बौ दानमान तुलाधर व मां पूर्णलक्ष्मी तुलाधरया कोखं ने.सं.१०७३ कछलाथ्व ३ य् येँ असंया किसिध्वाखा त्वालय् मय्जु सुवर्णकेशरी तुलाधरया जन्म जूगु खः । लेख च्वयेगु धयागु थःगु लागि मखु देश व समाजया निंतिं खः धयादीम्ह बाखं च्वमि मय्जु सुवर्णकेशरी तुलाधरया दकलय् न्हापांगु च्वसु धकिं (जः, १, ने.सं.१०८३) बाखं खः ।
वय्कलं नेपालभाषाया नांजाःम्ह च्वमि भाजु पुष्पबहादुर चित्रकारनाप अन्तरजातीय विवाह यानाः थःगु प्रगतिशील बिचाःयात कार्यान्वयन यानाः क्यनाबियादिल । वय्कःया धकिं बाखं पिदनाः झिंछदँ लिपा ने.सं. १०९४ बाखं सफू गुँच्व मू पुली पिदनसा ने.सं. ११२१ य् निगूगु बाखं मुना सफू इलं फपुइकी पिहांवल । मूलत बाखं च्वयेगुली हे प्रतिबद्धता क्यनादीम्ह सुवर्णकेशरी थौं देशय् पिदनाच्वंगु थीथी झाका, राजनीतिइ वयाच्वंगु विकृति, आर्थिक थथ्याः–क्वथ्याः, सामाजिक विसंगति आदि बाखंपाखें न्ह्यब्वयाः अज्याःगु पंगःयात गथे यानाः चिइका छ्वयेफइ धयागु खँयात कुलादीम्ह छम्ह प्रगतिशील बाखंच्वमि खः। वय्कःया बाखंत— जापानी, अंग्रेजी, खस आदि भाषां नं भाय्हिलाः पिदनेधुंकूगु दु ।
मय्जु सुवर्णकेशरी छम्ह विज्ञानया विद्यार्थी जूसां थःगु मांभाय् नेपालभाषा साहित्य थपू यायेगु लागि क्याम्पसय् ब्वनाच्वनादीबलय् निसें नेपालभाषा पत्रिका (मिमलः बाखं मुना) सम्पादन यानां जिल ला, क्याम्पसं पिथनीगु (जः, ने.सं. १०८३) पत्रिकाया व्यवस्थापन यानाः जिल ला अथेहे भाषा साहित्यपाखें न्यायेकीगु थीथी ज्याझ्वः (सिद्धिदास सतवार्षिकी) पाखें ब्वति कयाः जिल ला, थःत समर्पित यानादीम्ह छम्ह नेपालभाषाया अनुरागी खः । उलिं जक मखु वि.सं. २०१९ व २०२२ य् जूगु भाषिक दमनया विरुद्धय् जूगु आन्दोलन सफल यायेगु निंतिं निडर निर्भिक रुपं ब्वति कयाः नेतृत्वदायी भूमिका म्हितादीम्ह छम्ह मय्जु थ्वय्कः नं खः । थुगु इलय् थः हे अग्रसर जुयाः सिन्हाज्या नांगु ल्हातं च्वयाः पौ थःगु हे सम्पादनय् थ्वय्कलं पिकयादिलसा लिपा लिपा नं थ्वय्कलं मिमलः नांगु बाखंपौ (ने.सं १०९४) तथा नसंचा नांगु स्वलपौ आदि नं थःगु हे सम्पादनय् पिकयादिल । मय्जु सुवर्णकेशरीं नेपालभाषा साहित्य थपू यायेगु ज्याय् मिसातय्त नं सहभागी याना न्ह्यज्याकेगु निंतिं स्थापित नेपालभाषा मिसा खलःया झिदँ तक (ने.सं. १११९–११२९) नकिं जुयाः भाषाया सेवा यानादिल ।
बाखंच्वमि मय्जु सुवर्ण केशरी नेपालभाषा साहित्य थपु यायेगु ज्याय् जक लिकुना मच्वंसे राष्ट्रिय अपांग महासंघ नेपालय् (सन् १९९७–२०००) य् कार्यकारिणी सदस्य, बौद्धिक अपांग महिला व्यवसायिक तालिम केन्द्र, महिला अपांग महासंघ नेपालया संस्थापक अध्यक्ष, सुस्तः मनिस्थति अभिभावक संघया (सन् १९९५—१९९८) कोषाध्यक्ष थेंज्याःगु जिम्मेवारीपूर्णगु पदय् च्वनाः समाजसेवाया ख्यलय् नं योगदान बियादीम्ह छम्ह समाजसेवी नं खः ।
थ्वय्कःया थज्याःगु योगदानयात कदर यासें थ्वय्कःयात थीथी संस्थां थीथी पुरस्कार व सम्मान देछाःगु दु । गथे — मोतिलक्ष्मी सिरपाः (ने.सं. ११२१), जरिमैंया साखः लुमन्ति सिरपाः (ने.सं. ११३०,) तेज तिर्थ नेपाल भाषा साहित्य सिरपाः (ने.सं. ११३७) आदि । अथेहे येँया पश्चिम लागा नेवाः पुचः (ने.सं. ११२१), सुस्तमनःस्थिति कल्याण संस्था केन्द्रीय कार्यालयं ने.सं. ११२५य्, चित्रकार (पुं) समाजं ने.सं. ११२१ य्, अथेहे ‘United Nation Women Award 2007’ पाखें सम्मानित याःगु दु ।