NewaGyanKosh

निकचा निरञ्जन रत्न शाक्यया स्वपु व अमीररत्न ताम्राकारया स्वपु यानाः खुपु बाखं दुगु सामाजिक बाखंया संग्रह खः । ११० पौ ल्याः दुगु थ्व सफू लुमन्ति खलः, प्यूखां ने.सं. १०९६ य् पिथंगु खः । समाजय् खनेदुगु संगति, विसंगति थुगु बाखं सफूया विषयवस्तु खनेदु । चीमि जि– जिगु बलात्कार, शंकाय् दुनाच्वंम्ह मिसा व छगू द्वन्द्व जि दुने यानाः स्वपु बाखं निरञ्जन रत्न शाक्यं च्वयादीगु व मां दे, मचाम्ह भरिया व लाखा व दां यानाः स्वपु बाखं अमीररत्न ताम्राकारं च्वयादीगु खः । साहित्य, संस्कृतिया विकास यायेगु ताःतुनाः नीस्वंगु लुमन्ति खलःया प्यंगूगु पलाः कथं थ्व सफू पिथनेगु ज्या जूगु खः धकाः पिकाकःया धापू थ्व सफुलिइ न्ह्यथनातःगु दु ।

मां सुवर्णदेवी व बा रामलाल न्याछ्योंया कोखं ने.सं. १०८२ इ जन्म जूम्ह निजिरोस श्रेष्ठ न्याछ्यों बाखं, चीबाखं, उपन्यास, मचा कासा, नेवाः नसा, नेवाः संस्कृति सम्बन्धी थीथी बिधाय् ल्हाः न्ह्याःम्ह स्रष्टा खः । तर थथे खया नं थ्वय्‌कःयात अप्वः थें बाखंच्वमि कथं म्हसीकेगु याः । थ्वय्‌कःया मुक्कं झिंछगू सफू पिदने धुंकूगु दुसा उकी मध्यय् अन्तरमनया सः (ने.सं. ११३४) व करं क्यंगु लँपु (ने.सं. ११३९) बाखं सफू खः । थ्वय्‌कलं वर्तमान समाजय् खनेदुगु विसंगति, विकृति, म्हो जुयावनाच्वंगु सामाजिक मुल्य–मान्यतायात व्यंग्य यानाः बाखं च्वयादी । थ्वय्‌कःया बाखनं ब्वमिया नुगलय् थिइत ताःलाःगु दु । अथेहे थ्वय्‌कःया मिसा नं मनू खः (ने.सं. ११४१) नांगु उपन्यास पिदंगु दु । थ्व उपन्यास झीगु समाजय् विद्यमान लैंगिक विभेदयात कयाः च्वयातःगु उपन्यास खः । बाखं उपन्यास बाहेक थ्वय्‌कःया नेवाः संस्कृति, संस्कार, नसा, कासाया सम्बन्धी नं तःगू सफू पिदंगु दु, गुगु थुकथं दु— फ्वसा (ने.सं. ११२८), नेवाः कासा (ने.सं. ११२८), नेवाः कासा निगूगु ब्व (ने.सं. ११३०), जिमि मांया ज्याःजंक्व (ने.सं.११३१), नेवाः नखः व नसा (ने.सं. ११३२), यलया अगिंमथः (ने.सं. ११३३), स्यस्यः समाजया स्वक्वःगु जंक्व (ने.सं. ११३९) । थ्वय्‌कलं नेपालभाषाया ख्यलय् यानादीगु योगदानयात कदर यासे थ्वय्‌कःयात जरिमैँया साखः लुमन्ति सिरपाः (ने.सं. ११३७) प्राप्त जूगु खः । अथे हे विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन ने.सं. ११३३य् बाखं बिधाय् थ्वय्‌कःयात ल्यू सिरपाः प्राप्त जूगु दु ।

तुयु पुंया थुगु निपलाः सफू ने.सं. ११२० य् पिदंगु खः । थ्व सफूया पिकाकः साहित्यया मूलुखा खः । थ्व सफुलिइ निगू विधा दुथ्यानाच्वंगु दु। निगू विधायात निपलाः कथं न्ह्यब्वयातःगु दु । छपलाखय् हाइकु खःसा निपलाखय् क्वाः मुनातःगु दु । छपलाखय् दुथ्यानाच्वंगु न्यय्‌छपु हाइकु दुने देशय् शान्ति तनाः बुद्धं ख्वबि हायेकाच्वंगु लु दु । भाषाय् स्वतन्त्रता मदुगु खँ दु । प्रकृति व गरिबीया अवस्था लिसें मेमेगु बिचाः प्वंकातःगु दु ।

निप्वाः पाल्चा सफू मुकुन्दकृष्ण नेवाः नं च्वयादीगु खः । थ्व च्वसू व कविता मुना निबन्ध सफू खः । ने.सं ११२४ य् हेटौंडाय् च्वंम्ह मैयाँदेवी अमात्य थ्व सफू पिकयादीगु खः । थ्व मुकुन्दवृष्णया निगूगु सफू खः । थुकी च्वमिं थःगु नुगः दुनेया भावनाया किचः ब्वयेगु कुतः याःगु दु ।

निबन्ध छपुचः रत्नध्वज जोशीया कृति खः । ने.सं. १०७० इ चित्तधर उपासकपाखें पिथंगु थ्व निबन्ध सफुलिइ ने.सं. १०६४ निसें १०६८ या दुने च्वमिं च्वयादीगु झिपु निबन्ध दु । थुकी च्वयेगु छाय् ? छु च्वयेगु ? उखान, लेखन शैली, गद्य–कविता, सफू, थ्व भाषा, ज्ञान वा भाषा, नखः व तिसा शीर्षकया च्वखँ दु ।

निबन्ध निपुचः सफू पद्य विद्याश्रमया शिक्षक रत्नध्वज जोशीं च्वयादीगु खः । च्वमिं निबन्ध छपुचः पिकायेधुंका च्यादँ लिपा निबन्ध निपुचः पिकाःगु खः । ने.सं. १०७८ य् पिहांवःगु थ्व सफूया पिकाकः धर्मोदय सभा खः । थुकी झिंनिपु च्वखँ दु । थ्व वर्णात्मक व विधारप्रधान निबन्ध सफू खः ।

निबन्ध पुचः भिक्षु सुशीलया कृति खः । ने.सं ११२३ य् प्रकाशमान शाक्यं पिकायादीगु थ्व निबन्ध पुचः सफुलिइ झिपु च्वसा धर्मया खँ, दुःख, आलोचना, मन, चाकरी, यौन व मौन, सफू, आत्महत्या, न्ह्यः समस्या च्वखँ दुथ्याःगु दु ।

निबन्ध रत्न नेपालभाषाया झिंनिम्ह नांजाःपिं च्वमिपिनिगु च्वखँ मुना खः । नेपालभाषा समितिपाखें ने.सं. १०७८ य् प्रकाशित जूगु थ्व निबन्ध मुनाय् नेपालभाषा समितिपाखें न्ह्याकूगु तत्कालिन निबन्ध धेंधेंबल्लाः कासाय् मुंवःगु स्वीन्हय्‌पु निबन्धमध्ये उत्कृष्ट जूगु फणीन्द्ररत्न वज्राचार्यया धौ भेगः नं दुथ्याकातःगु दु । अथेहे रत्नध्वज जोशीया फेशन व वसः, मा. हेमलाल जोशीया नां, ठाकुरमान शाक्यया अनुशासनया विरोधे, सत्यमोहन जोशीया ख्वपया पुलां प्याखं व भगवती प्रसाद श्रेष्ठया झीगु प्याखं, मा. लक्ष्मीभक्त जोशीया थःगु छेँ, रामहरि जोशीया सर्वोदय विचार, भुवनमान कायस्थया नखः, स्वयम्भुलाल श्रेष्ठया वनस्पती जगतया छगू झलक, माधवानन्द वैद्यया नेपाल कला, मा. पुण्यरत्न वज्राचार्य अनुशासन निबन्ध नं थुकी संग्रहित जुयाच्वंगु दु । थथे दुथ्याःगु निबन्ध मध्ये गुलिं फेशन व वसः थेंज्याःगु बस्तुपरक निबन्ध खःसा गुलिं अनुशासनया विरोध थेंज्याःगु आत्मपरक निबन्ध दुथ्यानाच्वंगु दु । अथेहे अनुसन्धानमूलक व सांस्कृतिक विषयया निबन्ध नं दुथ्याःगु दु ।

विचारपरक निबन्धया नायः रत्नध्वज जोशीया मेगु विचारप्रधान संग्रह च्वखँया निबन्ध स्वपुचः खः । ने.सं. १०९९ य् नेपालभाषा परिषद्पाखें पिदंगु थ्व सफुलिइ झिंच्यापु च्वखँ दुथ्याःगु दु । च्वमि जोशीं थ्व निबन्ध सफू पिकायेत शर्मिष्ठा जोशीयागु ग्रन्थ सूची, डा. केशरीया आर्थिक ग्वाहालि लिसे थः याना स्वपुचः संलग्न जूगु जुयाः सफूया नां नं निबन्ध–स्वपुचः तःगु खः ।