NewaGyanKosh

  • छ्वास

    सिकय्‌ बुकय्‌ मदयेक मगाःगु थाय्‌ छ्वास खः । नेवाः समाजय्‌ छ्वास बस्ती पिने अर्थात् ध्वाकां पिने दुवाः वा प्यकालँय्‌ फोहर वांछ्वयेत दयेकातःगु थाय्‌ खः । छ्वास धार्मिक व सांस्कृतिक दृष्टिं महत्वपूर्ण खनेदु । नेवाःतय्‌ थीथी संस्कारय्‌ थाय्‌भु नकाः थीथी भ्वजय्‌ व दिगुपुजाय्‌ कलःगालय्‌ यंकाः चिप वायेगु याइ । अथे हे गथांमुगःबलय्‌, छेँय्‌ बौ बीबलय्‌ व छेँय्‌ शान्तिस्वस्ति याइबलय्‌ नं छ्वासय्‌ बौ तयेगु याइ । झीगु तजिलजि कथं मचाजंक्व, ज्याःजंक्वबलय्‌ थाय्‌भु नकाः चिप कलःगालय्‌ वाइ । अथे हे इहिपाबलय्‌ म्ह्याय्‌मचायात पित बी न्ह्यः सब्जं नकी, ह्वंकेबलय्‌ थाय्‌भुइ तयाः सब्जं (सहभोजन) नकेधुंकाः कलःगालय्‌ वाये यंकी ।

    अथे हे बौद्धतय्‌ तःजिगु पुजाय्‌ चचा हालाः भ्वय्‌ नयेधुंकाः चिप कलःगालय्‌ वायेयंकी । दँय्‌दसं दिगु पुजाबलय्‌ कुलागः कुन्हु कुलागः भ्वय्‌ नयाः चचा हालाः चिप मुनाः द्यः पुज्यानाः दिगू तियाः कलःगालय्‌ कलः वायेयंकी । अथे हे घःसू भ्वय्‌, लत्या, खुला, दकिलाय्‌ मभिं याःपिं च्वनाः भ्वय्‌ नयेधुंकाः चिप मुनाः पुज्यानाः दिगू च्याकाः छ्वासय्‌ कलः वायेयंकी ।

    सुयां मचा बुल धायेवं मचाबू ब्यंके न्ह्यः पि ध्यनाः धौभ्यगतय्‌ तयाः छ्वासय्‌ वाइ । मचाबू ब्यंकेकुन्हु दिरिअजिं बहलय्‌ अजिमा स्वनाः द्यः पुज्यानाः सँन्याःकाःई जुइवं मत बियाः छ्वासय्‌ तयेयंकी ।

    दुरु त्वंपिं मस्त मफुत धायेवं स्वयेमजिल धायेवं छ्वासय्‌ कुलेबौ तयेगु चलन दु । अथे हे छ्वासं पुनाहल धायेवं सिराबौ तयेगु चलन दु । गथांमुगःबलय्‌ सिनाज्या ब्यंकेगु धकाः छेँ छखां बँ थिलाः बँ थ्यूगु धौभ्यगःलिसे वांछ्वयेमाःगु सामानत दकवं छ्वासय्‌ वाये यंकी । म्वःल्हुयाः नीसी याइ ।

    सुं सित धायेवं सीम्ह सिथं यंके न्ह्यः स्वपा कचिगु अप्पा देतनाः कचिकां चिनाः तिंकथिचा स्वपु तयाः सीम्हेसिया वसः छ्वासय्‌ वायेयंकी । सिथं यंकेधुंकाः पिचा वायेगु धकाः सीम्हेसिगु वसः, तुफि, सुकू छ्वासय्‌ वायेयंकी । सी धुंकाः दूब्यंकेबलय्‌ आति दायेकूगु कचिअप्पा छ्वासय्‌ वानाः खुसिइ वनी । घःसू कन्हु शुद्ध जुइत ग्वाःसगं काःगु फुक्क मुनाः छ्वासय्‌ वायेयंकी । अथे हे सँन्याःकाःइलय्‌ जग्गे याःगु कचिअप्पा मुनाः हासाय्‌ तयाः छ्वासय्‌ वायेयंकी । छ्वास अजिमां झीत रक्षा याइ धाइ । न्हापा देशं पिने ध्वाखाय्‌ च्वंगु छ्वासय्‌ पाः च्वनाः सुचुकुचु यायेत बँ पुइपिं, घाँय्‌ पुइपिं त्वाःजं (जुगि)त खः ।

  • छ्वास

    छ्वास कविता संग्रह च्वसापासाया प्रकाशनय् ने.सं १०७२ य् पिदंगु कवि केदारमान ‘व्यथित’या छगू न्ह्यथनेबहःगु कविता संग्रह खः । नीगुपु कविताया संकलन थ्व छ्वास काव्यं नेपालभाषाया काव्य प्रवाहया विविध पक्षय् छगू ह्यूपाः हःगु दु । छ्वास समाज मानवता यर्थाथतायात काव्यया विषयवस्तु कथं ज्वनाः वैचारिक रुपं समष्टिगत भावनायात कय्‌च्यानातःगु, न्हून्हूगु उपमा प्रतिकया प्रयोग, न्हूगु मान्यता नीस्वनेगु कुतः जक मखु संरचनागत रुपं नं पाश्चात्य काव्य साहित्यय् प्रचलित सनेट शैलीया प्रयोग यानातःगु नेपालभाषाया न्हापांगु काव्य खः ।

    झिंप्यझ्वःया छपु छपु कविता यानाः च्वयातःगु थ्व संग्रहय् न्हापांगु च्याझ्वलय् वस्तुस्थितिया चित्रण, अनं प्यझ्वलय् व वस्तुस्थितिं हःगु प्रतिक्रिया अनं दकलय् लिपायागु निझ्वलय् कविं थःगु बिचाः बीगु यानातःगु दु । थथे छ्वास कविता संग्रहयात नेपालभाषाया काव्य ख्यलय् छगू न्हूगु प्रयोग कथं कयाः च्वसापासां नेपालभाषाया तःजिगु श्रेष्ठ सिरपाः थ्व काव्य संग्रहयात देछाःगु दु । छ्वास नेपालभाषा साहित्यय् दकलय् न्हापां श्रेष्ठ सिरपाः त्याकूगु सफू खः । थौंया आधुनिक कविताय् खनेदुगु विषयगत, वैचारिक व शैलीगत विशेषता थ्व छ्वास काव्यय् खनेदयेधुकूगुलिं छ्वास काव्ययात पुलांगु काव्य परम्परां न्हूगुली वयेत्यंगु नेपालभाषाया संक्रमणकालया काव्य कथं कयातःगु दु ।

  • छ्वास अजिमा

    छ्वास अजिमा सफू नेपालभाषाया नांजाःम्ह हास्यव्यंग्यकार ध्रुवनारायण कायष्ठं च्वयादीगु हास्यव्यंग्य निबन्धया संग्रह खः । ने.सं १११६ य् नेपालभाषा एकेडेमिया लुखां पिदंगु थ्व संग्रहय् झिंछपु च्वखँ दुथ्याना च्वंगु दु । थौंया परिवेशय् राजनैतिक, सामाजिक, आर्थिक, प्रशासनिक, न्यायिक आदि थीथी ख्यलय् ब्वलनाच्वंगु विसंगति व्यथितियात नुगय् थी कथं हास्यव्यंग्यया माध्यमं ब्वयेगु ज्या थ्व सफुलिइ जूगु दु ।