उपन्यासकार भाजु रत्नवहादुर साय्मिया प्यंगूगु उपन्यास खः थ्व गुँ पुलेवं । रुवि नेपालभाषा गुथिपाखें ने.सं. ११०६ य् थ्व उपन्यास पिदंगु खः । थ्व छगू पारिवारीक उपन्यास खः । छकूचा मखुथें जुइवं परिवार गुकथं छिन्नभिन्न जुइ धयागु खँ थुकी क्यनातःगु दु ।
NewaGyanKosh
-
गुँ–गुँच्व
नेवाः वस्तीया छगू तःधंगु विशेषता धैगु पर्यावरणीय सन्तुलन नं खः । भौतिक संरचनायात सुव्यवस्थित यायेगुया नापनापं मानवीय जीवनयात प्रत्यक्ष लिच्वः लाकीगु प्राकृतिक लागा प्रत्येक नेवाः वस्तीया जःखः दयाच्वनी । तःधंगु वा चीधंगु क्षेत्रफलया जुइमा नेवाः वस्तीया लिक्कसं सिमा, स्वांमा, घाँय् आदि दुगु गुँ वा गुँच्व नं दइ । महत्वपूर्ण खँ थुज्वःगु प्राकृतिक लागायात संरक्षण यायेत समुदायगतस्तरं धर्म, संस्कृति वा परम्परानाप स्वाकातःगु दइ । अले संरक्षणया निंतिं गुथिया नं व्यवस्था जुयाच्वनी ।
-
गुंगः चिभाः (नवचैत्य विहार)
थिमि देय्या मू लँया उत्तर पाःच्वःत्वाःया सिथय् गुंगः चिभाः दुगु थाय्यात नवचैत्य विहार धाइगु खः । गुंगः चैत्य छथासं पलिस्था यानातःगुलिं थुगु थाय्यात गुंगः चिभाः कथं सकस्या म्हसिका वयाच्वंगु दु । ख्वजप देय्या अखण्डशील महाविहारया (अखः बहा)या वज्राचार्यपिं थिमि देशय् च्वं वयेवं तिनि दयेकूगु बहाः जूगुलिं थिमि देय्या मेमेगु बहाः नाप थुगु बहाःया स्वापू मदु । ख्वप देशं थिमिइ च्वंवःपिं स्वखा परिवारया झिम्हति जक हे थुगु बहाःया संघ परिवारत खः । थुगु बहाः थिमिया दकलय् न्हूगु बहाः खः । चैत्यय् पलिस्था यानातःम्ह ध्यान मुद्राया बुद्ध हे संघ परिवारया क्वाःपाःद्यः खः ।
थुगु बहाmया आयस्ता, गुथि छुं मदुसां द्यः पाःलाः दयेकाः पुजा याना वयाच्वंगु दु । गुंलाबलय् द्यः ब्वयेगु चलन मदुसां थिमि देय्या गुंला बाजं, बहाः पुजाः वइबलय् थन नं वनेगु प्रचलन दु ।
-
गुँच्व मूपुली
गुँच्व मूपुली बाखं मुना सफूया च्वमि मय्जु सुवर्णकेशरी चित्रकार तुलाधर खः । थ्व सफू ने.सं. १०९४ म्हपुजा कुन्हु एच.आर. तुलाधर पिकाकः पाखें पिदंगु खः । थ्व सफुलिइ झीगु समाजय् मिसामस्तय्त स्वइगु बांमलाःगु दृष्टि नापं थीथी सामाजिक, राजनैतिक व आर्थिक विसंगति विकृतियात उलाः च्वयातःगु झिपु बाखं दुथ्यानाच्वंगु दु ।
-
गुँसिघाँय्
उपन्यासकार भाजु रत्नवहादुर साय्मिया स्वंगूगु उपन्यास थ्व गुँसिघाँय् खः । रुवि नेपालभाषा गुथि पाखें थ्व उपन्यास ने.सं. ११०३ य् पिदंगु खः । लँजुवाःतय्सं न्हुयाः अथवा पुयाः गुँसिथय् च्वंगु घाँय्यात ब्वलंके बीमखु । अथेहे लँजुवाःतय्गु निर्दयीतां व्यवस्थित छगू परिवार चुंचुंदलावंगु किपा हे थ्व गुँसिघाँय् खः ।