NewaGyanKosh

  • छेँ

    सर्वसाधरण मनूतय् जीवन हनेत व च्वनेत धस्वाकीगु भौतिक संरचना अर्थात आवासिय छेँया आकार सामान्य खः । छेँदि, मातं, च्वतँ अले बजिगः नापं स्वतँजाः जुइ । थुज्वःगु भौतिक संरचनाय् मुख्यत जः, फय, व पिने क्वस्वयेगु प्रयोजनया निंतिं दयेकातःगु झ्याः कलात्मक जुइ । तिकाझ्याः, सँझ्याः, कुंझ्याः थीथी कलाकृतिपाखें छाय्पिया तइ । अथे हे छेँदिया थां व मूलुखा नं उकथं बुट्टा कियाः कलात्मक जुयाच्वनी । छेँयात गृहलक्ष्मीकथं नालाः दैवी स्वरुपया भावय् मूलुखायात स्त्री व पुरुष शक्तिया प्रतीक नालातःगु दु, नापनापं लुखाया निखे निगः कलश चिं तयाः शुभ प्रवेशया संकेत यानातइ । अथे हे मूुलुखा फुसयात द्यःपिनिगु वास स्थान दु धकाः विश्वास याइ । उकथं हे प्रतीकात्मक बुट्टा कियातइ ।
    छेँ थुवाःया सामाजिक व जीवनस्तरकथं छेँयात छाय्पिया तःगु दइ । अप्पाया स्वरुप कचि, बूगु वा दाछि, चिकं अप्पा थीथी कथं जुयाबी ।
    तर, जुजु खलःपिं च्वनीगु लाय्कूछेँ धाःसा गाक्कं पाइ । झ्याः–लुखा उलि हे बुट्टा छाय्पियाः आकर्षक दयेकातःगु दइ । तःपाः झ्याः, सँझ्याः, गाःझ्याः, म्हय्खाझ्याः दइ । विशेष लाय्कूछेँ लुँझ्यालं नं छाय्पिया तइ । तःकू क्वथा, तजाः जुइगुया नापनापं छेँया दुने आपालं चुक नं दइ । अले त्वानासिँ नं उलि हे कलात्मक पहलं छाय्पिया तइ ।

  • छेँ दुने

    छेँ दुने बाखंच्वमि मनदेवी तण्डुकारया प्यंगूगु सामाजिक विषयययात कयाः च्वयातगु बाखंमुना खः । ने.सं ११४२ य् लक्ष्मीकृष्ण ताम्रकार पाखें पिदंगु थ्व संग्रहय् नीनिपु बाखं दुथ्यानाच्वंगु दु । छेँ दुने बाखं सफूया नांयात ल्वय्‌क थ्व सफुलिइ झीगु छेँ दुने लिकुनाच्वंगु विसंगति, विकृति, ब्यथिति आदियात ब्वमिपिनि नुगलय् दीकथं ब्वयातःगु दु । लः मखु वासः, सर्गः थ्यूगु नुगः, प्रतिविम्व, भिंभौमचा, पुलांगु पःखाः दुनी तिनि आदि थुकी दुथ्याःगु बाखंत खः । थुकी दुथ्याःगु बाखंया मू विशेषता धयागु झीगु छेँय् छेँय विद्यमान जूगु स्त्री हिंसा, लैंगिक असमानता आदि ब्वयाः थज्याःगु विकृति तंकेमाः, न्हंकेमाः जक मखु छन्हु अवश्य समाजं तनी तिनि धैगु चेतना थनेगु विश्वास बीगु नं खः । मय्‌जु मनदेवीया न्हापालिपाया बाखनय् थें थ्व सफुलिइ नं नेवाः खँत्वाः खँभाय्‌या छ्यलेगुया नापं संकेतात्मक विम्वात्मक प्रस्तुती पाखें पाठकपिनिगु न्ह्यपुयात थीगु यानाब्यूगु दु ।

  • छेँ हंचा

    चीधंगु धार दुगु अर्धगोलाकार हंचा ।