छेँया दकलय् मू अंगलय् ह्वनातःगु न्यापाः झ्याः । द्यःछेँ, सतः छेँ, निजि छेँया च्वतय् थज्याःगु झ्याः खंकेफु । लाय्कू नापं स्वापू दुपिनि छेँय् थज्याःगु झ्याः छ्यलीगु खः ।
NewaGyanKosh
-
न्यामिसाया देसय्
न्यामिसाया देसय् राजेन मानन्धरं च्वयादीगु छगू नियात्रा निबन्ध सफू खः । थ्व सफू ने.सं ११३२ य् लिबि च्वसा दबूपाखें पिदंगु खः । थुकी च्वमिं थःगु डेनमार्क यात्राया न्ह्याइपुगु म्हाइपुगु लुमन्तिया खँ प्वंकातःगु दु ।
-
न्याल्लब्यां
सप्तरङ्गी फिल्म्स पाखें निर्माण जुयाः ने.सं.११२३ स प्रदर्शन जुगु थुगु संकिपाया निर्माता सबिन शाक्य खःसा निर्देशक आर्यम नकःमि खः । थुकी कलाकारपिं सबिन शाक्य, आशिष्मा नकःमि, सुरेन्द्र के.सी., पल्पसा डंगोल, हृदयप्रसाद मिश्र दुथ्याः । संकिपाया संगीतकार मदनकृष्ण श्रेष्ठ व छायाँकार एम एस माइकल खः । थुकी मनू जुयाः अप्वः लोभ याये मज्यू धकाः क्यनातःगु दु ।
-
न्याल्ल्ल ब्यां
महाकवि गिरिजाप्रसादं च्वयादीगु उपन्यास खः न्याल्ल ब्यां । ने.सं.१११०य् प्रसासपाखें थ्व उपन्यास प्रकाशित जूगु खः । जीवनय् सुख व दुःखं न्याल्ल्ल ब्यां यानाच्वनी धयागु क्यनातःगु थ्व समाजिक उपन्यास खः ।
-
न्यासिँ
यमाः दीथाय् गंया क्वय् छध्वः गाः म्हुयाः जरेयानातःगु ग्वःलाःगु सिँयात न्यासिँ धाइ ।
-

न्हय्गां जात्रा (बखुंमदः जात्रा)
नेपाल मण्डलय् जुइगु थीथी खः जात्रा मध्ये बखुंमदः जात्रा नं छगू महत्वपूर्ण जात्रा खः । नेपाल मण्डलया दक्षिण पश्चिमय् लाःगु बःखु खुसिया लिक्क विष्णुदेवीयाथाय् बखुंमदः जात्राया मू जात्रा जुइ । थ्व हे इलय् किपू लागाया न्हय्गू गामय् नं जात्रा जुइगुलिं थ्व जात्रायात न्हय्गां जात्रा नं धायेगु याः । थ्व जात्राया इलय् न्हय्गुलिं गामं बःखुइ विष्णुदेवीयाथाय् पुजा वइसा प्यंगू गांया द्यःखः नं थन हयेगु याइ ।
न्हय्गां जात्राबलय् किपू, पांगा, नगां, ब्वसिगां, सतुंगः, मच्छेगां व ल्ह्वंखाय् इन्द्रायणी, विष्णुदेवी, बालकुमारी व भैरवया खः जात्रा जुइ । थ्व जात्राबलय् किपुली इन्द्रायणीया जात्रा जुइसा पांगाय् विष्णुदेवी व बालकुमारीया जात्रा जुइ । अथे हे मच्छेगां व सतुंगलय् विष्णुदेवीया जात्रा जुइ । नगामय् बालकुमारीया जात्रा जुइसा बोसिगां व ल्ह्वंखाय् भैरवया जात्रा जुइ ।
न्हय्गां जात्राया झ्वलय् मूजात्रा मार्गशुक्ल अष्टमी (बखुमदः अष्टमी) निसें दशमी तक न्ह्याइ । जात्राया झ्वलय् सतुंगः, मच्छेगां, ल्ह्वंखा व बोसिगांया विष्णुदेवी व भैलःद्यःयात बःखुइ हयेगु चलन दुसा किपूया इन्द्रायणी, पांगाया विष्णुदेवी व बालकुमारी व नगांया बालकुमारी द्यः धाःसा थःथःगु थासय् जक जात्रा याइ ।
न्हय्गां जात्राया झ्वलय् जुइगु बःखु, दिप व इन्द्रायणी द्यःयाथाय् जुइगु होमयात नं महत्वपूर्ण रुपं कयातःगु दु । न्हय्गां जात्राया झ्वलय् न्हय्गांमितय् तःजिक नखः नं हनी । थ्व झ्वलय् थ्वँ थुइगु, छ्वय्लाभू, छेँय् पाहां ब्वनाः भ्वय् नकेगु, सनाःगुथिया दँपुजा, गुथिया पाः हिलेगु, द्यःपाः हिलेगु ज्या नं जुइ । अथे हे थ्व हे जात्राया झ्वलय् इन्द्रायणीया लिक्क लाखेपाः च्वनेगु ज्या नं जुइ । न्हय्गां जात्राया झ्वलय् जुजुया प्रतिनिधि कथं खड्ग हयेमाःगु चलन नं दु । -
न्हय्पाःझ्याः
जुजुया भाइ भारदार, काजिपिनि छेँय् ह्वनातःगु न्हय्पाः झ्वःलिं दुगु आकर्षक झ्याः ।
-
न्हसला
न्हसला लक्ष्मण राजवंशीं च्वयादीगु च्वखँया संग्रह खः । राजवंशी परिवारं हे ने.सं. ११२९ य् थ्व सफू पिकाःगु खः । झिंन्हय्पु च्वखँ दुथ्यागु थ्व सफूया न्ह्यथनेबहःगु पक्ष व्यंग्य खः । छम्ह प्रवुद्ध च्वमिया च्वसां पिदंगु थ्व सफुलिइ थौं झीगु सामाजया थीथी ख्यलय् खनेदुगु विकृति, बेथिति, विसंगति आदियात व्यंग्यया माध्यमं उजागर यानातःगु निबन्धत दुथ्यानाच्वंगु दु ।
-
न्हापा सुं छम्ह विदेशीं पलाः तये मजिउगु दे
न्हापा सुं छम्ह विदेशीं पलाः तये मजिउगु दे सफू भाजु पूर्णकाजी ताम्राकारं सँदेया थीथी पक्षया विषयय् च्वयादीगु प्रबन्धात्मक निबन्ध मुना खः । नेपालभाषा परिषद्ं ने.सं. ११२४ स पिथंगु थ्व सफुलिइ पीस्वपु च्वसु दु ।
-
न्हापांम्ह लोकगायक
नेपालभाषाया न्हापांम्ह लोकगायककथं लोकरत्न तुलाधरयात हनातःगु दु । शास्त्रीय, लोक फुक्कं कथंया म्ये हालीम्ह स्यनीम्ह, थ्वय्कःया जन्मलिसें नेपालय् डिस्क रेकर्ड दुहां वःगु खःसां वय्कःया सलय् छपु हे म्ये डिस्क वा म्येचालय् पिदंगु खने मदु । सन् १९५६ जून पाखे लण्डन युिनर्भसिटीपाखें संगीतया अन्वेषण यायेत झाःम्ह डा. बाकं वय्कःयात न्यय्पुं मल्याक म्ये हायेकाः भरे यानायंकूगु खः । उगु म्ये आः नं व्रिटिश लाइब्रेरी सुरक्षित यानातःगु दनि । अन वय्कःया सलय् दुगु छुं छुं म्ये खः
– गुरु मण्डला (पूजा मन्त्र)
– हाय हाय बालख
– नु यो रानी
– स्वय्म्भुइ कार्तिकबलय् व बाह्रमासे भजन म्ये
– नमो बुद्धाय (स्वय्म्भुइ सुथय् हालीगु भजन)
– बुद्ध लुम्बिनी वंशया म्ये
– उति मञ्जुश्री
वि.सं ४७६ स स्वयम्भु ल्ह्वनेज्या लुमंके भजन
– अतासिकु– स्वयम्भु वनीबलय् लँय् हालीगु भजन
