६ थरी श्रेष्ठ दुने लाःगु छगू थर अमात्य नं खः। अमात्ययात महाजुनं धाइ । प्राचीन लिच्छवीकालय् मन्त्री पदयात अमात्य धाइ । मध्यकालय् केन्द्र स्तरमा उच्चपद कालान्तरय् उच्च स्तरीय पारिवारिक थरय् रूपान्तरण जूगु खः । जुजु जयस्थिति मल्लया सामाजिक सुधारकथं थुमित महां (महान) व सैनिक ज्या यायगेु जिम्मा बियातःगु खः। जुजुया जव ल्हाः व प्रत्यक्ष सल्लाहकार कथं अमात्य स्यस्यःतय्त नालातःगु दु ।
अमात्यत लायकू चाकलिं च्वनेगु याइ । विशेष यानाः यलय् बसोबास यानाच्वंपिं अमात्यत स्वनिगलय् यँे, ख्वप व नेपाः गाःया थीथी थासय् खनेदु । थुमिसं हिन्दू धर्म माने याइ ।

समाजशास्त्रीपिनि अनुमान खः– नेवाःत प्राग् ऐतिहासिककालय् सम्भवतः प्रकृतिपूजक जुइमाः । गुकिया छुं छुं अंश आः नं नेवाःतय् आस्था कथं ध्वदुइकेफु । तर लिपा सामाजिक विकासया झ्वलय् थीथी थासं मनूत दुहां वयेवं धार्मिक प्रभाव व ब्यवहार नं नेवाःतय्सं नाला यंकल ।
नेवाः समुदायया छथ्वः शिवयात थःगु आराध्यदेव कथं नालीपिं दु । शैव सम्प्रदायया तान्त्रिक कौल मतया विधि, संस्कार, परम्परा हनीपिं दु । नापनापं कापालिक तन्त्रयात नालीपिं नं उलि हे दु । यक्व लिपा नेवाःतय् दथुइ शक्ति वा महामायात मू द्यः कथं पूजा याइपिं अले मातृशक्तियात थःगु इष्टदेवी कथं नालीपिं शाक्त मतयापिं नं उलि हे दु । विशेष यानाः लिच्छवी शासनकाल लिपा नेवाः समाजय् नारायण वा बिष्णुयात मूद्यः कथं थाय् बीपिं वैष्णव सम्प्रदाययापिनि ल्याः नं गाक्कं दयावल ।
बुद्ध जीवित दुबले नेपाः गालय् नं वःगु दु धैगु नं विश्वास दु, यद्यपि ऐतिहासिक रुपं थुकियात प्रमाणित याये मानि । बौद्ध साहित्य कथं बुद्धया इलय् गुलिखे भिक्षुगण स्वनिगलय् थ्यनेधुंकल धैगु स्पष्ट जू । थ्व ल्याखं स्वनिगलय् बौद्ध धर्मया अनुयायीत दयेधुंकल धैगु अनुमान यायेफु । लिच्छवी जुजु वृषदेवया इलय् स्वयम्भू व धन्द्वः चैत्य निर्माण जुइधुंकूगु पृष्ठभूमिइ स्वनिगलय् बौद्धतय् ल्याः गाक्कं दयेधुंकल जुइ धकाः धायेफु । मध्यकालिन नेपालय् विशेषतः थकू जुजुपिनि शासनकालय् जुजुपिं हे प्रव्रजित जुयावंगु व विहारत दयेका थकूगु दसित दु । स्वनिगः दुने दुगु ग्वाःग्वाः बौद्ध विहार व चैत्य आदि हे नेवाःतय् दथुइ उल्लेख्य ल्याखय् बौद्धमार्गीत दु धैगुया दसि जुल । थुकी आपालं आपाः महायानी आस्थायापिं खत । गृहस्थ प्रवज्य परम्परा कथं नेवाः समाजय् विकसित मौलिक बज्रयानी बौद्ध संस्कार दक्कले अप्वः ल्याखय् दु ।
लिपा बौद्ध थेरवादी परम्परा कथं नं विहारत दयेकेगु व प्रव्रजित जुइगु क्रम न्ह्यानावन । आः नेवाः तय् दथुइ थेरवाद नालीपिं बौद्धत अप्वयावःगु जुल । गुलिंगुलिं लामा गुरुया परम्परायात नालीपिं नेवाःत नं खनेदत ।
मल्लकालय् इराकपाखें दुहां वयाः कुरानयात धर्मग्रन्थ कथं हनीपिं मुस्मांत व वया सन्ततीपिं नेवाः समाजय् समाहित जुयावन । जुजु प्रताप मल्लया इलय् स्वनिगलय् इसाई धर्म नालीपिं नेवाःत दुगु व उमिसं गुलिखे चर्च न्ह्याकाच्वंगु खः । आः नं धर्म परिवर्तन यानाः इसाई जूपिं नेवाःत दु ।
थ्व ल्याखं धार्मिक व आस्थागत रुपं नं नेवाः समाजय् विविधता दु ।
तर नेवाःतय् छगू तःधंगु विशेषता धैगु छगू धार्मिक आस्थाप्रति मेगु धार्मिक आस्था दुपिं मनूतय् सदभाव व सम्मान खः । गुलिखे जात्रा, पर्व, संस्कार व रीति हनेगुली हिन्दू, शाक्त, शैव अले बौद्ध आस्थाया मंकाः समन्वयया प्रतीक कथं न्ह्याना वयाच्वंगु दु । करुणामय (बुंगद्यः, जनमाद्यः), कुमारीद्यः, अजिमाद्यः आदि थुकिया दसुत खः ।