नेवाः समुदायस प्याखं धायेबलय् हुलाप्याखं व दबूप्याखं नितांयात कयेच्याः । नेपालभाषाय् नाटक व नृत्य निगुलिंयात प्याखं धाइ । थ्व धाःगु कारण खँग्वः मगानाः मखु, थ्व नितां नाटककाव्य व नृत्य कलायात छगू हे कला भाःपाः छगः हे खँग्वलं गाकातःगु खः । थौंकन्हय् धकिनय् यान्त्रिक माध्यमं स्वयेगु चलचित्रयात नं संकिपा बाय् किपाप्याखं धायेगु यानाहःगु दु । अथे जुयाः प्याखं धायेबलय् क्यनेगु व स्वयेगु ज्या नापनापं जुइगु कला धकाः थुइके माः धाःसा दबूप्याखं धायेबलय् छुं बाखंयात जीवन्तकथं दबुली ब्वइगु कला धकाः थुइके माः । सत्यमोहन जोशीजुं नाटक वा प्याखंयात खंल्हाप्याखं धयादीगु दु । अथे हे दबूयात आखा धयादीगु दु ।
छगु हे अंकय् लु मह्युसे धकिं तिनाः वा मत्यूसे सिधइगु दबूप्याखं छधाः प्याखं खःसा लु हिलाः धकिं तिनाः वा मत्यूसे सिधइगु दबूप्याखं पूधाः प्याखं खः । ख्यालिं जाइगु दबूप्याखंयात ख्यालः धाइ धाःसा संवादयात मेकथं न्ह्यब्वइगु दबूप्याखंयात मेप्याखं (अपेरा वा गीति नाटक) धाइ । थौंकन्हय् निश्चित दबू मग्वसे न्ह्याथाय् नं क्यनेज्यूगु दबूप्याखं अर्थात् सडक नाटकया चलन नं वःगु दु ।
साहित्य च्वयेगु चलन न्ह्यायेसिबें न्ह्यः हे नेवाः समाजय् दबू प्याखंया अभ्यास न्ह्यायेधुंकूगु खनेदु । अथे जुयाः दबू प्याखं नेवाः सभ्यताया दकलय् पुलांगु सिर्जनात्मक विधा खः । न्हापा न्हापा दबूप्याखं च्वयातयेगु चलन मदुगुलिं थ्व परम्परा थुलि हे पुलां धाये मफुसां निद्वः दँ न्ह्यःनिसें नेवाः समाजय् दबूप्याखं क्यनेगु चलन दु धइगु खँया दसु जल प्याखं खः । पुलां पुलांगु नेवाः दबूप्याखं संवादप्रधान मजुसें नृत्यप्रधान जू धाःसा इलं हःगु ह्यूपाः नापनापं नेवाः दबूप्याखं संवादप्रधान जुयावःगु खनेदु ।
प्रारम्भिक कालय् थीथी बाजंयात तालय् थीथी धार्मिक पात्रया भावनृत्यया माध्यमं दबूप्याखं न्ह्यब्वयेगु याःगु खनेदु । उकी पात्रतय्सं संवाद ल्हाइगु मखसे पृष्ठभूमिइ थ्वइगु में वयागु बाखं नवाना च्वंगु दइ । मल्ल कालय् वयाः पात्रतय्सं हे संवाद नवाइगु चलन वल । पुलां दबूप्याखं अप्वः धया थें धार्मिक बाखंया लिधंसाय् दयेकातःगु दु धाःसा आधुनिक कालय् वयाः सामाजिक घटनाक्रमत दबूप्याखंया विषयवस्तु जुयावःगु दु ।
NewaGyanKosh
-
दबूप्याखं
-
दबूप्याखं धेंधेंबल्लाः कासाया परम्परा
नेवाः दबूप्याखं परम्पराय् धें धें बल्लाः कासा यायेगु चलन मल्ल कालंनिसें हे न्ह्याःगु खनेदु । मल्ल कालय् थीथी लसताय् देय् दुने जक मखसे मेमेगु देय् नं कय्च्यानाः दबूप्याखंया धं धें बल्लाःया ग्वसाःग्वयेगु जक मखसे दकलय् बांलाःगु दबूप्याखंयात सिरपाः बीगु याःगु नं खनेदु ।
भूपतीन्द्र मल्लया इहिपाः व रणजीत मल्लया इहिपाःया धरःपौकथं राजकुमारपिनिगु इहिपाःया लसताय् ख्वपय् थीथी थासं हःगु प्याखं क्यंगु खः । थ्व कासाय् ख्वपया जक मखसे येँ, यलया राजपरिवारया नापनापं सर्वसाधारणं दयेकूगु दबूप्याखं नं न्ह्यब्वःगु खः । भूपतीन्द्र मल्लया इहिपाःया लसताय् ग्वसाः ग्वःगु दबूप्याखं धें धें बल्लाः कासाय् येँपाखें
न्ह्यब्वःगु दबूप्याखंयात नीतका, नादःपाखें न्ह्यब्बःगु दबूप्याखंयात गुम्वः, थिमि, सक्व, जयवागेश्वरी, चाँगुपाखें न्ह्यब्वःगु दबूप्याखंयात खुम्वः खुम्व, पन्ति, नाला, श्रीखण्डपुरपाखें न्ह्यब्बःगु दबूप्याखंयात निम्वः निम्वः सिरपाः लःल्हाःगु खः ।
मल्ल काल लिपा धेंधेंबल्लाः कासाया थ्व परम्परा ताःईतक दित । पञ्चायतय् वयाः जनस्तरपाखें हानं थ्व क्रम न्ह्याःगु खनेदु । पब्लिक यूथ क्यापसया ब्वनामितय्गु पुचः सँझ्याः साहित्य पाःलाःपाखें तःदँतक छधाःप्याखं धेंधेंबल्लाः कासा न्ह्यातधाःसा ख्यालः विधाय् मुनासः पुचलं न्ह्याकूगु धेंधेंबल्लाः कासा नं तःदँतक हे न्ह्यात । अथे हे पलिस्था पुचलं नं तःदँतक ख्यालः धेंधेंबल्लाः कासा याःगु लुमंके बहःजू । थ्व हे झ्वलय् नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानपाखें न्ह्याकाच्वंगु राष्ट्रव्यापि दबूप्याखं धेंधेंबल्लाः कासाय खय् भाय्या नापनापं जनजातीय भाय्यात नं थाय् ब्युसांनिसें नेवाः भाय्या दबूप्याखंतय्सं नं नियमितकथं ब्वति कायेगुया नापनापं पुरस्कृत नं जुया वयाच्वंगु दु । नेसं ११४० स नेपालभाषा एकेडेमिया ग्वसालय् जूगु दबूप्याखं धेंधेंबल्लाः कासा नं थन लुमंके बहःजू । -
दबूप्याखं व दबू
दबूप्याखं क्यनेत दयेकातःगु निश्चित थाय् हे दबू खः । लिच्छविकालीन अभिलेखय् हे दबूयात प्रतिनिधित्व याइगु खँग्वः लूगुलिं नेवाः समाजय् दबूया छ्यला तसकं पुलां धइगु सीदु । न्हापा न्हापा मानव वस्तिया चकंगु थासय् बँय् वा बँसिबें भचाः तजायेक ल्वहँतं सियाः दबू दयेकेगु चलन दूगु खः धाःसा थौँकन्हय् छेँदुने हे दबू दयेकेगु चलन वःगु दु । चकंगु सार्वजनिक थासय् दयेकातःगु परम्परागत दबुली क्यनीगु दबूप्याखं प्यखेरं वा स्वखेरं स्वयेज्यू धाःसा छेँदुनेया दबू छखेरं जक स्वयेजी । दबूयात साक्षात् नासःद्यःया प्रतीककथं कायेगु याः । अथे जुयाः कलाकारत दबुली दुहां वयेन्ह्यः दबूयात भाग्यानाः जक वइ ।
दबुलिइ दथुइ छगू मन्दः चिं दइ, थुकी छगू त्रिकोणं प्रकृति (स्त्री)यागु व मेगु त्रिकोणं पुरुषयागु प्रतिनिधित्व याकाः षट्कोणयागु रुप वा प्रतीक ब्वलंका तइ । त्रिकोण ज्यानाः दयेकातःगु दबुलिइ प्याखंम्वःत न्ह्यज्याना वनीगु लँपुयात लोम धाइ, थ्व लोमं जवपाखेया कुंयात प्रथम कोण वा प्रकोण वा प्रको धाइ धाःसा खवपाखेया कुंयात द्वितीय कोण वा द्विकोण वा द्विको धाइ । प्रको व द्विकोया दथुया भागयात मार्ग धाई । थ्व मार्गया दथुइ नासःद्यःया गाछिगा यखानातइ । द्वितीय कोणं लिज्याना वयेगुयात विलोम धाइ ।
थौंकन्हय् दबूप्याखनय् पाश्चात्य शैलिया यक्व हे प्रभाव लानाः आधुनिकीकरण जुयावःगुलिं दबूप्याखं क्यनेगु ज्या थियटरदुने दयेकातःगु दबुलिइ जुयावःगु दु । थियटर छेँय् दयेकातःगु दबुलिइ स्वकुमितय्सं छखेरं जक दबूप्याखं स्वये दयाच्वंगु दु धाःसा नेवाः पहःया चकंगु थासय् दयेकातःगु दबुलिइ स्वखेरं हे दबूप्याखं स्वयेज्यू । दबूप्याखं नापनापं मेमेगु ब्वज्याया तातुनाः त्वाः त्वालय् दयेकातःगु गुगुं दबू बँसिबें कुछित्या थकयाः प्यकुंलाक्क दयेकातःगु दु धाःसा गनं गनं थमकासे नं दयेकातःगु दु । -
दबूप्याखं व नासःद्यः
नेवाः संस्कृति धार्मिक आस्थाया जगय् दनाच्वंगु जुयाः छुं नं सङ्गीत, वाद्यवादन, प्याखं थजाःगु प्रस्तुति कलाया नं धार्मिक आस्थानाप क्वातुगु स्वापू दु । थ्व हे झ्वलय् दबूप्याखं स्यल्लाक्क न्ह्यब्बयेया निंतिं नासःद्यःया आराधना यायेगु चलन दु । मूकथं सङ्गीत कलाया द्यः जूसां न्हियान्हिथं माःगु वाक्कलानापं फुक्क कथंया कार्यसिद्धिया निंतिं नासःद्यः पुज्यायेगु परम्परा नेवाः समाजय् दु । सिद्धि व हिसिया द्यःकथं हनातःम्ह द्यः नासःद्यः नेवाःतय्गु बसोबास दुगु प्रायः थासय् दइ । नासःद्यः पूर्वीय कलाशास्त्रय् वर्णन यानातःगु ६४ गुलिं कलाया द्यः खः ।
नासःद्यः व नाट्येश्वरया साधना छगू हे ताः ज्वनाः याइगु जुयाः थ्वयात छम्ह हे द्यःकथं कायेगु यानाहःसां नासःद्यःया नाट्येश्वरसिबें बिस्कं विशेषतात दु । नेवाःतय्गु मौलिक द्यः नासःद्यःया मूर्त रूप दइ मखु, अंगलय् दयेकातःगु त्रिभुजाकार स्वप्वाः हे नासःद्यः खः । गनं गनं छप्वाः व न्याप्वाः दुम्ह नासःद्यः नं दु । नाट्येश्वर थें निश्चित सशरीर आकृति मदुगु द्यः जूगुलिं झ्वाता कीगु चलन वयेसिबें न्ह्यःनिसें अर्थात् नाट्येश्वरया अस्तित्व स्थापित जुइन्ह्यःनिसें हे थ्व द्यः पुज्यायेगु चलन वयेधुंकुगु खनेदु । नासःद्यःया स्वप्वाःयात सामाजिक सुरक्षा, बुद्धि व ज्ञानया स्रोतकथं कयातःगु दु ।
दबूप्याखंयात नासलं लीक अर्थात् हिसि दयेक क्यनेया निंतिं दबूप्याखं क्यनेया निंतिं पूर्वाभ्यास न्ह्याकेन्ह्यः नासः पुजा यायेगु चलन दु, अले नासः लित बीगु धकाः दबूप्याखं क्यने सिधयेका हानं पुज्यायेगु चलन दु । नासःद्यः पुज्यायेगु झ्वलय् पुजाया सामान्य विधिया नापनापं दबूप्याखंया कलाकारतसें किसली छायेगु व मोहनि सिन्हः तीगु चलन दु । पुलां दबूप्याखं क्यनेन्ह्य नान्दी मे– नासःद्यःया मे) अनिवार्य कथं हालाः नासः द्यःया प्रार्थना यायेगु परम्परा दु । -
दबू्
दबू छधाः प्याखं पुचः भिक्षु सुदर्शनं च्वयादीगु खः । हिमाञ्चल पुस्तक भवन पाखें पिदंगु थुगु सफुलिइ शाक्यनी, मिलापु, साहित्य सेवा, मतिना, थुकलं, बसुन्धरा, कलाकार, हृदय परिवर्तन, म्वाःद्यः, सितिंलाः मास्टर व मेमेगु प्याखं दु ।
-
दया बज्राचार्य
अबु महन्तबज्र बज्राचार्य व मां मुतिमाया बज्राचार्यया कोखं १०८९ कौलाथ्वः अस्तमि, सनिबारखुन्हु यलया नःबहिली जन्म जुयादीम्ह दया बज्राचार्य छम्ह बहुप्रतिभाशाली कलाकार खः । वय्कलं त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें आईकम तकया शिक्षा कयादीगु दु । थौंकन्हय् वय्कलं हस्तकलाया ज्या याना च्वनादीगु दु । नेवाः जनसांस्कृतिक मंकाः गुथि, इन्द्रेणी सांस्कृतिक समाजय् आबद्ध जुयाः राष्ट्रिय सभा गृह व मेमेगु दबुली थःगु प्रस्तुति बियादी धुंकूम्ह बज्राचार्यं नेसं ११२७ स गुथिया हे प्रकाशनय् पिदंगु ‘बिद्रोहया सः’ सिडि म्येचालय् म्ये हालादीगु दु । नापनापं ‘सवाः’ म्येचालय् नं थ्वय्कलं थःगु सः बियादीगु दु । म्ये हालेगु जक मखु विसं २०५० सालय् त्वाःत्वालय् व गांगामय् न्ह्यब्वःगु ‘खाल्डो’ सडक नाटकय् थ्वय्कलं अभिनय नं यानादीगु दुसा नेसं ११२७ स पिदंगु ‘हिसिदुम्ह मय्जु’ नेवाः भिसिडिइ निर्देशन नापं यानादीगु दु । अधिकार प्राप्तिया आन्दोलनय् नं सक्रिय जुयादीम्ह कलाकार बज्राचार्यं ०६२/०६३ या ऐतिहासिक जनआन्दोलनय् नागरिक समाजया ग्वसालय् न्ह्याःगु तत्कालीन सरकार विरोधी दबुली थःगु सः बियादीगु दु । थुकथं देसय् जुयाच्वंगु अन्याय व अत्याचारया विरोधय् थःगु कलाकारिता छ्यलाच्वंम्ह थ्वय्कलं नेवाः कलाख्यःयात नं तब्या यायेगु निंतिं लिपांगु इलय् वयाः ‘संगीत प्रवाह’या ज्याझ्वलय् थःगु प्रस्तुति बियाः सक्रिय भूमिका म्हिता च्वनादीगु दु । -
दयानन्द बज्राचार्य
येँ, मरुत्वाः, भगवतिवारीया वैद्य वेदमानन्द व ज्वालादेवीया तःधिकःम्ह काय्मचा सन् १९४५ स बूम्ह खः । भारतया गोरखपुर विश्वविद्यालयपाखे विज्ञानया विधाय् स्नातकोत्तर क्वचायेकाः जर्मनीया फ्रिवर्ग विश्वविद्यालयपाखें विद्यावारिधि उपाधि कयादीम्ह खः । विशेष यानाः स्वां–सिमाया वैज्ञानिक अध्ययन अले स्वां–सिमाया मनोअवस्थायात दुग्यंगु अध्ययन दुम्ह ब्यक्ति, थ्वय्कलं त्रिविविया शिक्षाध्यक्ष अले लिपा राष्ट्रिय विज्ञान प्रतिष्ठानया उप–कुलपति जुयाः सेवा यानादीगु खः ।
-
दयाबहादुर खड्गी बेचैन
दयाबहादुर खड्गी साहित्यिक ख्यलय् दया खड्गी बेचैन कथं परिचितम्ह खः । वय्कःया जन्म ने.सं १०८४ इ जूगु खः । थ्वय्कः साहित्यया तःगू विधा अर्थात् बाखं, कविता, गजल, हाइकु च्वज्याय् नेपालभाषाया नापं नेपाली भासं नं च्वसा न्ह्याकादीम्ह स्रष्टा खः ।
थ्वय्कलं नेपालभाषाया बाखं ख्यलय् भावनाया छगू न्हूगु संसार (ने.सं १११२), आशंका (ने.सं ११२६), जीवनया लँपुइ (ने.सं ११३४) थेंज्याःगु सामाजिक यथार्थवादी बाखं सफू पिकयाः नेपालभाषाया न्हूबाखंयात चकंकेगु ज्या यानादीगु दुसा जि व जिगु यात्रा (ने.सं १११८), इलं बुइकूगु चिनाखँ (ने.सं ११२४) थेंज्याःगु आधुनिक कविता संग्रह पिकयाः थौं थम्हं यात्रा यानाच्वंगु समाजया यर्थाथता बोध यायेगु ज्या यानादीगु दु । दया खड्गीया च्वसा हाइकु व गजल विधाय् नं उलि हे जः । छम्ह हाइजिनया रुपय् वय्कलं नेपालभाषाय् ने.सं १११९ निसें ११२३ दुने सच्छिकू हाइकु, न्यय्कू हाइकु, तकुस्वां यानाः स्वंगू हाइकुया सफू पिकयादीगु दु । गजलया ख्यलय् मतिनाया लँपुइ (ने.सं ११२१) सफू पिकयाः थःत गजलकार कथं नं म्हसीके बियादीगु दु । गजल लेखनय् दयाजु मतिनाया म्ये हालीम्ह स्रष्टा कथं न्ह्यलूसां समग्र रुपय् थ्वय्कः थौंया समाजय् विद्यमान मज्यूगु मभिंगु प्रति विरोध याइम्ह व सकारात्मक परिवर्तन प्रति आशक्तम्ह गजलकार कथं थःत म्हसीके बियादीगु दु ।
दयाजुं मेमेगु भाषाया बाखं गथे – प्रेमचन्दया न्यापु बाखं, रवीन्द्रनाथ टैगोरया निपु बाखं थःगु भाषां हीकाः नेपालभाषाया ब्वमिपिंत मेमेगु भाषाया बाखं म्हसीके बियादीगु दु । अथेहे वय्कलं न्हू प्रतिभा, नेवाः हाइकु मुना थेंज्याःगु सफू, मणिगल लय्पौ थेंज्याःगु पत्रिकाया सम्पादन व थीथी भाषिक साहित्यिक संस्थाय् आवद्ध जुयाः नेपालभाषा साहित्य थपू यायेगु निंतिं आपालं ज्या यानादीगु । वय्कःया थज्याःगु हे ज्यायात कदर यानाः वय्कयातः थीथी संस्थां थीथी सिरपाः गथे— न्हूगु विश्वभूमि, विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथि, लुमिन नेपालभाषा सिरपाः आदि देछाःगु दु ।
-
दयारत्न शाक्य
थौंकन्हय् अमेरिकाया ओरेगनय् च्वंच्वनादीम्ह दयारत्न शाक्य मां तेजमाया व बौ मोतिकाजि शाक्यया कांछाम्ह काय कथं सन् १९५१ नोभेम्बर ९ शुक्रबाः कुन्हु येँय् न्यतय् जन्म जूगु ख । नेपालभाषा व नेवाः संस्कृति च्वन्ह्याकेगु व विश्वय् न्यंकेगु ज्याय् थःत मदिक्क फ्याना वैच्वनादीम्ह दरशा नामं नं म्हसिका दुम्ह दयारत्न शाक्य नेवाः आन्दोलनय् छम्ह न्ह्यथनेबहम्ह व्यक्तित्व ख ।
अमेरिकाया ओरेगन विश्वविद्यालय व नेपाःया त्रिभुवन विश्वविद्यालयं नेपालभाषाया भाषाविज्ञान, व साहित्यय् स्नातकोत्तर यानादीम्ह दयारत्न शाक्य छम्ह तःगू भाषाया विज्ञ नापं बहुआयामिक व्यक्तित्व खः । अनुसन्धाता, भाषाविद्, च्वमि व शिक्षकया नापं दोभाषे व अनुवादक जुयादीम्ह वय्कलं अमेरिकाया थीथी कलेजय् ब्वंकेगु लिसें छम्ह स्वतन्त्र शिक्षक जुयाः तःम्ह विदेशी विद्वानतय्त खय् भाय् व नेपालभाषा नापं नेवाः संस्कृति स्यनेगु यानादीगु दु । अथेहे थीथी अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन व गोष्ठीइ नेपालभाषा व नेवाः संस्कृति सम्बन्धी शोधपत्रत न्ह्यब्वयेगु नापं आपालं ज्याझ्वःत नं यानादीगु दु ।
भाषाविद् दरसाजुं नेपालभाषा व अंग्रेजी भाषं थीथी सफू पिथनादीगु दु । वया प्वाथय् दु (ने.सं ११२८) वय्कःया न्ह्थनेबहःगु सफू ख । थुगु सफुलिइ वयकःया नेपालभाषाया भाषिक विशेषतायात कया च्वयातैदीगु च्वसुत मुनाच्वंगु दु । अथेहे वय्कलं च्वयादीगु नेपालभाषा सम्बन्धी मेमेगु सफू खः— Newa Bhaye Learner (ने.सं. ११३१)। नेपाल भाषा शिक्षा (ने.सं १११८) व बन्दीपुरया नेपाल भाषा (ने. सं. १११४), The Bandipur Dialect of Nepal Bhasha – 2021 AD) आदि ।
नेवा संस्कृतिइ नं उतिकं ल्हाः च्वजाःम्ह वय्कःया इल्हन सम्यक (ने.सं. ११०१) झिंनिदँया सम्यक महादान पर्व (ने.सं. १११३) सफू नं पिदंगु दु । वय्कलं बौद्ध भिक्षु महाप्रज्ञाया बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञाया आत्मकथा १, २, ३ खण्ड ने.सं. ११०३,११०५,११०९ संपादन यानादीगु दु । सफू च्वयेगुली जक मखु सम्पादनया ज्याय् नं उलि हे मन क्वसाःम्ह दयाजुं धर्मोदय थुजागु पत्रिकाया संपादन यायेगु लिसें मेमेगु पत्रपत्रिकालिसें नेवाः विज्ञान थेंज्याःगु अन्तरराष्ट्रिय जर्नल पिथनादीगु दु । वय्कः ल्इब् या लसकुस (२००१) पौ पिथनाया नं दुजः खःसा वय्कःया सम्पादनय् ध्ल्इ या दँपौ हलिं नेवाः नं पिदंगु दु । दयारत्न शाक्य नेपाः तथा नेवाःनाप सम्वन्धित थीथी संस्थाय् आवद्ध जुयाः नं नेपाली जनता व नेवाः जातिया नितिं ज्या यानादीम्ह छम्ह न्ह्यलुवा नं खः ।वय्कः नेवाः अर्गनाइजेसन अफ अमेरिका ९ल्इब्० (ई.स२००१–०६) या संस्थापक न्वकु खः । थौंकन्हय् हलिं नेवा दबू (WNO) या आजीवन संरक्षक कथं सम्मानित वय्कः उगु संस्थाया छम्ह संस्थापक दुजः नं खः । वय्कःया हे कजिसुइ सन २०१८य् हलिं नेवाः दबूया ग्वसालय् येँ तःजिक निक्वःगु विश्व नेवाः सम्मेलन क्वचाःगु खः ।
-
दँय्दसं न्यायेकावयाच्वंगु नखःचखः
दँय्दसं न्यायेकावयाच्वंगु नखःचखः (सालाना मनाउँदै आइरहेको चाडपर्व) सफूया च्वमि भाजु विनोदमान राजण्डारी खः । मय्जु गीता राजभण्डारीं ने.सं.१०३२ य् पिकयादीगु थ्व सफुलिइ नेवाःतय्सं हनीगु दच्छियंकंया नखःचखःया परिचय बियातःगु दु । थीथी नखःचखःया परिचय बीबलय् व नखः गबलय् हनी, व नखः हनेगुया अर्थ, व नखःबलय् छु छु पुजा जुइ, छु छु नसात्वँसा नयेगु याइ आदि खँ न्ह्यब्वयातःगु दु । छगू पानाय् नेवाःभाय् मेगु पानाय् नेपाली भाय् छ्यलाः नेवाःभाय् सःपिंसं जक मखु नेपाली भाषीपिंसं नं थुइमा धकाः च्वयातःगु सफू खः । नेवाःतय्गु मंकाः संस्था नेवाः देय् दबूया कोषाध्यक्ष जुयाच्वनादीम्ह विनोद राजभण्डारीं नेवाः भाय् मसःपिं स्वनिगः पिनेच्वंपिं नेवाःतय्सं नं नेवाः जातीं हनीगु दच्छियंकंया थीथी नखःचखः म्हसीमा नापं थ्व सफू थःपिनिगु जातीय नखःचखः हनेत छगू निर्देशिका थें जुइमा धैगु तातुनाः अति संक्षिप्तं सरल भाषं च्वयातःगु सफू खः।