रामकृष्ण दुवाल संगीत ख्यलय्‌ तसकं लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्‌कः प्रगतिशील, आधुनिक , भजनलिसें नेवाः लोक म्ये ख्यलय्‌ छम्ह ज्वः मदुम्ह वरिष्ठ सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०७० अनलाथ्वः द्वादसि, मंगलबारखुन्हु पांगाया भुजिन्द त्वालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु रामप्रसाद दुवाल व मां पूर्णकुमारीदुवाल खः ।
थ्वय्‌कःयात मचाइलय्‌ त्वालय्‌ क्यनीगु दबू प्याखंत स्वस्वं संगीत ख्यलय्‌ वयेत तिबः जूवंगु खः । लिपा थ्वय्‌कलं दबू प्याखनय्‌ म्हितेगु व म्ये नं हालेगु यानादिल । वि.सं. २०२२ सालया नेवाः भाय्‌या निंतिं जूगु सांगीतिक आन्दोलनय्‌ थ्वय्‌कः नं छम्ह सशक्तम्ह खः । त्वाःत्वालय्‌ वनाः नेवाःत थनेत थ्वय्‌कलं आपालं अज्याःगु म्येत हालादीगु दु । खयेत ला थ्वय्‌कः संगीत ख्यलय्‌ वःबलय्‌ हे समाज सुधारया प्रगतिशील म्ये हालाझाःगु खः ।
लिपा थ्वय्‌कलं न्हूगु जक मखु झीगु पुलां पुलांगु लोक म्ये, दाफा म्ये भजनत मुनाः हालेगु यानादीगु खः । थ्वय्‌कःया फुक्क म्येत उतिकं हे लोकंह्वाः । उपिं मध्यय्‌ छुं छुं ‘बुलुहुं बुलुहुं नु’, ‘जिपिं थःगु भासं ब्वनेच्वये मखंपिं’, ‘झी गरीबया गरीब हे पासा’, ‘थ्व सर्गतय्‌ बखुं ब्वइ कि बाज ब्वइ’ खः । थ्वय्‌कलं हालादीगु माया मतिना व लोक म्येत नं उतिकं हे लोकंह्वाः । ‘सिरसाया ह्यकू जिमि दाइचां ब्यूगु’ छपु सदाबहार म्ये जुयाब्यूगु दु । थ्व म्ये दुथ्याःगु म्येचाः ‘बांबांलाःगु म्ये’ (ने.सं. ११०८) पिदंगु खः । ने.सं. ११०९ पाखे थ्वय्‌कलं लसय्‌ हनादीगु भिडियो संकिपाया म्येमुना ‘चिपनिप’ म्येचाः पिदंगु दु । थ्व संकिपा म्येत महाकवि गिरिजा प्रसाद जोशिं च्वयादीगु खः । थुकथं थ्वय्‌कलं हालादीगु म्येत आपालं दु । वय्‌कलं हालादीगु मेगु छुं छुं म्येत थुकथं दु– ‘गांगामं दना वा, बस्तिबस्तिं दना वा’, ‘झीगु खः नेपाल सम्बत’, ‘याकःचा वनेमते राधा जमुना सिथय्‌’, ‘दँ दँ नानि कःसि दूगु छेँ’, ‘किपू देय्‌या देबध्वाका’, ‘सरस्वति मञ्जुश्री जितः स्यनाबिओ (पुलां बसन्त म्ये), ‘हे मन म्येलय्‌ वने छाय्‌ (पुलां लोक म्ये), ‘श्याम सुन्दर बसन्त बेलस’, ‘हाय्‌ हाय्‌ राम गथे मलुमने नेपाल’, ‘थिकुपना ग्वय्‌स्वां तफ्वःस्वां’ (न्हूदँ म्ये), ‘……दलूमत च्याकि बरु (लोकम्ये) । नेवाः म्ये ख्यलय्‌ थ्वय्‌कलं चिनादीगु व हालादीगु म्ये दुथ्याःगु छुं छुं म्येचाःत पिदंगु जुल, तर थ्वय्‌कःया मुक्कं म्ये मुनाः धाःसा म्येचाः पिदंगु मदुनि ।
थ्वय्‌कलं लजगाःकथं लेखनदासया ज्या न्ह्याकादीसां थ्व ज्या त्वःताः विश्व राष्ट्रिय मा.वि.इ आखः ब्वंकेगु यानादिल । लजगाःलिसें संगीत सिर्जनाय्‌ मदिक्क न्ह्याना नं दिल । छगू इलय्‌ थ्वय्‌कलं थासं थासय्‌ वनाः प्र्रगतिशील म्येत हालेगु यानादीगु खः । अबलय्‌या ब्यवस्थां थ्वय्‌कःयात तःकःमछि कुंसां, लजगाः हे चब्बूसां थःगु सांगीतिक लँपाखें लिचिला मदी । लिपा पांगा मा.वि.या संस्थापक दुजः जुइधुंकाः आखः ब्वंकेगुली हे थातं च्वनादिल ।
थ्वय्‌कःया प्रगतिशील संगीत सिर्जनात नं आपालं लोकंह्वाः । अबलय्‌ थ्वय्‌कलं राल्फा समूहपाखें प्रगतिशील धारया म्येत हालाः गांगामय्‌ चाःहिला दिल । थ्व इलय्‌ थ्वय्‌कलं हालादीगु अज्याःगु म्येत लोकंह्वाःगु जक मखु जीवन्त जुयाब्यूगु दु । थ्वय्‌कःया नां जक काःसां थ्वय्‌कलं हालादीगु ‘गाउँ गाउँबाट उठ’, ‘एक जूगमा एक दिन एक चोटी आउँछ’ म्येत लुमंसे वइगु । वि.सं. २०४६ सालया आन्दोलनबलय्‌ थ्वय्‌कःया ‘झासँ गोली झासँ’ नं तसकं लोकंह्वाःगु म्ये जुयाब्यूगु खः ।
भारतया इलाहाबादं संगीतय्‌ स्नातक यानादीम्ह थ्वयकः प्रगतिशिल म्ये ख्यःलिसें झीगु लोक म्ये ख्यलय्‌ नं अतिकं लोकंह्वाः । म्ये च्वयेगु, लय्‌ चिनेगु व हालेगुली नं दख्खल दुम्ह थ्वय्‌कलं झीगु पुलां पुलांगु म्ये ल्ह्ययाः हालेगु नं यानादी । थःगु दक्षतां थीथी संघसंस्थाय्‌ च्वनाः संगीत ख्यःयात तःब्याकेगुली सदां न्ह्यचिला दीम्ह खः थ्वय्‌कः । नेपाल संगीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानया थ्वय्‌कः पूर्व प्राज्ञ परिषद दुजः नं खः । थीथी सम्मान, मान पदवी छाय्‌पीधुंकूम्ह थ्वय्‌कःया याकः न्ह्यब्वया नं तःकः हे जुइधुंकल ।

ने.सं. १०६१ सिल्लाथ्वः सप्तमि, सोमबारखुन्हु येँया ओमबहालय्‌ जन्म जूम्ह राममान तृषित् नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ अतिकं लोकंह्वाःम्ह म्येच्वमि, लय्‌चिनामि, गजल, मुक्तत, निवन्ध व पेशाकथं छम्ह डाक्टर नं खः ।
खस संगीतय्‌ लोकंह्वाःम्ह थ्वय्‌कः न्हापा नेवाः दबुली नं उतिकं सक्रिय व लोकंह्वाःम्ह सर्जक खः । नेवाः संगीतया ख्यलय्‌ थ्वय्‌कलं च्वयादीगु म्येत म्ह्व जक दुसां आपालं म्येय्‌ संगीत नं तयादीगु दु । वि.सं. २०१८ सालपाखें त्रिचन्द्र कलेजया नेपालभाषा साहित्य पालापाखें ग्वसाः ग्वःगु अन्तर कलेज नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन ज्वःछि दुर्गालाल श्रेष्ठजुया खुपु म्ये थ्वय्‌कलं लसय्‌ हनाः न्ह्यब्वःगु खः । उबले उगु म्येत सुशिलादेबी, माणिकरत्न, नारायणगोपाल, प्रेमध्वज, योगेश वैद्यलिसें मेमेपिन्सं नं हालादीगु खः । उकी मध्यय्‌ ‘जिगु थ्व मन सिच्चुगु चञ्चल पवन’ तसकं लोकंह्वाः । थ्व सिबें नं न्ह्यःनिसें वय्‌कः नेवाः संगीतय्‌ भ्यलय्‌ पुनाच्वंम्ह खः । वि.सं. २०१२ सालपाखे भ्याचाद्यइथाय्‌ जूगु सांस्कृतिक ज्याझ्वलय्‌ ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्यया म्ये थ्वय्‌कलं लसय्‌ हनाः नारायणगोपाल गुरुवाचार्ययात हायेकूगु दु । अथेहे थ्वय्‌कलं च्वयादीगु छपु म्ये झी सकस्यां म्हुतुइ घानाच्वंसां वय्‌कःयात ल्वःमंकेगु यानाच्वना । ‘सँझ्याः व तिकिझ्यालं बांलाःगु येँदेय्‌यात अझ अप्वः बांलाकेनु’ प्रेमध्वज प्रधानजुं हालादीगु अले नातिकाजी श्रेष्ठं लसय्‌ हनादीगु थुगु म्ये छगू इलय्‌ येँ महानगरपालिकाया म्हसीका म्ये खः । रेडियो नेपालय्‌ रेकर्ड जूगु उगु म्ये अनं हे तनावन । वय्‌कलं च्वयादीगु ‘कन्हय्‌ वँ हे वनीम्हसा’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, लय्‌ न्ह्यू बज्राचार्य) म्ये नं लुमंके बहःजू । प्रेमध्वज प्रधानजुया कथं थ्वय्‌कःया नेवाः म्येत नीन्यापुति दयेमाःगु खः तर झीगु न्ह्यःने धाःसा मदु । वय्‌कलं लसय्‌ हनादीगु मेगु छुं म्ये थुकथं दु– ‘गनं च्वाक्क खंसा मय्‌जु’ (सः नारायणगोपाल, च्वमि ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य), ‘स्वागत भाषाप्रेमि सज्जन’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘झीगु शान झीगु मान’ (च्वमि ः दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘न्हूगु दिन थन वइतिनि’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘क्यातुसे च्वंगु सुथया ख्वालय्‌’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘कुचुकुचु मिंक मनय्‌ छाय्‌ सुतुक्क वइगु दुने’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ) ।
थ्वय्‌कलं धूस्वां साय्‌मिया दबू प्याखं ‘मिसा’या निंतिं झिपुति म्ये च्वयादीगु खः । अले उगु म्ये लसय्‌ हनादीम्ह शिवशंकर मानन्धर खः ।
वि.सं. २०१६ साललिपा थ्वय्‌कलं खस भाषाय्‌ च्वयादीगु म्येत रेकर्ड जुल । नारायणगोपालजुं थ्वय्‌कलं च्वयादीगु म्ये हालाः रेडियो नेपालय्‌ स्वर परीक्षा उत्तीर्ण यानादीगु खः । नारायणगोपाल गुरुवाचार्य व तारादेबीया सलय्‌ थ्वय्‌कःया उत्कृष्ट म्येत दु । थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘मान्छे माया यहाँ खोलाको पानी जस्तो’ व ‘मैले पुण्य मन पराएँ, या पाप मन पराएँ’ खः । थ्वय्‌कःया थ्यंमथ्यं सत्यां मल्याक म्ये रेकर्ड जूगु दु ।
थः हे छम्ह संगीतया ज्ञातालिसें म्ये च्वइम्ह जूगुलिं थ्वय्‌कःया आधुनिक म्येय्‌ ब्यागलं हे सवाः दु । थ्वय्‌कःया सिर्जनाय्‌ झिेंप्यंगूति सफूत नं पिदंगु दु । वि.सं. २०१८ सालं चीनं डाक्टर ब्वनावयाः नेपालय्‌ अकुपञ्चर सेवा दुतहम्ह थ्वय्‌कः न्हापांम्ह डाक्टर नं खः । प्रवल गोर्खा दक्षिणबाहुलिसें आपालं पदवी व सम्मानं छाय्‌पियातःम्ह थ्वय्‌कः बाथ, पार्किन्सन व जलासेँया ल्वचं ककं न्हय्‌छदँया बैंसय्‌ ने.सं. ११३१ बछलागाः चःह्रे, मंगलबारखुन्हु मदुगु खः ।