नेपालभाषा तथा थ्वया साहित्यया छम्ह तपश्वी छत्रबहादुर कायष्ठया जन्म ने.सं.१०६२ तछलागा ३० य् बौ नरबहादुर कायस्थ व मां ज्वालादेवी कायस्थया कोखं यलया बखुंबहालय जूगु खः। भाजु छत्रबहादुर कायस्थं बि.ए. तकया शिक्षा हासिल यायेधुंकाः सरकारी सेवाय् प्रवेश यानादिल । सरकारी सेवाय् प्रवेश यानादीसां वय्कलं पुलांपुलांगु सफू व च्वमिपिनि विषयय् अध्ययन अनुसन्धान यायेगु, सफू पत्रपत्रिका पिकायेगु ज्या दिकामदी । बहुमुखी प्रतिभाशाली छत्रबहादु कायष्ठं कविता, छधाः प्याखं, निबन्ध, जीवनी आदि थीथी विधाय् च्वसा न्ह्याकादीसां वय्कःया मुख्य लगाव व झुकावया विषय सम्पादन व अनुसन्धान खः । थथे भचा हे त्यानु मचासे नेपालभाषाया उखेला थुखेलाः जुयाच्वंगु पुलां पुलांगु सफू तथा पुलां पुलांपिं स्रष्टापिनिगु कृति मात्तुमालेगु, दुवालेगु व पिथनेगु ज्या यानाच्वनादीम्ह छत्रबहादुर कायस्थं थःगु मौलिक कृति व सम्पादन यानाः थ्यंमथ्यं बासःगू धयाथें सफू पिकयादीगु दु । वय्कःया मौलिक कृतिकथं उपहार गीतिकाव्य, नेपाल सम्वत छगू विवेचना, नेपालभाषाया प्राचीन काव्य व काव्यकार, मां ज्वालादेवी लुमंकाः आदि यानाः च्यागुलिं मयाक सफू पिकयादीगु दुसा निगू दर्जनं मयाक अन्वेषणात्मक सफू पिदंगु दु । गथे—झीगु म्ये १,२,३,४, जुजु सिद्धिनरसिंह मल्लया म्येपुचः, कवि विजयानन्दया म्येँ मुना झीगु सिन्हाज्या म्ये, मानललाल मास्केया भजनामृत, यल क्वाछेँ बालकुमारीया देगः आदि । अथेहे प्राचीन म्येँ, बाखं तथा नाटकया सफू मालाः, सम्पादन यानाः थौंया देवनागरी लिपिं लिप्यानतरण यानाः नं तःगू सफू पिकयादीगु दु । गथे — थिमि देय्या पुलांगु म्ये, जुजु रणजित मल्लया कृष्ण चरित्र नाटक, मुद्राराक्षस कथा, बसुन्धरादेवी व्रतकथा, गणेश व्रतकथा आदि । थथे हे वय्कलं साहित्यिक व्यक्तित्वपिनिगु जीवनी, स्मृतिग्रन्थ, स्मारिका, अभिनन्द पत्र आदिया नं सम्पादन यानादीगु दु । गथे — भाषा थुवाः हेमराज शाक्य म्हसीका, स्वयम्भुलाल श्रेष्ठ स्मृतिग्रन्थ, शहीद शुक्रराज स्मारिका, ज्यानबहादुर नेवाः अभिनन्दन ग्रन्थ, द्योलानी वाख्वालदेव आदि । थुकथं छत्रबहादुर कायस्थया ज्वःमदुगु कुतः, शोध व खोजं नेपालभाषाया थुखेंउखें लानाच्वंगु, ल्वःमनाच्वंगु झीगु प्राचीन अमूल्य सफूयात पितहयाः झीत म्हसीके बियादीगु जक मखुसे नेपालभाषाया साहित्यिक इतिहासया च्वमिपिंत मूवंगु ज्वलं ताःलाकादीगु दु ।
छत्रबहादुर कायस्थं नेपालभाषाया नितिं शोधे व खोजया ज्या जक यानादीगु मखुसे थीथी पत्रिकाया सम्पादक जुयाः नं नेपालभाषाया नितिं तःधंगु योगदान बियादीगु दु । वय्कः प्रधान सम्पादक जुयाः पिकयादीगु पत्रिका खः— नेपाल संस्कृति (लय्पौ, ने.सं. १११९) ज्वलान्हाय्कं (दँपौ, ने.सं १०८७,) शान्तिविजय (दँपौ ने.सं.१०९०), लुँझ्याः (खुलापौ, ने.सं.१०९०), थपू (दँपौ, ने.सं.१०९२) आदि । थुपिं पत्रिका वय्कलं तःदँ तक थः हे मू सम्पादक जुयाः पिकयादीगु खः ।
अथेहे वय्कलं थःगु हे अध्यक्षताय् साहित्यिक संस्था—साहित्य मूलुखा, नेपालभाषाया मंकाः खलःया संस्थापना यानादीगु खःसा वयकः नेपाल संस्कृति, ब्वाला साहित्य समिति आदि संस्था नाप नं आवद्ध जुयादीगु दु । थथे थीथी भाषिक साहित्यिक संस्थाय् आवद्धम्ह छत्रबहादुर कायस्थ स्वनिगलय् दकलय न्हापां ने.सं. १०९४ निसें न्हूदँया लसताय् भिंतुना सांस्कृतिक य्राली न्ह्याकेगु व यलय् भाषाजवाः धर्मादित्य धर्माचार्यया बुदिं हनेज्या यानादीम्ह व्यक्तित्व खः । थथे निरन्तर रुपं नेपालभाषा व थ्वया साहित्य सेवाय् थःत फ्यानादीम्ह छत्रबहादुर कायष्ठयात वय्कःयागु योगदानयात कदर यानाः तःगू संस्थां सम्मान व पुरस्कार देछाःगु दु, गथे — नेपालभाषा परिषद येँ पाखें चित्तधर सिरपाः (ने.सं.१११७) , नेपालभाषा एकेडेमि पाखें दान्यहिरा सिरपाः (ने.सं.११३४), नेवाः देय दबू पाखें गिरिधरलाल नेपालभाषा सेवा सिरपाः (ने.सं.११३९) आदि ।