NewaGyanKosh

नातिकाजी श्रेष्ठ जीवंकाछि नेपाली संगीत ख्यलय्‌ थःत पानाझाःम्ह छम्ह च्वमि, लय्‌चिनामि व हालामिकथं तसकं नांजाःम्ह संगीत नक्षत्र खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०४६ प्वहेलाथ्वः दुतिया, बसुबारखुन्हु यलया पूच्वय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु मोहनलाल मलेकु व मां चम्पादेबी मलेकु खः । थ्वय्‌कःया नां अमृतलाल मलेकु खःसा लिपा तिनि नातिकाजी जूगु खः ।
मचाइलंनिसें पाजुपिन्थाय्‌ ब्वलनाः, म्ये संगीतय्‌ भ्यलेपुनाः थ्वय्‌कः मचाबलय्‌ हे पाजुबाज्यालिसें पशुपति व गुजेश्वरीया भजनय्‌ वनेगु यायां संगीतय्‌ दुहां झाःम्ह थ्वय्‌कलं वि.सं.या ४ सालय्‌ नाटकय्‌ नं संगीत तयेगु ज्या न्ह्याकादिल । गुरु तुयुनारायण श्रेष्ठपाखें संगीतया ज्ञान कयादीम्ह थ्वय्‌कलं निद्वलं मल्याक संगीत सिर्जना यानादीगु दु । वि.सं. २००७ साललिपा नेपाल रेडियो पलिस्थालिसें अन आवद्ध जुयादीम्ह थ्वय्‌कलं जिवंकाछि नेपाली गीत संगीतया सम्बद्र्धनय्‌ हे थःत पानादिल ।थ्वय्‌कलं थःम्ह हे निसलं मल्याक म्ये हालादीगु दुसा न्हय्‌सलं मल्याक म्ये च्वयादीगु दु । थ्वय्‌कलं संकिपा व नाटकय्‌ नं उतिकं हे संगीत तयादीगु दु । लोक, आधुनिक, राष्ट्रिय, भजनलिसें दक्वं विधाया संगीतय्‌ प्रखरम्ह थ्वय्‌कलं आपलं सदाबहार म्येत सिर्जना यानादीगु दु । रेडियो नेपालय्‌ उबलय्‌ अप्वः याना हिन्दी म्ये संगीत व उकिया हे लिधंसाय्‌ म्ये सिर्जना याइगु खः । थ्वय्‌कः झीगु थःगु हे शास्त्रीय, लोक व नेवाःम्येया लिधंसाय्‌ न्हून्हूगु संगीत तरज यानाः थःगु हे बिस्कं पहलं आधुनिक म्ये संगीतया श्रीबृद्धि यानादीम्ह खः ।
नेवाः दबुली थ्वय्‌कः न्हापांनिसें खनेदुम्ह जक मखु नेवाः सांगीतिक खलः पुचलय्‌ नं उतिकं हे सक्रियम्ह नं खः । थ्वय्‌कः नासः खलःलिसें मेमेगुली नं आवद्धम्ह खः । थ्वय्‌कलं नेवाःम्ये ग्वःपु सिर्जना यानादीगु सी मदुसां आपालं म्येत सिर्जना यानादीगु दु । रेडियो नेपालय्‌ व दबुली आपालं म्येहालामिपिन्सं थ्वय्‌कःया लसय्‌ नेवाः म्येत हालादीगु दु । तर वय्‌कलं गुलि नं नेवाः म्येय्‌ संगीत तयादीगु खः झीगु न्ह्यःने धाःसा म्ह्व जक ल्यनाच्वंगु दनि ।
वय्‌ंकःया लुमंके बहःगु थीथी म्ये मध्यय्‌ छुं छुं म्ये थुकथं दु– ‘आहा गजाःगु दिन थौं वःगु’ (सः तारादेबी च्वमि नातिकाजी श्रेष्ठ), ‘थौं थ्व सभाय्‌ जिं छन्त मखं’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘ताः दत मखनागु ल्वः मन ला रत्न’ (मूसः पन्नाकाजी शाक्य च्वमि नातिकाजी श्रेष्ठ), ‘न्हिलाच्वंगु थुगु क्यबचाय्‌ वइन धकाः थें पासा’ (सः पद्मदेबी मानन्धर– न्हापां हालादीम्ह, च्वमि ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य), ‘सँझ्याः व तिकिझ्यालं बांलाःगु येँ देय्यात’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि राममान तृषित्‌), ‘मतिनाया मुखूस्वां नं झ्वाल जुयावन हाय’ (सः तारादेबी, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘अफसोच जिं छु स्यू हा’ (सः योगेश वैद्य, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ), ‘नेपाः देश झीगु स्वतन्त्र राष्ट्र’ (च्वमि प्रेमबहादुर कसाः), ‘थ्व समाजया मिखाय्‌ जि’ (सः प्रेमध्वज प्रधान, च्वमि दुर्गालाल), ‘नारायणजु गुँसा सिस रसन बिज्याक’ (ने.सं. १०७६, नासः खलःया ज्याझ्वलय्‌ हालादीगु)
थ्वय्‌कःयात संगीतशिरोभूषण व गोर्खा दक्षिण बाहु प्रथमलिसें आपालं मान, पदवी व सम्मानं छाय्‌पियातःगु दु । थ्वय्‌कःया ‘संगीत शिरोभूषण नातिकाजी’ नामं जीवनी सफू नं पिदंगु दुसा ‘नातिकाजी राष्ट्रिय संगीत सम्मान’ सिरपाः नं नीस्वना तःगु दु । नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ गुबलें ल्वःमंके मफैगु म्हसीका ब्वयादीम्ह थ्वय्‌कः पार्किन्सन ल्वचं कयाः ने.सं. ११२४ कछलाथ्वः नःमि, आइतबारखुन्हु मदुगु खः । हुलाक विभागं थ्वय्‌कःया किपा तयाः न्यातका वंगु हुलाक टिकट नं पिथंगु दु ।

ने.सं. १०५६ दिल्लागाः दसमिखुन्हु यल चिकंबही त्वालय्‌ मानबहादुर शाक्यया चीधिकःम्ह काय्‌ जुयाः जन्म जूम्ह खः संगीतकार भाजु नानिबाबु शाक्य । थ्वय्‌कः छेँया प्रतिकूल अबस्थाय्‌ नं नेपालभाषा व नेपाल संगीतया निंतिं थःत पानाच्वंम्ह छम्ह होनहार कलाकार खः । उगु इलय्‌ त्वाःत्वालय्‌ जुइगु खःप्याखनय्‌ गुबलें प्याखंम्वः जुयाः गुबलें म्येहालामि जुयाः पिलूवइम्ह नेपाल संगीतया छम्ह अथक साधक खः । अथे हे थ्वय्‌कः सायाःया इलय्‌ पिहां वइगु ख्यालःया नं ख्यालःमि खः । नापनापं थीथी खलःपुचःपाखें ग्वसाः ग्वइगु ज्याझ्वलय्‌ व ब्वाला क्लब यलया ग्वसालय्‌ लय्‌ लय्‌पतिकं जुइगु साहित्य व संगीत मुंज्याय्‌ नं थ्वय्‌कःया ब्वति दु । लजगाःया रुपय्‌ वय्‌कलं जाकि, छुचुं, कःनि आदि क्यलेगु कल चले यानादी । ने.सं. ११२६ गुंलागाः नःमि, बसुबारखुन्हु वय्‌कः मन्त ।

पुलांगु ख्वाःपाः पुयाः हुलीगु द्यः प्याखयन् प्याखं हुइकीगु दबुलिइ प्याखं सुरु यायेन्ह्यः बाजं जक थानाः देववन्दना अर्थात द्यः ल्हायेमाःगु चलन दु । द्यः ल्हाये सिधलकि प्याखनय्‌ पोखिं थायेगु धकाः (यलया काति प्याखनय्‌) विशेष कथं वाद्यवादन थायेगु चलन दु । पोखिं थायेधुनकि प्याखं हुइके न्ह्यव संगीत
नाट्यया ईश्वर नासःद्यःया म्ये छपु हालेगु परम्परा दु । थुगु इलय्‌ हालीगु नासःद्यःया म्येयात हे नान्दी म्ये धाइगु खः । यलया अतिकं लोकंह्वाःगु कातिप्याखं व मोहनिया नवरथ (नवरात्र) जःछि पिथनीगु (चचा म्येया लसय्‌ पयँताः व तिंछु थानाः अष्टमातृका गणया दक्व देवदेवीपिनिगु) प्याखनय्‌ नं दबुलिइ प्याखं शुरु याये न्ह्यः नासः द्यःया गाछिगाः प्यनाः थथे नान्दि म्ये हालेगु चलन दु ।