये हालेगु यानादीगु खः । तता उर्मिला श्रेष्ठ व जिचादाजु हिरण्य भोजपुरे दुथ्याःगु लेकाली समूहया नं थ्वय्‌कः दुजः खः । थुबलय्‌ हे हालादीगु लोकंह्वाःगु म्ये मध्यय्‌ ‘रनबन घुमी बनबन डुली काफल पाक्यो’ व ‘नखेल्नु जुवा तर तास’ खः । थ्व पुचलं नं वय्‌कःयात म्येहालामिकथं म्हसीका बीत आपालं ग्वहालि जूवंगु खः । लिपा वरिष्ठ संगीत सर्जक अम्बर गुरुङ्गलिसें स्वापू ब्यायेधुंकाः वय्‌कःया संगीतय्‌ आपालं लोकंह्वाःगु म्ये हालादीगु दु । थ्वय्‌कलं स्वसःपुं मल्याक म्ये हाला दीधुंकूगु दु ।
वि.सं. २०५१ सालपाखे थ्वय्‌कः अमेरिकाया कोलोराडोय्‌ च्वं झाल । अथे जुयाः वय्‌कः म्ये संगीत ख्यलं तापाये माःगु जक मखु नेपालपाखें छुं नं कथंया मान सम्मानत काये मखन । तर वि.सं. २०७४ पाखे अमेरिका, कोलोराडोया अन्तराष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजलिसें मेमेगु संघसंस्थां हनेगु ज्या धाःसा जूगु दु । नीनिदँ लिपा वि.सं.२०७४ सालय्‌ नेपाः वयाः हाकनं अन हे लिहां झाल । याकः जीवन हना च्वनादीम्ह थ्वय्‌कःया गुलि नं म्ये ल्यनाच्वंगु दु उकिं हे वय्‌कःया म्हसीका ल्यंकेत कुगाः ।