NewaGyanKosh

जनबहाःद्यःया न्हवं अर्थात् धलिं लुइगु ज्या दँय्दसं पोहेलाथ्व अष्टमीकुन्हु जनबहाः दुनेया देवमण्डपय् जुइ । न्हवंया निंतिं छगः कलशय् द्यःया प्राणप्रतिष्ठा यानाः द्यःयात देगलं पिने हइ । द्यःयात देवमण्डपय् विराजमान याकाः गुरुजुं विधिपूर्वक पुजा यानाः स्वकः तक भचाखुसिं कयाहःगु लः वहःया कलशय् तयाः निम्हेसिनं द्यःयात लुकाः न्हवं याकी । दकलय् लिपा क्वाःलखं छकः हाकनं लुकी । थ्व धुंकाः द्यःयात त्वपुयाः देगः दुने हे आसनय् मतसे मेथाय् तइ ।
थ्वयां कन्हय्कुन्हु निसें पुन्हि तकया दुने द्यःयात न्हूधाः यायेत लंपुं छायेगु ज्या याइ । पुन्हिसिया बहनी द्यः जाः जुइ । अथे धयागु द्यःयात ख्वालय् त्वपुयातःगु उइकीगु खः । वयां लिपा दशकर्म पुजा यानाः द्यःयात थःगु हे आसनय् विराजमान याकी ।

पताः छायेगु
तुयुगु, ह्याउँगु, वँचुगु, म्हासुगु ताताःहाकःगु रंगीचंगी कापः रथया गजुलिंनिसें घःमालय् तयातःगु ह्यग्रीव भैरवया गजू तक हयाः चिनातइगु कापःयात पताः धाइ । गजुलिं निसें घःमालय् तक कापः तयेगुयात पताः छायेगु धाइ ।

जनबहाःद्यःया नित्य संस्कार
द्यःयात न्हिछियंक नियमकथं पुज्यागुयात नित्य संस्कार धाइ । कनकचेैत्य न्ह्यःने बिज्यानाच्वंम्ह जनबहाःद्यःयात न्हिं न्याक्व द्यःपाःलाः गुरुजुं नित्य संस्कार अर्थात् नित्यपुजा याइ । जनबहाःया शाक्य वज्राचार्यतय्गु संघयात सर्वसंघ धाइ । थुकी प्यंगू कवः दुथ्याःगुलिं पालंपाः द्यःपाःलाः च्वनेगु झ्वलय् लय् पतिकं पुन्हि धुंकाःया पारुकुन्हु पाः ब्यनेवं पाःब्व लःल्हाइ । पाःलाःम्ह गुरुजुं ‘नुचियेगु’ धकाः चतुर्दशीकुन्हु छब्व निरामिष भ्वय् द्यःयात तयाः थम्हं नं नइ । पुन्हिकुन्हु उपोषध व्रत च्वनी ।
संन्याःकाःइलय् करुणामययात पुज्यानाः पालं याइ । पारुकुन्हु सुथय् नीसी यानाः देगलय् दुहां वनेवं पाब्व लःल्हायेवं द्यःपाः च्वनी ।
न्हिंन्हिं सुथय् ४ बजे म्वःल्हुयाः देगलय् दुहां वयाः द्यःयात ‘खेचायेकी’ (ख्वाः सिकेगु) । थ्व इलय् भक्तजनत मुनाः द्यःया न्ह्यःने देवा झःझः धायेक च्याकाः द्यःया तुतः ब्वनाच्वनी । द्यःयात ज्वलान्हाय्कं क्यनाः च्वाम्वलं गायेकाः ‘दशबल’ स्तोत्र पाठ यानाः जल व स्वां इनी । ८ बजे क्वाःपाःद्यः पुज्याइ । सुथय् १० बजे निक्वःगु नित्यपुजायात ‘भाजं पुजा’ धाइ ।
द्यःयात पञ्चामृत तयाः द्यः पुज्यानाः कनक चैत्य पुज्यानाः स्वचाः हुलाः जनबहाःद्यःयात गं थानाः च्वाम्वलं गायेकाः सर्वभूत स्तोत्र पाठ याइ । १२ बजे ति बान्हि पुजा धकाः धुं च्याकाः गं थानाः देगः चाःहिलाः द्यःयाथाय् ‘भूवनंत्रय’ स्तोत्र पाठ याइ ।
‘निग यायेगु’ धकाः देगःया ध्वाका तिनाः भुजा थुयाः जनबहाःद्यः व जःखःयापिंत भुजा छानाः पालं याइ । न्हिनय् ४ बजे ति द्यःपाःलाः ख्वाः सिलाः देगलय् बिज्याइ । ५ बजेति पिहां वयाः धाः मन्दः च्वयाः ‘स्वखः यायेगु’ धकाः जनबहाद्यःयात ‘आरधित्व’ स्तोत्र पाठ यानाः द्यः पुज्याइ । गं थानाः देगः चाःहिली । थ्वयात तृतीय प्रहर पुजा नं धाइ ।
देगः व जःखः सुचुकुचु यानाः द्यःया स्वां जाकि मुनाः वसिगालय् वाये यंकी । संन्याःकाःई जुइवं सँपुजा गं थानाः आरती याये धुनेवं गं थानाः द्यः चाःहिलाः ‘तुस्तामंपुण्यंम्य’ स्तोत्र पाठ यानाः द्यःयात च्वाम्वलं गायेकी । बहनी क्वाःपाःद्यःयात धुंधुपाँय् च्याकाः मत बियाः गं थानाः ‘दानबल’ स्तोत्र पाठ याइ । अनंलि गुरुजुं बहनीया पालं याइ । १० बजे ति गुरुजुं तग्वःगु निगः गं थानाः बम्देश्री पाठ याइ । ‘द्यः धंबिज्याःगु’ धकाः द्यःया ख्वाःयात कापतं त्वपुइ । मू ध्वाखा तिनाः गुरुजु नं द्यनाबिज्याइ । नेवाः दर्शनकथं थथे द्यःपिं नं मनूत थें सुथन्हापां दनाः ख्वाःसिलाः मद्यंतले यायेमाःगु थीथी कर्म यायेमाः धयागु खनेदु ।
जनबहाःद्यः जात्राय् द्यः रथय् च्वनाबिज्याइबलय् सुथय् खेचायेकेगु, बान्हिजालय् भोग छायेगु व संन्याःकाःइलय् आरती पुजा जक जुइ । द्यःपाः सिधइबलय् न्हूम्ह द्यःपाःलाः गुरुजुयात तिसा वसःया धलः लःल्हानाः थाकुलि, न्वकुतय्गु आज्ञा कथं करुणामययात भागि यानाः ‘लुँपुछि वहः पुछि मकयाः द्वबिद्वं जूसा क्षमा धकाः देगलं पिहां वयाः थाकुलि, न्वकु व गुथि संस्थानया कर्मचारीयात द्यःया प्रसाद बी । दिगी आगमय् ‘लय् सिवा ज्वलं पुजा’ यानाः आगंद्यः कुमारीद्यःयात ब्व छानाः थःथिति सःताः भ्वय् नकी ।

जनबहाःद्यःया दशकर्म संस्कार
स्वनिगःया नांजाःपिं प्यम्ह करुणामययात न्हवं यायेधुंकाः लंपुं छानाः द्यः गमय् बिज्याके न्ह्यः दशकर्म पुजा यायेमाः । दशकर्म खंकेगु धकाः जनबहाःद्यःयात गर्भाधान कर्म, पुंसवनकर्म, सीमन्तोनयनकर्म, जातकर्म, नाम कर्म, अन्नप्राशन कर्म, चूडाकर्म, व्रतेदशना कर्म, व्रतेमाक्षनकर्म व प्राणी ग्रहण कर्म याइ । दँय्दसं मिलापुन्हिकुन्हु द्यःयात दशकर्म पुजा याइ ।
दशकर्म खंकेगु पुजाय् प्वाथय् दइगु कर्मनिसें विवाह कर्म खंकेगु झ्वलय् जनबहाःद्यःयात मचाबू ब्यंकेगु, इहि यायेगु, बाःह्राः तयेगु, चूडाकर्म याइगुलिं मिसा बछि, मिजं बछि द्यः नं धायेगु याः । थुकुन्हु जनबहाःद्यःया जन्मन्हि जूगुलिं सुथंनिसें भक्तजनत थम्हं गुलि फु उलि द्यः चाःहिली ।
सुथंनिसें थाकुलि नकिंत, म्ह्याय्मस्तय्सं पुजाभः तः वयाः द्यःया न्ह्यःने ततःग्वःगु ग्वःजा, चिग्वःगु ग्वःजा व जिलाजंपिंसं तःनिगः व बःनिगः ग्वःजा दयेकी । यःमरि व चतांमरि छुइ । संन्याःकाःई जुइवं द्यःया न्ह्यःने फलय् बँ थिलाः द्यःयात कापतं त्वपुयातइ ।
प्रतिष्ठा विधि कथं द्यः पुज्यानाः कलशय् च्वंगु जीवन्यास लिकयाः जनबहाःद्यःयात जीवन्यास याइ । दशकर्म पुजा यायेगु झ्वलय् देशय् बौ तयेगु ज्या न्ह्याकी । द्यःयात मुक्ताभिषेक, वज्राभिषेक, घण्टाभिषेक, नामाभिषेक, आचार्याभिषेक, गुह्यभिषेक, पत्राभिषेक व चतुराभिषेकी बियाः देशबलि बियाः होम यानाः द्यःयात गमय् बिज्याक ।
आगमय् गोप्य तान्त्रिक पुजाय् समयचक्र व गणचक्र पुजा नं याइ । सिन्हः ती सिधयेवं जनबहाद्यःयात सप्तलोचनी व आर्यतारालिसे
नकीसा लिपांगु जनबहाद्यःयात अलग्ग अभ्यन्तर पुजा सिधयेवं नकी ।
पाःलाः गुरुजुपिंत विहारया सर्वसंघया दुजःपिंसं सगं बीबलय् लंपाः बीगु चलन दु । प्यन्हु तक सप्तलोचनी व आर्यतारा उलातइ । द्यइके वइपिंत सिसापालु द्यःया प्रसादया रुपय् इनी । द्यइके वइपिंसं द्यःयात लंपाः तयाः बारां छूवइ । पोहेलागा तृतीया कुन्हु यचिं लित बीत अभ्यन्तर पुजा याइ । जमलय् बुँ पाःबलय् लूम्ह द्यः जूगुलिं जमःमि ज्यापुतय्गु आदेशं संन्याःकाःइलय् जनबहाःद्यः व द्यःपिंत लं फिकेवं न्हवं ज्या पूवनी । थ्वयां न्ह्यः जमःमितय्त सलाःपा, जाकि, सिसाबुसा, मरि प्रसाद लिसें दक्षिणा नं बी । थथे न्हवं यानाः लंपुं छानाः दशकर्म खंकेगु जनबहाद्यःया पुनर्जन्म जूगु खः ।

जनबहाःद्यःयात लंपुं छायेगु
स्वनिगलय् द्यःपिंत न्हवं यायेधुंकाः लंपुं छाइ । रंगरोगन यायेगुयात रंगाधिभाषन नं धाइ । लंपुं छाइबलय् न्हापांगु दँय् पाःगु रङ्ग स्यनाच्वंगु दुसा उगु ब्व ख्वःख्वः यानाः न्हूगु रंग पाइ । लंपुं छायेगु ज्या पुं नं याइ । जनबहाःद्यःयात न्हवं यानाः कन्हय्कुन्हु अर्थात् पोहेलाथ्व नवमीनिसें मिलापुन्हि तक ‘द्यःपिंत निभाः पाकेगु धकाः देगःया न्ह्यःने देपा कुंचाय् पलेस्वां मन्दः दुथाय् बिज्याकाः सप्तलोचनी तारा व आर्यातारा व जनबहाःद्यःयात बान्हि बीवं न्हिंन्हिं लंपुं छाइ । न्हापा दीक्षा कयातःपिं पुंतय्सं लंपुं छाइगुलिइ छुं दँ न्ह्यवनिसें गुरुजुपिंसं हे लंपुं छायेगु यानाहःगु दु । न्हिं छछाः पालं यानाः नियमय् च्वनाः लंपुं छायेगु ज्या पूवंकी । थथे द्यःपिंत न्हवं यायेधुंकाः लंपुं छायेगु धयागु विनाश मखु न्हूगु निर्माणया ज्या सुरु यायेगु खः अर्थात् पुनर्जन्म खः ।

किलं न्याःसा
छु नं किलं न्यानाः चासुल वा फ्वातःफ्वातः वल धाःसा लाभां बुलाबीगु याइ । किलं न्याःथाय्‌ लाभां बुलाबिलकि पलख लिपा याउँसे च्वनावनी ।

खिचां न्याःसा
खिचां न्याःसा न्याःगु घाः जूगु थासय्‌ साब्वं लखं सिलाः बुंसकि च्वलाः पाइ ।

छाःकिलं छाःसा
छाःकिलं छाःथाय्‌ न्यंकं सं ब्वब्वस्यानाः बुलाबीगु याइ । छाःथाय्‌ तँय्‌, न्वकूकापः वा च्वामोलं नं बुलाबी । छाःथाय्‌ थुकथं बुलाबिलकि पलख लिपा याउँसे च्वनावनी ।

न्याया कं कथुइ थाःसा
न्या नयेबलय्‌ न्याया कं कथुइ थाःसा तकुस्वां नयेगु याइ । तकुस्वांया नां जक काःसां हे कथुइ थाःगु क्वय्‌ नायावनी धाइ । तकुस्वानं कं सीगुलिं न्या तरकारी नयेबलय्‌ तकुस्वां तयाः दयेकेगु याइ ।

प्यां न्याःसा
बर्खां प्याःथाय्‌ वा गुँइ बनेबलय्‌ प्यां न्यात धाःसा प्या कुर्केत चिचुं तयाबीगु याइ । प्यां न्याःथाय्‌ नं चिचुं हे तयाबीगु याइ ।

बँहां न्याःसा
बँहां न्याःसा न्यायेसातकिं न्याःथाय्‌ काचाक्क क्वाक्क क्वाक्क ई फानाबीगु । जियांजित्तले कुतिकुति यानाः हाया कं लिकयाः नँ चुलाः पाइ ।

माकलं न्याःसा
माकलं न्याःसा न्याःगु घाः जूगु थासय्‌ साब्वं लखं सिलाः कःनि च्वलाः पायेगु याइ ।

वँय्‌चाः खिचां न्याःसा
वँय्‌चाः खिचां न्याःसा न्याःगु घाः जूगु थासय्‌ साब्वं लखं सिलाः बुंसकि च्वलाः पायेगु याइ । खिचां न्याःम्हसित सुयातं मथिकुसे अलग तइ । न्याःम्ह वँय्‌चाः खिचा झिन्हु तक सिके मज्यू धकाः धाइ ।

सर्पं न्याःसा
सर्पं न्याःसा न्हापलाक विष न्यनावनेमलावं न्याःगु थाय्‌या च्वय्‌ नं क्वय्‌ नं न्याक्क क्वातुक कापतं चिनाबीगु । न्याःगु थासय्‌ लिक्क हाकुगु ल्वहंचा छगः घाकाबीगु ।

हां न्याःसा
हां न्याःगु घाः जूगु वा मनावःगु थासय्‌ न चुलाः पायेगु याइ ।