बौ मोहनबहादुर अमात्य व मां उमादेवी अमात्यया कोखं मोक्षबहादुर अमात्यया जन्म ने.सं १०६८ इ येँया तःधं चुक वंघलय् जूगु खः । थ्वय्‌कः नेपालभाषाया छम्ह कवि नापं संस्कृति विषयया च्वमि नं खः । सफूया रुपय् थ्वय्‌कःया छंगु हे नामय् चिनाखँ मुना सफू व तिकि तिकि नांगु हाइकु मुना सफू पिदंगु दु । अथेहे थ्वय्‌कलं जनबाहाःद्यया बाखं नांगु बाखं सफू नं पिकयादीगु दुसा आकाश भैरबनाथ स्मारिकाया नं सम्पादन यानादीगु दु ।

धरानय् नेपालभाषाया नापं समाजसेवाःया ख्यलय् ज्या यानादीम्ह भाजु मोतीराज ताम्राकारया जन्म बि.सं.१९८५ भाद्र ५ गते जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां मोहनमाया व बाःया नां मणिराज ताम्राकार खः । महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पसया संचालक, शिक्षा सदन मा.वि. नीस्वनेगुलिइ मू भूमिका म्हितादीम्ह वय्‌कः लिपा वडा नं ३ या वडा अध्यक्ष जुयाः करीव नीदँ सेवा यानादिल । वय्‌कलं धरानया बुद्ध बिहारय् चैत्य दयेकादिलसा धरानया झीगु समाजयात स्थायी रुप बीत जग्गा प्राप्तिया निंतिं तःधंगु भूमिका म्हितादिल । वय्‌कः बि.सं.२०६१ पौष महिनाय् दिवंगत जुयादीगु खः ।

मां ज्ञानलक्ष्मी व बौ द्रव्यधरया कोखं ने.सं १०२९ येँया तुंछेँ त्वालय् जन्म जूम्ह मोतिलक्ष्मी उपासिका साहित्य जगतय् एम.लक्ष्मी, श्रीमति मोतिलक्ष्मी, सुश्री मोतिलक्ष्मी, मोतिलक्ष्मी उपासिका आदि नामं थःत म्हसीकादीम्ह स्रष्टा खः । निबन्ध, प्रबन्ध, बाखं व कविताया ख्यलय् च्वसा न्ह्याकादीम्ह मोतिलक्ष्मीयात नेपालभाषाया साहित्य ख्यलय् अप्वः थें निबन्धकार कथं म्हसीकेगु याः । ने.सं १०६८ इ वय्‌कःया तत्कालिन धर्मदूत पत्रिकाय् जन्म नांगु निबन्ध पिदन । थनंनिसें वय्‌कःया च्वसा थ्व ख्यलय् न्ह्याःगु खः । मोतिमाः (ने.सं १०७८), संघ (ने.सं १०८०), धौबजि ने.सं १११८) थ्वय्‌कःया पिदंगु निबन्ध /प्रबन्धया सफू खः । मोतिलक्ष्मी नेपालभाषाया छम्ह न्हापांम्ह मिसा निबन्धकार जक मखसे छम्ह प्रौढ गद्यकार नं खः । थ्वय्‌कःया गद्ययात नेपालभाषाय् धार्मिक गद्य व वैयक्तिक अनुभूतिमूलक गद्यया सेतु कथं कयातःगु दु । बौद्धधर्म व बौद्ध दर्शनया यथेष्ठ प्रभाव थ्वय्‌कःया निबन्धय् खनेदुसां थ्वय्‌कलं धार्मिक अन्ध परम्परायात मिखा तिस्सिनाः पालन यायेगु पलेसा आत्मचेतना खंगु व स्वअनुभूतिं प्राप्तगु ज्ञानयात थःगु निबन्धय् प्वंकेगु यानादीगु दु ।

मोतिलक्ष्मीं ल्हाः न्ह्याकादीगु मेगु विधा बाखं खः । थ्वय्‌कः नेपालभाषाय् आधुनिक बाखंया अभियन्ता जक मखसे नेपालभाषाया न्हापांम्ह न्हू बाखं (Modern short story) च्वमि नं खः । थ्वय्‌कःया ने.सं. १०६४स धर्मदूत पत्रिकाय् पिदंगु लँ बाखं नेपालभाषाया हे न्हापांगु न्हूबाखं जूगु दु । थ्व बाखं सिबें न्ह्यः वय्‌कयाः तत्कालिन शारदा पत्रिकाय् नं नेपाली भाषां निपु बाखं पिदने धुंकूगु खः । मोतिलक्ष्मी नेवाः सामाजिक परिवेशय् ब्वलंम्ह सुधारवादी युगया छम्ह स्रष्टा खः । थ्वहे कथं थ्वय्‌कःया बाखनय् सामाजिक कुरीति, कुसंस्कार, बालबिवाह, बहुविवाह, लैंगिक विभेद आदि प्रति विद्रोह, मिसा स्वतन्त्रता, मिसा शिक्षाप्रति आग्रह दु । तर थथे खया नं मोतिलक्ष्मी मिसापिंत अधिकारया निंतिं जक सचेत याइम्ह मखु उमिगु दायित्व बोध नं याकीम्ह स्रष्टा खः ।

मोतिलक्ष्मी नेपालभाषा साहित्यिक ख्यलय् न्हापां तत्कालीन धर्मदूत पत्रिकाय् चित्तपंछि (ने.सं १०६३) नांगु कविता पिकयाः कवयित्री कथं पिलूझाःम्ह स्रष्टा खःसा थ्वय्‌कःया कविता संग्रह चखुंचिया सर्वय् (ने.सं १११३) धाःसा आपालं लिपा हे जक पिदन । थः समकालिन मेपिं कविपिनिगु कविताय् थें थ्वय्‌कःया कविताय् नं स्वच्छन्दवादी रहस्यवादी प्रवृति हे हावि जूगु दु । विरह वेदना, मतिना, प्रकृति थ्वय्‌कःया काव्यया मूलभूत विषय जूगु दु ।

मोतिलक्ष्मीं साहित्य सिर्जना यानाः प्रत्यक्षरुपं नेपालभाषाया निंतिं गुलि ज्या यानादीगु खः व स्वयाः नं अप्वः अप्रत्यक्ष रुपं नेपालभाषाया निंतिं ज्या यानादीगु दु । वि.सं १९९७ सालय् चित्तधर लगायत नेपालभाषाया कविपिं जेलय् लाःबलय् जेलय् लाःपिं च्वमिपिंत सफू थ्यंकेगु, दाजु चित्तधर हृदयं जेलय् च्वयातःगु सफूया पाण्डुलिपियात छेँय् हयाः सारे यानाः सुरक्षित यानातयेगु, अथे हे कलाः मदुम्ह दाजु चित्तधर अचाकलिं गायाः सनेमफुसेंलि वय्‌कःयात माःगु तक सुसाःकुसाः यायेगुया नापं नेपालभाषाया परिषद्या कोषाध्यक्ष जुयाः परिषद्यात कःघायेगु ज्या यानादिल । थथे चित्तधर हृदययात महाकवि चित्तधर धकाः धस्वाकेगुली मोतिलक्ष्मीया देन म्हो मजू । अथेहे तःदँ तक नेपालभाषा मिसा पुचःया नकिं जुयाः मिसा तःकेहेँपिंत नं भाषिक साहित्यिक ज्याय् न्ह्यज्याकादिल । दाजुया इच्छाकथं थःपिं च्वनाच्वंगु छेँ थःपिं लिपा नेपालभाषा परिषद्यात च्वयाबीगु ज्या यानादिल ।

मोतिलक्ष्मीया थज्याःगु योगदानयात कदर यानाः थीथी संस्थां थीथी उपाधि देछायेगु व हनेगु याःगु दुसा नेपालभाषा परिषद्ं वय्‌कःया ८० दँ बुन्हि तःजिक हंगु दु । अथेहे वय्‌कःया नामं मोतिलक्ष्मी सिरपाः स्थापना याःगु दु।

मोतिलक्ष्मी शाक्य ने.सं.१०६८ गुंलागा ३० कुन्हु येँया लगंत्वालय मां लक्ष्मीमाया शाक्य व अबुजु मोतिरत्न शाक्यया म्ह्याय्‌मचा जुयाः जन्म जूगु खः। नेपालभाषा साहित्यया थीथी विधाय् च्वसा न्ह्याकादीसां थ्वय्‌कःयात मूलत बाखंच्वमि कथं म्हसीकेगु याः । मोतिलक्ष्मी शाक्य विशेष यानाः घटनायात स्वयां पात्रतय्‌गु वाह्य कृयाकलाप व उमिगु नुगः दुनेया शूक्ष्म विश्लेषण यानाः बाखं च्वयादीम्ह बाखं च्वमि खः । मिखाय् लुइगु दृष्य चित्रण यायेगुली वय्‌कः तसकं जाः । विद्यार्थी जीवनय् बाखं च्वयाः आपालं सिरपाः त्याकादीधुंकूम्ह वय्‌कःया स्वंगू बाखं मुना सफू मत जलय् (ने.सं ११०२), मतिनाया जलय् (ने.सं ११३०) व तिमिलाया जलय् (ने.सं ११३८) पिदंगु दु । लिपांगु इलय् वयकलं प्रबन्ध ख्यलय् ल्हाः न्ह्याकादिसें जिं खनाथें लगंत्वाः व लगंत्वाःया ल्हासा नेवाः (ने.सं ११३५), झीगु तिसा, कासा व भ्वय्कासा (ने.सं ११३६), नेपालभाषाया भाषा सन्हू (ने.सं ११४०), झीगु नेवाः संस्कार व संस्कृतिया धुकूपिकू (ने.सं ११४२ पिथनाः थःगु साहित्यया लागा तब्याका यंकादीगु दु । थ्वय्‌कःयात जरिमैँया साखः लुमन्ति सिरपाः (ने.सं ११३३) व पूर्णहिरा सिरपाः (ने.सं ११३८) आदि पाखें हनेज्या यायेधुंकूगु दु । वय्‌कःया प्रवन्ध सफूतसें झीगु तनावनेत्यंगु भाषा, कला संस्कृतियात ल्यंका तयेगुलिइ मूवंगु भूमिका म्हिती धयागु विश्वास यायेफु । वय्‌कलं सफू च्वयेगु बाहेक गुरुवर पूर्ण वैद्यया ज्याःजंक्वया लुमन्ति व पूर्ण वैद्यका अप्रकाशित रचनाहरूया सहलेखन व सहसम्पादन नं यानादीगु दु।

शिक्षा व मातृभाषाप्रेमी मोतिलानी ताम्रकारया जन्म ने.सं १०३९ य् अबु बुद्धरत्न स्थापित व मां पुतली स्थापितया कोखं येँया मखंत्वालय् जूगु खः । शिक्षाप्रति मन क्वसाःम्ह मोतिलानीं उदाय् समुदायय् मिसामचात ब्वनेकुथी वनाः ब्वंवनेगु हे चलन मदुगु इलय् तत्कालीन बसन्तपुरय् शहिद शुक्रराज शास्त्रीया केहेँ मय्‌जु चन्द्रकान्तादेवीं ब्वंकीगु कन्या पाठशालय् वनाः च्वये ब्वनेगु सयेकादिल । इहिपाः लिपा थःम्हं बांलाक ब्वनेमखंसां थः मचाखाचापिंत बांलाक ब्वंकेगु जक यानादीगु मखसे नेपालभाषा विषय कयाः ब्वनीपिं विद्यार्थीपिंत हःपाः बीगु निंतिं ने.सं. १११९ य् मोतिलानी सिरपाः स्वनादिल । थ्व सिरपाः एस.एल.सी, आइ.ए, बी.ए व एम.ए. तगिमय् नेपालभाषा विषयलय् दकलय् अप्वः ल्याः हयाः पास जूपिं प्यम्ह विद्यार्थीपिंत दँय्‌दसं बीगु सिरपाः खः ।

मोतिलानि सिरपाः लःल्हायेगु निंतिं छगू अलग्ग हे मोतिलानि सिरपाः कमिति स्वनातःगु दुसा सिरपाःया नितिं छगू अलग हे अक्षयकोषया व्यवस्था यानातःगु दु । स्थापनाकालय् प्रत्येक तगिंयात रु.५०००/ (न्याद्वः) तकाया सिरपाः बीगु यानातःगुली आः सिरपाःया रकम ई कथं अप्वयेका यंकूगु दु । थ्व सिरपाः थौंतक मदिक्क न्ह्यानाच्वंगु दु । अथेहे मय्‌जु मोतिलानीं नेपालभाषाया थीथी संस्था गथे— जगतसुन्दर ब्वनेकुथि, च्वसापासा, आशा सफूकुथि आदियात नं थम्हं फुगु आर्थिक ग्वाहालि यानादीगु दु ।

नांदंम्ह समाजसेवी मय्‌जु मोतिशान्ति शाक्यया जन्म ने.सं १०७५स मां ज्ञानदेवी स्थापित तथा अबु मणिरत्न शाक्यया कोखं येँया भोटाहिति त्वालय् जूगु खः । समाजसेवा तथा साहित्यय् थ्वय्‌कःया जीवनया निगू आयाम खः ।

मचांनिसें थःगु भाषा साहित्यपाखे मन क्वसाःम्ह मोतिशान्ति तत्कालिन अन्तर हाइस्कुल साहित्य सम्मेलन, अन्तर कलेज न्ह्यसः लिसः कासाय् ब्वति कयाः थीथी सिरपाः व पदक त्याकादीम्ह मय्‌जु खः । थ्वय्‌कःया न्हापां सार्वजनिक जूगु च्वसु खः जि ला छपाः भुतुमाली गुगु कवितायात अन्तरकलेज नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् द्वितीय पुरस्कार प्राप्त जूगु खः । इहिपाः लिपा छुं ईया नितिं थ्वय्‌कलं थःगु च्वसा दिकादीसां लिपा हानं थःगु सिर्जनशील प्रतिभायात उजागर यानादिल ।

नेपाली व नेपालभाषां नं उलि हे च्वयेगु यानादीम्ह थ्वय्‌कःया मू लेखन विधा कविता व बाखं खः । थ्वय्‌कःया बाखं, कविता, हाइकु, मुक्तक थीथी पत्रिकाय् पिदंगु दुसा थीथी साहित्यक कार्यक्रमय् प्रस्तुत जूगु दु । थःगु अनुभुतियात कविता, बाखंपाखें प्वंकेगु जक मखु मेपिंत नं थःगु नुगःखँ पुंकाबीफुगु थ्वय्‌कःया सिर्जनाया विशेषता खः । लँजुवाः, मां जुइ यःसा, म्वाय् न्हिला थ्वय्‌कया चर्चित कविता खःसा सुभाय्, उर्जा, कोरोना थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु बाखंत खः । थ्वय्‌कः आँखादान समाजया सल्लाहकार नेपालभाषा मिसा खलः येँया आजिवन सदस्य, मांभाय् खलः यलया सल्लाहकार, नेपालभाषा मंकां: खलः यलया दुजः आदि जुयाः समाजसेवी कथं जक मखु भाषिक अभियन्ता कथं नं थःत म्हसीके बियादीगु दु ।

नेपालभाषाया कविता व विविध च्वसू च्वयादीम्ह भाजु मोहन दुवालया जन्म वि.सं. २००६ जेठ २० गते भ्वँत, काभ्रेय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां खिल कुमारी दुवाल व बौया नां गणेशबहादुर दुवाल खः । भ्वँतय् च्वनाः वय्‌कलं नेपालभाषा व खस् नेपाली भाषाया साहित्यय् मदिक्क अथक योगदान यानादीगु दु ।

२०२० सालपाखे भ्वँतय् मचाः पुचः स्वनाः ल्हांतच्वया–पौ पिथनेगु अभियानया वय्‌कः अभियानकर्ता खः । अबलय् हे वय्‌कलं थःगु सम्पादनय् ल्हातंच्वयापौ फसंपुगु लप्ते पिकयादिल । रेडियो नेपालं जीवन दबू ज्याझ्वः लिकाःगुया विरुद्धय् येँ जूगु आन्दोलनय् सक्रिय सहभागी जुयादिलसा भ्वँतय् वय्‌कलं थुकिया विरुद्ध कार्यक्रमया संयोजक व अभियानकर्ता जुयाः ज्या यानादिल ।

वय्‌कलं छुं दँ काभ्रे बहुमुखी क्याम्पसय् नेपालभाषाया प्रशिक्षक जुयाः नेपालभाषा ब्वंकेगु ज्या नं यानादिल । वय्‌कःया नेपालभाषाय् प्रकाशित कृति थुकथं दु— चुलिजाःगु स्वां (चिनाखँ मुना–२०२३), जः=जीवन, जीवन=जः (चिनाखँ मुना–२०५९), जि न्हाय्‌कं :

न्हाय्‌कंया दुने जि (विविध–२०७९) । वय्‌कलं खस् नेपाली भासं नीच्यागू सफू च्वयाः पिकयादीगु दु । अथेहे वय्‌कलं सम्पादन यानादीगु नेपालभाषाया पत्रिका, सफू थुकथं जुल –सः (काभ्रे बहुमुखी क्याम्पसया दँपौ), झी नेवाः (दँपौ)–११२८, मत/अभिमत (खण्ड ३–२०५४) । वय्‌कलं खस् नेपालीभाषं सम्पादन यानाः पिकया वयाच्वनादीगु जनमत लय्‌पौया ल्याः ११६ यात नेपालभाषा साहित्य ल्याःया रुपय् बि.सं.२०६३ इ पिकयादीगु खः ।

भाजु मोहन दुवाल भ्वँतय् गठन जुगू नेपालभाषा मंकाः खलःलगायत फुक्कं धयाथें नेपालभाषाया संगठन, नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू जिल्ला कचाः व केन्द्रीय समिति लिसें दलुचा व पलिस्था पत्रिकाया सल्लाहकार खः । सुकुन्दाया संरक्षक खः । अथेहे वय्‌कः तःगू हे संघ संस्थाया जीवंकाछि दुजः जुयादीगु दु ।

भाजु मोहन दुवालया भाषा व साहित्यय् सक्रियता व योगदानया कदर यासें वय्‌कःयात सक्वय् २०२० सालपाखें महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीं भाग्योदय मा.वि सम्मान यानादीगु खः । अथेहे वय्‌कःयात कुमारी प्रकाशन व ईलोहं प्रकाशनया नःलि वाःपौ पाखें नं सम्मान याःगु जुल । वय्‌कःयात नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू पाखें सत्यमोहन जोशी सिरपाः देछाःगु जुल ।

बौ रामशरण थापा व मां नन्दकुमारी थापाया क्वखँ येँया गोकर्णय् साहित्यकार समालोचक भाजु मोहन हिमांशु थापाया ने.सं. १०६० इ जन्म जूगु खः । भाजु हिमांशु थापां नेपाली विषयय् विद्यावारिधि यानादीगु खःसा वय्‌कःया च्वसा नेपाली साहित्य नापनापं छम्ह नेवाः मखयां नं नेपालभाषा साहित्य क्षेत्रय् उतिकं च्वन्ह्यात । साहित्य क्षेत्रय् वय्‌कःयागु विधा कविता व समालोचना खः ।

माछापुच्छ्रेया न्ह्यलय् सुपाय्‌या मृत्यु नेपालभाषां च्वयादीगु वय्‌कःया दकलय् न्हापांगु चिनाखँ खः । थ्व चिनाखँ ने.सं. १०८८ य् सितु पत्रिकाय् पिदंगु खः । नेपालभाषा थःगु मातृभाषा मखुसां नं साहित्य धयागु सकस्यां मंकाः खः धयागु भावना नुगलय् तयादीम्ह भाजु डा. हिमाशु. थापाजुया नेपालभाषा साहित्य क्षेत्रय् तःधंगु योगदान दु ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालय पाटन क्याम्पसय् नेपालभाषा विषयया एम.ए.या पठनपाठन न्ह्याकूबलय् नेपालभाषा ब्वंकेगु यानादीपिं न्हापांपिं प्राध्यापकपिं मध्ये थ्वय्‌कः नं छम्ह खः । उगु इलय् थ्वय्‌कलं पूर्विय साहित्य ब्वंकादियाः थ्व विषयया शिक्षकया अभावपूर्ति यानादीगु खः ।साहित्य लेखन पाखे थ्वय्‌कलं जापानी हाइकूयात नेपालभाषां भाय्‌हिलाः ने.सं. ११०६ य् न्हू जापानी हाइकू नामं सफू पिथनादिलसा थःगु हे सम्पादनय् ने.सं. १११३ य् श्रीलंकाया न्हूबाखं सफू पिथनादिल । थ्व बाहेकं नेपालभाषा समालोचना साहित्यया लागा तब्या यायेगुलिइ नं थ्वय्‌कःया तःधंगु योगदान दु ।

धुस्वां साय्‌मिया गंकी, पुर्णबहादुर वैद्यया सरासु कविता संग्रहयात कयाः थ्वय्‌कःया समालोचनात्मक लेख पिदंगु दु । नेपालभाषाय् थ्वय्‌कःया समालोचना म्हो हे जक पिदंगु खःसां समालोचनाया ख्यलय् थःगु बिस्कंगु म्हसीका तयेफुम्ह व्यक्तित्व खः । थथेहे नेपाली भाषाय् वि.सं. २०३६ सालय् साझा प्रकाशनपाखें समालोचना सफू साहित्य परिचय नांगु सफू पिथनेधुंकूगु दु ।

बा गणपति राजोपाध्याय व मां लक्ष्मीवाणी राजोपाध्यायया कोखं ने.सं. १०६३ आश्विन शुक्लपक्ष षष्ठी कुन्हु येँ न्हाय्‌कंत्वालय् बाखं व गजल च्वमि मोहनकाजी राजोपाध्यायया जन्म जूगु खः । पौराणिक बाखं कनेगु, पुजा पाठ यायेगु, धार्मिक कर्मकाण्ड यायेगु संस्कारय् ब्वलंगु खःसां वय्‌कःया थःगु मांभाय् नेपालभाषा प्रति नं उतिकं हे नुगः क्वसाः । झीगु समाजय् ब्वलनाच्वंगु विसंगति व विकृतियात ध्याचू नकाः बाखं व गजल च्वयादीम्ह भाजु राजोपाध्यायया न्हापांगु कृति प्रसाद बाखं (सितु, ७/३७) ने.सं. १०९०य् पिदंगु खः । वय्‌कलं नेपालभाषाया साहित्य क्षेत्रय् थःगु पलाः बाखं साहित्यपाखें न्ह्याकादीगु खःसा ने.सं.११०८य् भचा भचा गजल मुना सफू पिथनाः भाषा साहित्य ख्यलय् लोकंह्वाःम्ह गजलकार कथं थःत पिब्वयादिल ।

नेपालभाषाया नांदंम्ह दबू प्याखंमि व च्वमिया मोहनकृष्ण डंगोलया जन्म ने.सं १०५० य् अबु देवकृष्ण डंगोल तथा मां बेखामाया डंगोलया कोखं येँया किलागः त्वालय् जूगु खः । भाषानिभाः प्रेमबहादुरयात गुरु मानेयानादीम्ह वय्‌कः लजगाः कथं छम्ह सिभिल इञ्जिनियर खःसां थःगु भाषा साहित्य, संस्कृतिप्रति अतिकं मनक्वसाःम्ह व्यक्तित्व खः । वय्‌कलं थःगु जीवनया ल्याय्‌म्ह ई दबू प्याखं च्वयेगु, हुइकेगु जक मखु थः हे कलाकर जुयाः दबू प्याखनय् म्हितेगु तकं यानादिल । थथे भाजु मोहनकृष्णं च्वयाः येँयाःबलय् दबुली हुयकादीगु प्याखं खः— मनू म्हसीके, आः जिल का, थम्हं म्हुयागु गाः, न्हूगु समाज, स्वैत छु यः आदि । थुपिं प्याखं मनोरञ्जनया ल्याखं जक मखसे सुधार उन्मुख सन्देश नं ल्वाकज्याःगुलिं तत्कालिन समाजय् आपालं लोकंह्वाःगु खः ।

वय्‌कःया प्याखं जक लोकंह्वाःगु मखसे प्याखंम्वःया रुपय् नं भाजु मोहनकृष्ण डंगोल तसकं नासलं लीम्ह कलाकार जूगुलिं तसकं लोकंह्वाःगु खः । तर थुपिं प्याखंया पाण्डुलिपि सुरक्षित यानातयेमफुगु कारणं थुपिं प्याखं सफूया रुपय् पिकायेमफुत ।

थम्हं हे प्याखं च्वयाः, थः हे म्हिताः क्यनाजूम्ह मोहनकृष्णं लिपा विधि हे विपरित जुसेंलि (ने.सं ११३१) उपन्यास पिकयादिलसा थः न्हूदँ समारोह समितिया नायः जुयाः पोखराय् भिंतुना रायालि वनागुया लुमन्ति कथं पोखरा मुना निसें भिंतुना तक (ने.सं ११३२) सफू पिथनादिल । अथेहे विधिया लः (ने.सं. ११३३) भृकुटी (नाटक, ने.सं ११३४), विकल्प (उपन्यास) सफू पिकयाः थःगु सिर्जनशील प्रतिभायात म्हसीके बियादिल । मोहनकृष्ण डंगोलया जीवनया थीथी आयाम मध्ये समाज सेवा, भाषा सेवाया आयाम नं खः ।

वय्‌कलं ज्यापु महागुथि नेपाःया संरक्षक, ज्यापु महागुथि येँ म.न.स.या नायः, नेवाः देय् दबूया न्वकु आदि जुयाः नं समाज तथा भाषासेवाया ज्या यानादिल । थुलि जक मखु थम्हं अति श्रद्धा यानाम्ह थः गुरु प्रेमबहादुर कसाःया लुमन्ति कथं गुरु व थःगु नां स्वानाः प्रेममोहन सिरपाःया नामं ने.सं ११३१ छगू सिरपाः स्वनादिल । थ्व सिरपाः नेपालभाषाय् उलि विकास जुइमफयाच्वंगु साहित्यिक विधा उपन्यास व नाटकयात थपु यायेगु तातुनाः दकलय् उत्कृष्ट नाटक व उपन्यासया सफूयात पालंपाः यानाः निदँय् छकः बीगु ५००००।— तका दांया सिरपाः खः । थथे गुरुया नां स्वानाः स्थापना जूगु थ्व सिरपाः नेपालभाषा सिरपाः इतिहासय् न्हापांगु सिरपाः खः । थ्व सिरपाःयात निरन्तरता बीगु निंतिं प्रेममोहन सिरपाः गुथिया नं स्थापना यानादीगु दु । थथे थःगु समाज व भाषासाहित्यया ज्या यायां मोहनकृष्ण डंगोलं वि.सं २०७३ असोज ३ गते थःगु नश्वर देह त्वःताझाल ।