बाः नातिमान सिं व मां इन्द्रमाया महर्जनया कोखं ने.सं. ११०० दिल्लाथ्व १० (वि.सं. २०३७ श्रावण १७) कुन्हु येँया कंगःया लखुतिर्थय् पत्रकार भाजु अरबिन्द्रमान सिं बूगु खः । नेपालभाषा विषय कयाः स्नातकोत्तर पूवंकादीम्ह भाजु अरविन्द्र नीदँ न्ह्यः निसें पत्रिका जगतय् पलाः न्ह्याका झायाच्वनादीम्ह खः । भाजु सिं नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू येँ शाखाया अध्यक्ष नं खः । नेपाल भाषा, नेवाः जाति, संस्कार, संस्कृति अथेहे मेमेगु नेवाःतय् धरोहर ल्यंकातयेगु, म्वाकातयेगु ताःतुनाः न्ह्यानाच्वंगु नेवाः जः व मेट्रो न्यूज खबर डटकमया मू सम्पादक भाजु सिंया समाजसेवाय् नं उतिकं नुगः क्वसाः । पेज ३, ईलोहं व नागरिक रिपब्लिकय् नं व्यवस्थापन समितिइ च्वनाः ज्या यानाझाःम्ह भाजु सिं नेवाः देय् दबू येँ महानगर समितिया नायः नं खः ।
नेवाःतय् धरोहर, नेवाःतय् सम्पदा ल्यंका तयेमाः धाइम्ह भाजु अरविन्द्रमानया सम्पदानाप स्वापू दुगु अभिलेख सम्पदा सफू कंगः अजिमाया वर्षाकृत्य नांगु सफू पिदंगु दु ।
बाः मोहनमान स्थापित व मां सूर्यतारा स्थापितया कोखं ने सं १०८९ चिल्लागा १२ कुन्हु येँया थाय्मदु सँछेँय् साहित्यकार भाजु अरहन स्थापितजु बूगु खः । साहित्य ख्यलय् स्थापितजुया च्वसा नेपालभाषा नापनापं अंग्रेजी भाषाय् नं उतिकं हे च्वन्ह्याः । नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् वय्कःया मू विधा निबन्ध व बाखं खः । भाजु स्थापितजुया न्हापांगु साहित्यिक सृजना चकना दँ पतिइ ने.सं. ११०५ स पिदंगु आज्जुया ल्यू ल्यू घ्याचू च्वसु खः ।
थाय्भु पब्लिकेशन पाखें ने. सं. १११३स पिथनादीगु बाखं मुना सफू सचेतना – छध्वः भिन्नता रेखा हे स्थापितया न्हापांगु सफू खः । नेपालभाषाया साहित्य ख्यलय् निबन्ध व बाखं च्वयेगुया नापनापं थ्वय्कःया संलग्नता पत्रकारिताय् नं दुगुलि थीथी पत्रिका गथे कि चकना, अजः मिखा, सँझ्याः पत्रिकाया सम्पादन यानादीम्ह छम्ह साहित्यिक व्यक्ति खः । व्यवस्थापन संकायलय् प्राध्यापन यानादीम्ह स्थापितजुं व्यवस्थापन विषयया पाठ्यपुस्तक नं च्वयादीगु दु ।
मय्जु अर्चना शाक्यया जन्म ने.सं. १०९९ सिल्लागा त्रयोदशी कुन्हु पाल्पाय् जूगु खः । वय्कःया मांया नां मायादेवी शाक्य व बाःया नां छत्रराज शाक्य खः । वय्कलं बिशेष यानाः नेपालभाषाय् बाखं, उपन्यास व ख्यालि च्वयादी । वय्कःया न्हापां पिदंगु बाखं व न्हिलाख्वाःम्ह मनू खः । थ्व बाखं ने.सं ११३२ य् बाखं दबू पत्रिकाय् पिदंगु खः । वय्कःया खस् नेपाली भाषाय् संस्कृति व बुद्धधर्म बिषयय् अपालं च्वसू पिदंगु दु । स्वनिगलं पिनेयाम्ह नेपालभाषा च्वमि नारी हस्ताक्षर मय्जु अर्चना शाक्यया प्रकाशित कृति– ख्वबि व लायलामा (उपन्यास, ने.सं. ११४१) खः ।
प्राध्यापन पेशा यानादीम्ह वय्कलं मुक्तिनाथ एफ एम, तानसेन पाल्पां नेपालभाषं बुखँ ब्वनेगु नं यानादी । मय्जु अर्चना शाक्य पासा खलः पाल्पाया छ्यान्जे व मिसा साहित्यकार मुना, येँया दुजः नं जुयादी । वय्कः करुणा बौद्ध संघ, भिक्षु शाक्यानन्द स्मुति गुथि, विपश्यना ध्यान समूह, पाल्पा सम्पदा समूह, सम्पदा प्रतिष्ठानय् आवद्ध जुयादी । लुम्बिनी वाङ्गमय प्रतिष्ठान, लुम्बिनी प्रदेश पाखें मय्जु अर्चना शाक्ययात लुम्बिनी नेपाल भाषा रत्न सम्मान २०८० सम्मान याःगु जुल । अथेहे नारी साहित्य तथा सांस्कृतिक प्रतिष्ठान, बौद्ध महिला आजिवन दायक समिति, पासा खलः पाल्पा पाखें नं वय्कः सम्मानित जुयादीगु दु ।