भाजु यज्ञमान शाक्यया जन्म अबु ज्योति शाक्य व मां माया शाक्यया कोखं यलया हःखा त्वालय् जूगु खः । थौंकन्हय् थ्वय्‌कः अमेरिकाय् च्वनेगु यानादी । नृत्य विधाय् संगीत प्रवीण डिग्री हासिल यानादीम्ह थ्वय्‌कलं अमरिकाय् हुलाप्याखं स्यनामी व बज्रयान गुरुजु जुयाः ज्या यानादिल । विदेशय् च्वनाः नं नेवाः संस्कृतिया प्रचारप्रसारय् न्ह्यथनेबहःगु योगदान बियादीम्ह छम्ह नेवाः काय्‌मचा खः थ्वय्‌कः ।

भाजु यज्ञमान शाक्य नेवाः अर्गनाइजेसन अफ अमेरिकाया पुलांम्ह नायः (सन् २०२०—२०२३), नेवाः पासा पुचः अमेरिकाया आजिवन सदस्य नापं संस्कृति विभागया संरक्षक, हलिं नेवाः दबूया संस्कृति विभागया संरक्षक, अमेरिका नेपाल परम्परागत बौद्ध धर्म संघया न्वकु (सन् २०२२—२०२४), गुरु बज्राचार्य संघ अमेरिकाया संस्थापक सदस्य (सन् २०२०), नेपाल अध्ययन संस्कृति संघय् बुद्धधर्म संघया संयोजक जुयाः बुद्धधर्म व नेवाः संस्कृति प्रचारप्रसार व संरक्षणय् ज्या यानाच्वनादीगु दु । अथेहे थ्वय्‌कलं थीथी संस्थाय् आवद्ध जुयाः जक मखुं नेपालभाषां नेवाः संस्कृति व तजिलजि सम्बन्धी लेखत अमरिकां पिदनीगु नेवाः अर्गनाइजेसन अफ अमेरीकाया ख्वाःपौ लसकुस व मेमेगु पत्रिकाय् पिकयादीगु दुसा लसकुस पत्रिकाया सम्पादनया अभिभारा नं (सन् २०१८—२०२३ तक) क्वबुयादीगु दु । अथेहे थ्वय्‌कःया सक्रियताय् नेवाः अर्गनाइजेसन अफ अमेरिकापाखें भाषा, कला व संस्कृति सम्बन्धि थीथी इलय् थीथी गोष्ठी संचालन यानावयाच्वनादीगु दु । थुपिं ज्या बाहेक यलया हःखात्वालं दँय्‌दसं पिदनीगु बुद्ध व बुद्धधर्मया सफू धम्मसाकक्षया प्रकाशनया नितिं नं माःगु आर्थिक ग्वहालि यानाच्वनादीगु दु ।

भाजु यज्ञमान शाक्यया थज्याःगु ज्याया कदर स्वरुप वयकःयात थीथी संस्थां थीथी कथं सम्मान देछाःगु दु । गथे — सन् १९८६ य् मोर्डन ब्रेक डान्स कम्पिटिशनय् न्हाप सिरपाः, सन् १९९५ य् कत्थक प्याखनय् गोल्ड मेडल, युवा, खेलकूद तथा संस्कृति मन्त्रालयपाखें शुभराज्याभिषेक रजत जयन्ती पदक, सन् २००० य् भरतनाट्यमय् उत्कृष्ट प्रस्तुतिया निंतिं गोल्ड मेडल, अमेरिकास्थित नेपाली राजदूतावास पाखें समाजसेवाया निंतिं सम्मान, नेवाः अर्गनाइजेशन अफ अमेरिकां सम्मान, अमेरिकास्थित नेपाली राजदूतावासपाखें संस्कृति राजदूतया सम्मान, सन् २०२२ य् बाल्टिमोर काउन्टि अवार्ड ।

भाजु यज्ञमानपति बज्राचार्यया जन्म ने.सं. १०६० इ येँय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां अष्टमाया बज्राचार्य व बाःया नां भोजमानपति बज्राचार्य खः । वय्‌कलं नेपालभाषा व खस् नेपाली भाषं बाखं व निबन्ध च्वयेगु यानादी । वय्‌कःया दकलय् न्हापां थथे हे जूसा नांयागु बाखं ने.सं.१०७९ य् धर्मोदय पत्रिकाय् पिदंगु खः । बौद्धविद्वान भाजु बज्राचार्यया प्रकाशित कृति थुकथं दु– चतुविंशति पीठ, दशपारमिता, विश्लेषण (ज्ञानोदय तन्त्र), बत्तिसाक्षर मन्त्रोद्धार, अभिमन्त्र, सर्वेचत्थार भावना, प्रज्ञोपाय, त्रि समाधि, गोकुदहन, षट्बिषय, भावार्थ (ज्ञानोदय तन्त्र), कुश पूजा, त्रिसमाधि विधि, नेपाःया प्राचीन बज्राचार्य लीलावज्र, विश्वमारुढ एकलवीरा, वज्रयान परम्पराय् योगिनीया भूमिका, योगाम्वर समाधी आदि। भाजु बज्राचार्यं शुभराज्याभिषेक पदक २०३१ कयादीगु दु । अथहे वय्‌कलं प्रवल गोरखा दक्षिणबाहु (प्यंगूगु), विख्यात त्रिशक्तिपट्ट (प्यंगूगु) विभूषण नं कयादीधुंकूगु दु।

नेपालभाषाया नांजाःम्ह बाखंच्वमि भाजु यज्ञरत्न धाख्वाःया जन्म ने.सं १०६३ इ कृष्ण जन्माष्टमीकुन्हु अबु दानरत्न धाख्वाः व मां बुद्धिमाया धाख्वाःया कोखं यलया क्वाःलखु त्वालय् जूगु खः । सरल व शिष्ट स्वभावयाम्ह यज्ञरत्न धाख्वाः छम्ह उद्योगपतिया काय्‌मचा जुयाः नं थःगु भाषा साहित्य प्रति नं उलि हे मन क्वसाःम्ह मातृभाषा अनुरागी खः । थःगु स्कूल जीवन निसें साहित्यपाखे च्वसा न्ह्याकादीम्ह यज्ञरत्न धाख्वाःनं थीथी अन्तर हाइस्कूल साहित्य सम्मेलन, अन्तर पुस्तकालय साहित्य सम्मेलन आदिइ बाखं न्ह्यब्वयाः तःगु सिरपाः त्याकादीगु दु ।

मूल रुपं बाखं विधाय् च्वसा न्ह्याकादीम्ह भाजु धाख्वाःया न्हापां पिदंगु बाखं खसिया मू खःसा सारी (ने.सं. १०९५) न्हापां प्रकाशित जूगु बाखं संग्रह खः । थः जःखः च्वंगु, थम्हं न्हिं न्हिं खनागु घटना व अनुभूतियात बाखंया रुप बियाः पात्रतय्‌गु मनस्थितिया शूक्ष्म चित्रण यानाः बाखनय् लाहियापिं पात्रत थनेफुम्ह भाजु यज्ञरत्न धाख्वाः नेपालभाषा आख्यान ख्यःया छगः थीगु नगु खः । सारी बाखं संग्रह पिकयाः छझाः झासुलनादीम्ह भाजु यज्ञरत्नं न्हूगु छेँ बाखं सफूया प्रकाशनं निसें बाखं ख्यलय् मदिक्क च्वसा न्ह्याकादिल । थौं वय्‌कःया झिंखुगुलिं मल्याक बाखं संग्रह पिदने धुंकूगु दु । थुकथं भाजु यज्ञरत्न धाख्वाः नेपालभाषाय् दकलय् अप्वः बाखं सफू पिकयादीम्ह बाखंमि जुयादीगु दु । थ्वय्‌कलं नेपालभाषा एकेडेमिया लुखां दँय् छगू धयाथें बाखं सफू पिकयाच्वनादीगु दु । थथे थ्वय्‌कःया पिदंगु बाखं सफू खः— सारी (ने.सं. १०९५), न्हूछेँ (ने.सं.११२३), व उँइ मखु (ने.सं.११२६), च्वसापासा (ने.सं.११२८), त्यामजीगु सः (ने.सं.११२८), जंगलं थ्वःगु आन्दोलनया लिच्वः (ने.सं.११३१.), देवालयया फ्वगिंत (ने.सं. ११३३.) श्रीलंकाया न्या (ने.सं. ११३४.), बक्मफुसे (ने.सं.११३६), तुतां (ने.सं. ११३६.), ‘The Psychotic’ (११३७) हारां मैंचा (ने.सं.११३७.), स्तानबुलया सडक बञ्जाः (ने.सं ११३८) त्जभ ऋयधबचम (ने.सं.११३८), हिराया मू (ने.सं ११३९) चं अजि (ने.सं.११४०) आदि । थ्वय्‌कःया च्वसापासा नेपालीं तथा एकथअजयतष्अ बाखं अंग्रजी भाषं भाजु माधवलाल कर्माचार्यं अनुवाद यानादीगु दुसा भाजु तेजरत्न कंसाकारं वय्‌कःया थीथी बाखं मुनाः त्जभ ऋयधबचमया नामं अंग्रेजी भाषं अनुवाद यानादीगु दु ।

भाजु धाख्वाःजुं थःम्हेस्यां जक बाखं च्वयाः नेपालभाषा साहित्य तःमि यानादीम्ह मखु मेपिंत नं नेपालभाषा साहित्य, संगीत व विज्ञानया ख्यलय् न्ह्यज्याकेत हःपाः बी कथं दान्यहिरा सिरपाः स्वनाः निगू दशक न्ह्यवंनिसें निरन्तररुपं सिरपाः लःल्हाना झायाच्वनादीम्ह छम्ह दाता नं खः । थुलि जक मखु थ्व सिरपाः गबलें मदीमा धकाः नेपालभाषा एकेडेमिया नामय् वय्‌कलं स्यल्लाक्क छगू अक्षय कोश हे स्वनाबियादीगु दु । अथेहे थ्वय्‌कः थौंकन्हय् नेपालभाषा एकेडेमि थेंज्याःगु प्राज्ञिक संस्थाया चान्सलरया जिम्मेवारी क्वबुयाच्वनादीगु दु । नेपालभाषा एकेडेमिइ बाहेक थ्वय्‌कः नेपाल हस्तकला महासंघ, नेपाल बौद्ध परिषद यल, अक्षयश्वर महाविहार, शाक्य बज्राचार्य संघ आदिया सल्लाहकार, न्हू प्रेष्टिज लय्‌पौ व सामुदायिक स्वास्थ्य सेवा केन्द्र यलया अध्यक्ष जुयाः नं ज्या यानाच्वनादीगु दु । भाजु यज्ञरत्न धाख्वाया योगदानया कदर स्वरुप वय्‌कःयात नेपालभाषा परिषदं भाषाथुवाः पाखें सम्मानित याःगु दुसा हलिं नेवाः दबू, नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू, लोट्स रिसर्च सेन्टर, थौंकन्हे मासिक पत्रिका आदिपाखें थीथी हनापौया नापं सुभाय् पौ देछाःगु दु ।

नेवाः अभियन्ता भाजु यादवलाल कायस्थया जन्म ने.सं.११०० य् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां विमला कायस्थ व बाःया नां शिवलाल कायस्थ खः । वय्‌कःया थाय्‌बाय् क्वाःद्वँ थँहिति खः । न्हापा नेपाली सेनाय् ज्या यानादीम्ह वय्‌कः थौंकन्हे सम्पदा संरक्षण महाअभियानय् आवद्ध जुयाः ज्या याना वैच्वनादीगु दु । भाजु यादवलाल कायस्थ स्वनिगःया ल्वहँ हिति आदि सम्पदाया संरक्षण व मर्मत सम्भारया ज्याय् न्ह्यलुवाः जुयाः ज्या यानाः वैच्वनादीगु दु । भाजु कायस्थ सम्पदा प्रेमी अभियन्ता खः । स्वनिगःया पहिचानयात ल्यंका तयेगु अभियानय् वय्‌कःया सक्रियता व योगदान न्ह्यथनेबहः जू ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये मय्‌जु योगमाया श्रेष्ठ नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म वि.सं.२००९ साल असार ९ गते जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां पूर्णकुमारी व बाःया नां भुजेन्द्रप्रसाद खः । वय्‌कःया थाय्‌बाय् बाग्लुङ नगरपालिका, वडा नं. ३, किनारा टोल खः । वय्‌कः नेपालभाषा मिसा खलः बागलुङया न्हापायाम्ह नायः खः ।

बा चन्द्रमान श्रेष्ठ व मां राजकुमारी श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०७३ गुंलाथ्व पारु कुन्हु येँदेय्‌या इखापुखू, क्षेत्रपाटीइ भाजु योगेन्द्रमान श्रेष्ठया जन्म जूगु खः । वय्‌कः थःगु मांभाय् नेपालभाषाया थपू यायेगुलिइ नच्चाःगु वैंश निसें हे क्रियाशील जुयादीगु खः । वि.सं. २०२२ सालय् रेडियो नेपालं नेपालभाषां समाचार दिकूगुया विरोधय् भाषिक आन्दोलनया सभा सम्मेलनय् च्वसु ब्वनाः नेपालभाषाया सेवा याना झायाच्वंम्ह खः । भाषा आन्दोलनया झ्वलय् भाषाह्यःमिपिंत भाषिक आन्दोलनय् सरीक जुइकेत वय्‌कलं थःगु न्हापांगु चिनाखँ दनेमाल साहित्य सम्मेलनय् ब्वनाः न्यंकादीगु खः । नेपालभाषाया सेवा यायेगु झ्वलय् ने.सं. १०९३ य् झिक्वःगू विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिइ छझ्वः इतिहास नांयागु चिनाखँ ब्वनाः ल्यू सिरपाः नं त्याकादीगु दु ।

भाजु योगेन्द्रमान श्रेष्ठया साहित्यिक सृजना चिनाखपाखें जूगु खःसां लिपा वनाः वय्‌कःया च्वसा इतिहासपाखे क्वसाःवन । थुकिया लिच्वः खः वय्‌कःया दकलय् न्हापांगु पिथना सफू नेपाली कांग्रेसया संक्षिप्त इतिहास (ने.सं ११११) खः । नेपाःया राजनैतिक इतिहासय् थः सत्ताय् वयेत गुकथं षडयन्त्र म्हिताच्वनी धयागु खँ ध्वाथुइकाः वय्‌कलं माः हनावनाच्वंगु षडयन्त्र (ने.सं. १११९) निगूगु सफूया रुपय् पिथनादीगु दु । अथेहे देशय् प्रजातन्त्र वयेधुंकाः नं थन छु छु जुल, गथे गथे जुल धयागु खँ सम्प्रेशन यायेत वय्‌कलं सात साल लिपाया सात महिना (ने.सं. ११३९) नांगु सफू च्वयादिल ।

थुकथं भाजु योगेन्द्रमान श्रेष्ठ नेपालभाषां इतिहासया विषयय् च्वसा न्ह्याकीपिं च्वमिपिं म्हो जुयाच्वंगु इलय् नेपालया इतिहासया ख्यलय् विश्लेषणात्मक अध्ययन यानाः थःगु च्वसा न्ह्यकादीगु खः । वय्‌कःयात कामनपा १७ वडा इकाइपाखें अभिनन्दन पत्र, नेपालभाषा परिषद् पाखें ठाकुरलाल सिरपाः तथा तेजतीर्थ प्रतिष्ठान पाखें तेजतीर्थ सिरपाः वय्‌कःयात देछाःगु दु ।