कृष्णचन्द्रसिंह प्रधानया जन्म ने.सं १०४५ नागपञ्चमी कुन्हु मां सूर्यमाया प्रधान व बौ सूर्यप्रसाद सिंहया कोखं येँया तुंछेँगल्लीइ जूगु खः। थ्वय्कः नांदंम्ह च्वमि हृदयचन्द्रसिंह प्रधानया किजा खः । थ्वय्कः २२ दँ तक कन्या मन्दिर माध्यमिक विद्यालयया शिक्षक जुयादिलसा लिपा नेपाल राजकीय प्रज्ञाप्रतिष्ठानया सह–सदस्य (१९६९–१९७४) व साझा प्रकाशनया जनरल मेनेजर (१९७५–१९८८) तक नं जुयादिल । नेपालभाषाया नापं नेपाली भाषाय् च्वसा न्ह्याकादीम्ह कृष्णचन्द्र सिंहं कविता, निबन्ध नापं समालोचना नं च्वयेगु यानादीसां थ्वय्कः नेपालभाषाय् जक मखु नेपाली भाषाय् नं समालोचकया रुपय् उलि हे नांदंम्ह च्वमि खः । थ्वय्कःया कवि व्यथित र काव्य साधना नांगु समिक्षात्मक सफूयात मदन पुरस्कार प्राप्त जूगु दु ।
नेपालभाषाय् थ्वय्कःया न्हापां पिदंगु च्वसु नेपालभाषा साहित्यया विकास व झीगु ज्या (निबन्ध, पासा १/२ ने.सं १०७३) खः । थःगु निबन्धया माध्यमं झीगु समाजय् सामाजिक, सांस्कृतिक, राजनैतिक ख्यलय् विद्यमान विसंगति व्यथितिप्रति हास्यया नापं स्याचुक्क व्यंग्य प्रहार याइम्ह निबन्धकार खः । न्हाय् थ्वय्कःया थज्याःगु हे हास्य व्यंग्य निबन्धया छगू दसु खः ।
नेपालभाषा साहित्यय् कृतिया समालोचना व समालोचनाया सिद्धान्त निगू पक्षय् नं योगदान बियादीम्ह कृष्णचन्द्रसिंहया समालोचनाया ख्यलय् न्हापां पिदंगु सफूझीगु साहित्यय् बाखं (ने.सं. १०९७) खःसा लिपा ने.सं १११८य् पलाःचिं नांगु समालोचनाया संग्रह पिदंगु दु । न्हापां साहित्यया मू, प्रगतिशील साहित्य व झीगु ज्या, प्रगतिशील साहित्यया लँपु आदि थेंज्याःगु सैद्धान्तिक समालोचनाया च्वसु च्वयाः प्रगतिशील समालोचनाया वकालत यानादीम्ह कृष्णचन्द्रसिंह प्रधानं लिपा थ्व पद्धतियात त्वःतादिलसा गहन अध्ययन, तीक्ष्ण अन्तर्दृष्टि दुम्ह निर्भिक व त्याजीक निर्णय बीम्ह समालोचक कथं थःत प्रतिष्ठापित यानादिल ।
अथेहे नेपालभाषाया ख्यलय् थ्वय्कलं मथुराकृष्ण साय्मिया निगू सफू यज्यू (ने.सं १०८४) व रमा (ने.सं १०८६)या सम्पादन यानादीगु दुसा च्वसापासां पिदनीगु पासा नांगु बाःछि पौया नं सम्पादन यानादीगु दु । थ्वय्कः सम्पादक जुसांनिसें स्वलातक थ्व पत्रिका न्हिपौया रुपय् पिदनसा साहित्यिक लेख रचना बाहेक थ्व पत्रिकां समसामयिक राजनैतिक गतिविधिया बुखँ नं बीगु यात, गुगु तत्कालिन युवा वर्गय् अतिकं लोकंह्वाःगु खः । कृष्णचन्द्रसिंह प्रधान मदन पुरस्कारया नापं रत्नश्री स्वर्णपदक, साझा पुरस्कार, प्रतिभा पुरस्कार आदि थीथी सिरपालं सम्मानित जुयादीगु दु ।
मां तुल्सीमाया व बौ योगेन्द्र प्रकाश मल्लया क्वखं ने.सं. १०५६ कौलागा लक्ष्मीपुजा कुन्हु येँया थाय्मदु त्वालय् कमलप्रकाश मल्लया जन्म जूगु खः । वय्कलं विद्यार्थी कालंनिसें हे च्वसा न्ह्याकाः कविता, बाखं, च्वखँ च्वयेगु व भाय् हिलेगु यानादीगु खः । नेपालभाषाय् वय्कःया निपु कविता दकलय् न्हापां ने.सं. १०७७ स थौंकन्हे लय्पौ ल्याः ६/१ स पिदंगु खः । अथेहे वय्कःया क्वसः बाखं ने.सं. १०७८ या धर्मोदय ल्याः ११/१३३ स पिदंगु खः । वय्कः कलेजया विद्यार्थीकालय् थःगु छेँय् हे ज्याकू चायेकाः विद्यार्थी साहित्य मण्डल नीस्वनाः उकिया छ्याञ्जे जुयाः इलय् ब्यलय् वय्कलं साहित्यिक ज्याझ्वः न्ह्याकादिल । सिर्जनात्मक साहित्य च्वयेगुली च्वसा न्ह्यायेधुंकाः गम्भीरमान मास्के, अच्युतप्रसाद राजभण्डारी, चित्तधर हृदय, प्रेमबहादुर कसाःया प्ररेणां वय्कलं थःगु च्वसा समालोचना लेखनपाखे न्ह्याकादिल । वय्कःया दकलय् न्हापांगु प्रबन्धात्मक च्वसु कविताया मू ने.सं. १०८१ या ब्याहाँचुलि पत्रिकाया ल्याः १/१ स पिदंगु खः ।
नेपालभाषाय् प्रा.डा. कमलप्रकाश मल्ल वरिष्ठ समालोचक, बुद्धिजीवी, वरिष्ठ शिक्षाविद्, अनुसन्धानविद्, इतिहासकार, विद्वान कथं नांजाः । वय्कः नेपालभाषाया जक मखु नेपाःया हे छम्ह तःधंम्ह विद्वान, भाषाविद्, बुद्धजीवि कथं नांजाःम्ह व्यक्तित्व खः । अंग्रेजी विषयलय् एम.ए यानादीम्ह कमलप्रकाश मल्ल कलेजय् नेपालभाषा ब्वंकेगु यानादीपिं न्हापांपिं प्राध्यापकपिं मध्ये छम्ह खः। लिपा कमलप्रकाश मल्लं बेलायतया भ्मष्लदगचनज विश्व विद्यालयं ऋयगतझउयचबचथ mयमभकि या कतथष्कितष्अ बलबथिकष्क, ष्तिभचबचथ बलम ष्लिनगष्कतष्अ बलम तजभष्च उभमबनयनष्अ चभभिखबलअभ विषयय् सन् १९७४ य् विद्यावारिधि यानादिल । विद्यावारिधि उपाधि कयाः नेपाः लिथ्यने धुंकाः वय्कः सन् १९७७ य् त्रिभुवन विश्वविद्यालय् शिक्षाध्यक्ष पदय् नियुक्त जुयादीगु खः । वय्कलं सन् १९७६ निसें १९९५ या निगू दशकया दुने झिंखुगू थीथी अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन व सेमिनारय् ब्वति कयाः कार्यपत्र न्ह्यब्वयादीगु खः ।
अंग्रेजी, नेपालभाषा तथा नेपाली स्वंगू भाषाय् नं च्वसा न्ह्याकादीम्ह वय्कःया नेपालभाषाय् पिदंगु सफू थथे दु : नेपालया प्राचीन भाषा नेपालभाषा (अनुवाद, ने.सं. १०९७), नेपालभाषा घ्वाना सफूया धलः ने.सं. १०२९–१०९७ (ने.सं. १०९९), सिकंमिया स्वांने (समालोचना, ने.सं. १०९८) पूर्वज लुमंकाः (ने.सं. ११००), नेपालभाषा घ्वाना सफूया धलः, निगूगु ने.सं. १०९८–११०४ (ने.सं. ११०४) आदि । थथेहे वय्कःया सिकंमिया स्वांने समालोचना संग्रह दुने दुथ्याःगु थीथी लेखं वय्कःया समालोचना पद्धति जक मखु नेपालभाषाया समालोचना साहित्यया इतिहास स्थिति ब्वयाब्यूगु दु । अथेहे नेपालभाषा घ्वाना सफूया धलः न्हापांगु व निगूगुया प्रकाशनं ने.सं. १०२९ निसें ११०४ तक पिदंगु १३०६ गू सफूया धलः पिदंगु दु । थ्व सफू धलखं नेपालभाषाया अध्ययन अनुसन्धान याइपिंत आपालं अःपुकाब्यूगु दु ।
अथेहे डा. कमलप्रकाश मल्लया सम्पादनय् नेपालभाषाया तःगू हे ग्यसुग्यंंगु सफू पिदंगु दु ।वय्कलं सम्पादन यानाः पिकयादीगु सफू खः— मूसः (निबन्ध, ने.सं. १०८४), लिसं (कविता मुना– कवि दुर्गालालया कविता, ने.सं. १०८०), नःलि स्वना (ने.सं. १०८७), नःलि कवि छगू विवाद, (ने.सं. १०८७), दि गोपालराज वंशावलि (इतिहासकार धनवज्र बज्राचार्य नापं अंग्रेजी अनुवाद नापं) ई.सं १९८५, अ डिक्सनरी अफ क्लासिकल नेवारी (सन् २०००) आदि । थथे वय्कलं सफू सम्पादन यानादीबलय् केवल औपचारिकता पूवंकेत जक सफूया भूमिका च्वयेगु मयासे व सफूया समिक्षात्मक परिचय नापं व सफू सम्बन्धी विधाया इतिहास तकं न्ह्यब्वयेगु वय्कःया समालोचनाया विशेषता खः । थ्वहे कथं वय्कलं सम्पादन यानादीगु मूसः – निबन्ध संग्रह दुने दुथ्याःगु भूमिकां व सफुलिइ दुथ्याःपिं निबन्धकारपिनिगु समिक्षा जक मखुसे नेपालभाषाया गद्य साहित्यया इतिहास नापं गद्य साहित्यया स्थिति तकं ब्वयेगु याःगु दु । वय्कलं सम्पादन यानादीगु मेगु सफू दि गोपालराज वंशावलि सफू नेपाःया प्राचीन इतिहासया अध्ययन अनुसन्धान यायेत ज्वः मदुगु ऐतिहासिक सामग्री खः । थुकिं कमलप्रकाश मल्लया इतिहासकारया व्यक्तित्व बांलाक उलाब्यूगु दु । अथेहे वय्कःया तःजिगु छगू योगदान वय्कःया मू सम्पादनय् च्वसापासापाखें पिदंगु पुलांगु नेवाः भाय्या स्वीछद्वः खँग्वः दुथ्याःगु शव्दकोश A Classical Newari Dictionary खः (थ्व कोश सफूया स्रोतं गुंगू पुलांगु हस्तलिखित ग्रन्थ खः) । थ्व सफूयात जापानया केश्जाम सिम्बन संस्थां च्वसापासायात ई.सं २००१ या निकि एशिया सिरपाः स्वरुप ख्वीगू लाख येन (नीन्याद्वः डलर) ६ जून २००१ स टोकियोय् लःल्हाःगु खः ।
डा. कमलप्रकाश मल्लया नेपालभाषा व नेपाल सम्बन्धी अंग्रेजी भाषं नं तःगू सफू पिदंगु दु । गथे – नेवारी ल्यांग्वेज अ वर्किङ आउटलाइन, क्लासिकल नेपाल लिटचरेर : अ स्केच, काठमाडौं एयर काठमाडौं, नेपाल पर्सपोक्टिभ अन कनटिन्यूटि एण्ड चेञ्ज, इंग्लिस इन नेपालिज एजुकेशन, द फस्ट नेशनल कन्फरेन्स अफ कलेज टिचर अफ इंग्लिस आदि । अथेहे थीथी अंग्रेजी भाषाया जर्नलय् नं वय्कःया तःपु हे अनुसन्धानमूलक लेख पिदंगु दु । थुपिं सफू तथा लेख रचनाया प्रकाशनं विदेशय् नेपाःया इतिहास, नेपालभाषा साहित्य, नेपाःया शिक्षायाबारे सम्प्रेषण जूगु दु । नेपाली भाषाया थीथी पत्रिकाय् नं २५ पुं मयाक वय्कःया शोधमूलक च्वसु पिदंगु दुसा राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय थीथी गोष्ठीइ ब्वति कयाः तःपु हे ग्यसुग्यंगु नेपाः व नेपालभाषाया जः ह्वलीगु कार्यपत्र प्रस्तुत यानादीगु दु ।
अध्ययनशील चिन्तनशील व्यक्तित्व कमलप्रकाश मल्लं अध्ययन तथा शिक्षण सेवाया झ्वलय् तःगू पदक व विभुषण प्राप्त यानादीगु दु । गथे— महेन्द्र विद्याभूषण, शुभराज्याभिषेक पदक, गोरखा दक्षिणबाहु तृतिय व चौथौं, त्रिशक्तिपट्ट – तृतिय, The Toyota Foundation intelligent Grants आदि । थ्व संसारय् सदां सुं नं च्वनेमदु धयातःथें विद्वान कमलप्रकाश मल्लं नं ने.सं ११३९ य् थःगु नश्वर देह त्वःतादिल ।