भाजु ईश्वरमान प्रधानया जन्म ने.सं.१०५८ य् किपुली जूगु खः । वय्कःया बौया नां राजमान प्रधान व मांया नां मिश्री प्रधान खः । जनस्वास्थ्यय् ज्या यानादीम्ह वय्कःया कार्यक्षेत्र त्रिशुली खः । त्रिशुली हे च्वनाः वय्कलं च्वयेगु ज्या यानादी । भाजु प्रधान स्वास्थ्य शिक्षा सम्वन्धी प्राविधिक विषयया च्वसु च्वयादीम्ह च्वमि खः। साहित्य ख्यलय् दकलय् न्हापां बि.सं.२०१८ सालय् रेडियो नेपालय् व विवाह यानाः कोथां पिहां मवः बाखं ब्वनाः पलाः तयादीम्ह च्वमि खः । नेपालभाषा व खस् नेपाली च्वसु च्वयादीम्ह वय्कःया प्रकाशित कृति थुकथं दु – झीगु तजिलजिइ नखः व जात्रा (ने.सं.११२२), लः व नसा (ने.सं.११२४), हे मनू व मेमेगु चिनाखँ (ने.सं.११२६), दूषित वातावरणं वइगु ल्वय् व स्वास्थ्य शिक्षा (ने.सं.११२८) ।
भाजु ईश्वरमान रंजितजुया जन्म ने.सं. १०६० आषाढ शुक्ल ११ स मजिपाट येँय् जूगु खः । वय्कःया मांया नां मायादेवी रंजितकार व बाःया नां सत्यमान रंजितकार खः । भाजु ईश्वरमानं नेपालभाषा व खस् नेपाली भाषं निवन्ध कविता लिसें अनुवादया ज्या नं यानादी । भाजु ईश्वरमान रंजितजुया थौं हे खः नांया कविता दकले न्हापां प्रकाशित जूगु रचना खः । थ्व कविता धर्मोदय पत्रिकाय् ने.सं.१०७२ य् पिदंगु खः ।
पत्रकारीताय् संलग्न जुयादीम्ह भाजु ईश्वरमान रंजितया कृतिगतरुपय् प्रकाशित जूगु मदु । वय्कलं नेपालभाषाया कविता, बाखं आदि रचना मदिक्क खस् नेपाली भाषाय् अनुवाद यानाः नेपालभाषी इतर जनसमुदायलय् नं नेपालभाषाया साहित्ययात म्हसीकेबीगु ज्या यानादीगु दु । वय्कःया सक्रिय कुतलं खस् नेपाली भाषाया आमा पत्रिका गुकिया सम्पादक वय्कः स्वयं खः पाखें नेपालभाषाया आधुनिक कविताया अनुवाद विशेषांक पिकयादीगु दु ।
भाजु ईश्वरमान सिन्या बौ भुवनलाल सिन्या व मां रत्नप्यारी सिन्याया कोखं ने.सं.१०८०इ यलय् जन्म जुयादीगु खः । वय्कलं बिषेशयानाः संस्कृति सम्बन्धी निबन्ध च्वयेगु यानादी । वय्कःया न्हापांगु च्वसु ने.सं.११०७ य् मन्दः पत्रिकाय् पिदंगु प्राचीन ल्वहंहिति नं झीगु सांस्कृतिक…’ खः । वय्कःया पिदंगु सफू झीगु तिसाज्वलं खः ।
गोरखा दक्षिणबाहुं विभुषित भाजु सिन्याजुं जनपद सेवा पदक, दीर्घसेवा पदक कयादीगु दु ।
मां पुनमाया व बौ योगानन्द श्रेष्ठाचार्यया क्वखं ने.सं. १०४८ सिल्लाथ्व ९ कुन्हु येँया झ्वाबहालय् ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्यया जन्म जूगु खः । थ्वय्कलं न्हापां हिन्दी, नेपाली व संस्कृत भासं च्वसा न्ह्याकाः भारतया बनारस व मेगु थाय्या थीथी पत्रिकाय् रचना पिकयादीगु खःसा लिपा न्ह्यवःसा कविता मुना (ने.सं. १०६८) निसें थ्वय्कलं थःगु च्वसा नेपालभाषा पाखे हीकादिल । नेपालभाषाय् वय्कःया निबन्ध, खण्डकाव्य, प्याखं, उपन्यास, आलोचना, क्रिया कोषया तःगू सफू पिदंगु कथं वय्कः बहुमुखी साहित्यिक प्रतिभां सम्पन्न स्रष्टा खः धयागु सीदु । अथे खःसां ईश्वरानन्दयात नेपालभाषाय् आधुनिक नाटककार, उपन्यासकार, समालोचकया नापं नेवाः खँग्वः धुकू, क्रियाकोश आदि सफू पिकयादीम्ह अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् नांजाःम्ह कोशकार कथं विशेषरुपं म्हसीकेगु याः । नाटक विधाय् ईश्वरानन्दयात नेपालभाषाय् हेनरिक इब्सन प्रवृत्तियागु समस्यामूलक नाटक दुतहःम्ह न्हापांम्ह नाटककार कथं कयातःगु दुसा उपन्यास विधाय् मनोवैज्ञानिक सिग्मण्ड फ्रायदया यौन मनोवज्ञानया सिद्धान्तयात उपन्यासय्
छ्यःम्ह उपन्यासकार कथं म्हसीकेगु याः । नेपालभाषाय् वय्कःया थीथी विधाय् पिदंगु सफू थथे खः –
काव्य : न्ह्यवःसा (कविता, ने.सं. १०६८), नुगः घाः (काव्य, ने.सं. १०७८), सन्देश (खण्डकाव्य, ने.सं. १०७८) ।
नाटक : पसुका (छधाः प्याखं, ने.सं. १०७७), थःगु छेँ (प्याखं, ने.सं. १०७८), फिल्कुतिं (प्याखं, ने.सं. १०७९), फसंपु लप्ते (प्याखं, ने.सं. १०८०)
उपन्यास : ख्वाउँसि (ने.सं. १०८३), न्हाय्कं (ने.सं. १०८५), छ धन्य खः (ने.सं. १०९३), स्वःनुगः (ने.सं. १०९७) ।
निबन्ध व समालोचना : प्रेमजीवन (ने.सं. १०७०), नुगलय् बुद्ध (ने.सं. १०८७), सौन्दर्य व आलोचना (ने.सं. १०८७), इमामन्दः (आलोचना, ने.सं. १०९३), क्वरं (आलोचना, ने.सं. ११२३),
व्याकरण व कोश : धुकूपिकू (क्रियाकोष, ने.सं. १०८३), मूलुखा (भाय्लचं, ने.सं. १०८ ), छुना खँग्वः धुकू (वि.सं. २०५२), नेवार, नेपाली, अंग्रेजी शब्दकोश (वि.सं २०५४) ।
वय्कःया न्हाय्कं उपन्यासयात ने.सं. १०८५ या श्रेष्ठ सिरपाः लाःगु खः । नेपालभाषाया खँग्वः, क्रिया, व्याकरण सम्बन्धी ईश्वरानन्द थः स्वयं व अस्टिन हेल नांम्ह भाषाविद् नाप जानाः अंग्रेजी भासं पिदंगु सफू थथे खः – Conversational Newar Vol. I & II (सहलेखन जगनाथ मास्के व अस्तिन हेल, सन् १९७२), Is Newari a classifier Language (अस्टिन हेल नाप, सन् १९७३), Jyapa Vocabulary (सन् १९७६), Some Types of Reduplication in the Newar Ver Phrase (सन १९७६), Newar Kinship Terms in the light of Kinship Topology (सन् १९७७), Some Pairs of Morphemes for Verbal Prefixes (सन् १९७८), Newar Root verbs (सन् १९८१), A phonological Justification of Newar chlid vocabulary (सन् १९८५), Concise Newar English Dictionary (सन् १९८७), Dictionary of contemporary Newari (सन् १९९४), Newar Towns and Buliders, (सन् १९८७, सह—लेखन)
ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य हिन्दी तथा नेपाली भाषं नं कविता संग्रहया नापं कोशया सफू पिकयादीगु दु । ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य रेडियो नेपालं नेपालभाषाया जीवन दबू कार्यक्रम लिकाःगु विरुद्धय् भाषिक आन्दोलन न्ह्याकेगु ताःतुनाः नीस्वंगू लूजःया छम्ह संस्थापक दुजः खः । थथेहे वि.सं. २०२२ सालया भाषिक आन्दोलनय् महत्वपूण भुमिका म्हितादीम्ह वय्कःयात भारतं सन् १९५१ स संस्कृत रतनम्, च्वसापासां ने.सं. १०८३ य् भाषाजवाः, नेपालभाषा परिषदं ने.सं. १११३ स भाषाथुवाः आदि उपाधीं हंगु व च्वासापासां ने.सं. १०८५ स श्रेष्ठ सिरपाः व सक्व देश नेवाः हनाः सिरपाः बियाः वय्कःयात हंगु खः ।
नेपालभाषाया न्हापांम्ह मिसा गजलकार व हाइजिन ईश्वरी मैंयाया जन्म यलया नुगः त्वालय् बौ कृष्णनारायण श्रेष्ठ व मां हेरामाया श्रेष्ठया माइलिम्ह म्ह्याय्या रूपय् ने.सं १०७७ य् जूगु खः । नेपालभाषाया नापं नेपाली भाषं नं च्वसा न्ह्याकादीम्ह ईश्वरीमैंया श्रेष्ठं शुरुशुरुइ कविता च्वयाः थीथी प्रतियोगिताय् ब्वति कयाः तःगू सिरपाः त्याकादीगु खः । लिपा थःगु मांभासाय् नुगः क्वसायेका मूलरुपं नेपालभाषां हे कविता च्वयाः साहित्यया लँपुइ न्ह्यानादिल । वय्कःया दकलय् न्हापांगु च्वसु पाटन संयुक्त क्याम्पसं पिदनीगु कुलां पत्रिकाय् पिदंगु सुथ हानं जुइतिनि शीर्षकया कविता खःसा कविता संग्रह सुथया जः व मांया लुमन्ति (ने.सं. ११३३) खः ।
वय्कलं कविता नापनापं गजल व हाइकु नं च्वयादीगु दु । वय्कःया गजल कृति जीन्दगीया सवाः (ने.सं १११८) व ईया सवाः (ने.सं ११३४) खःसा हाइकु कृति मुखू मब्यंनीगु स्वां (ने.सं ११२८) खः । थुगु कृतिं वय्कःयात नेपालभाषा साहित्यय् न्हापांम्ह मिसा गजलकार व मिसा हाइजिन कथं म्हसीकेब्यूगु दु । थौंकन्हय् वय्कःया च्वसा पद्यय् बाहेक चिबाखनय् नं न्ह्यानाच्वंगु दु । वय्कःया ईया जलय् (ने.सं ११४०) नांगु चिबाखं संग्रह पिदंगु दु । सुत्रात्मकता, व्यंग्यात्मकता अभिव्यक्तिया तिक्ष्णता तथा थौंया यर्थाथबोध थ्वय्कःया काव्य तथा चिबाखंया विशेषता खः ।
ईश्वरीमैंया श्रेष्ठ छम्ह स्रष्टा जक मखु नेपालभाषा विषयय् एम.ए. यानाः पाटन संयुक्त क्याम्पसय् नेपालभाषाया प्राध्यापन यानादीम्ह छम्ह प्रध्यापिका नं खः । थ्व हे कथं वय्कलं क्याम्पसय् ब्वनीपिं विद्यार्थीपिंत तिबः जुइगु पाठ्यसफूया नापं थीथी सफूया समीक्षात्मक कृति, थीथी अग्रज साहित्यकारपिनिगु व्यक्तित्व व कृतित्व सम्बन्धी अध्ययन विश्लेषण यायेगु, थज्याःपिं व्यक्तित्वपिनिगु स्मृतिग्रन्थया सम्पादन यायेगु, थीथी सफू व पत्रपत्रिकाया च्वसुधलः दयेकेगु आदि ज्या यानाः थःगु प्रध्यापकीय दायित्व नं उलि हे निर्वाह यानादीगु दु । थ्वय्कःया थज्याःगु कृति खः — वैकुण्ठप्रसाद लाकौल (ने.सं ११२८), केदारमान व्यथितया नेपालभाषा काव्य मुना (ने.सं ११२०), रत्नध्वज जोशी : व्यक्ति व कृति (नेसं ११२४), अयोध्याप्रसाद प्रधान व्यक्ति व कृति (११३६), भिक्षु सुदर्शन व वय्कःया कृति धलः (नेसं ११३०), इतिहासं लुमंकेमाःम्ह व्यक्तित्व भैरवगोपाल वैद्यया जीवन व ग्रन्थावली (ने.सं ११३४), माधवलाल कर्माचार्य व्यक्तित्व व कृतित्व (ने.सं ११३४), वैकुण्ठप्रसाद लाकौल स्मृति ग्रन्थ (सम्पादन, ११२८), सिद्धिनरसिंह मल्लया न्यापु मे (ने.सं ११२१ , सम्पादन), श्रेष्ठ सिरपाःया धलः (ने.सं ११२१ ) , नेपालभाषा एम.ए. अनुसन्धान प्रबन्धया धलः (ने.सं ११२४), नेपाल लिपि आलेखन अनुसन्धान (ने.सं ११२४), नेपालभाषाया उपन्यासया धलः (ने.सं ११२४) नेपालमण्डल घःचाः धुकूया पिथनाया विवरणात्मक धलः (ने.सं ११२४ ) आदि आदि ।
थथे थःगु ज्या तथा शैक्षिक योगदानया कदर स्वरुप थ्वय्कलं थीथी सिरपाः पदक, हनापौ आदि प्राप्त यानादीगु दु । गथे — महेन्द्र विद्या भूषण, चैन लाकौल सिरपाः, मोतिलानी सिरपाः, मणिगल गजल सिरपाः,जरिमैयाँ साखः लुमन्ति सिरपाः, मोती हनापौ, याताजः हनापौ, घाः शीर्षक बाखनय् न्हाप, नापं थीथी कविता प्रतियोगिताय् सान्त्वना निसें न्हाप तकया सिरपाः आदि ।