NewaGyanKosh

पलाः नेपालभाषाया छम्ह पुलांम्ह बाखंच्वमि मय्‌जु प्रमिला साय्‌मिया च्वसां पिदंगु बाखं पुचः खः । च्वसापासाया लुखां ने.सं ११४१ य् पिदंगु थ्व सफू च्वमि मय्‌जुं थः स्व. मां अबुपिंत श्रदाञ्जली कथं देछायातःगु सफू खः । आपालं न्ह्यः हे जि जुजु थेंज्याःगु मचा मनोवैज्ञानिक बाखं च्वयाः नेपालभाषाया बाखं ख्यलय् थःगु म्हसीका त्वःतादीम्ह मय्‌जु प्रमिलां थ्व पलाः बाखं संग्रह आपालं लिपा जक पिथनादीगु खः । थ्व संग्रहय् दुथ्याःगु झिंप्यपु बाखं मध्ये न्हय्‌पुबाखं न्हापा हे थीथी पत्रिकाय् पिदने धुंकूगु खःसा मेगु कुलांगार कोरोना, मतया जलय् मां आदि न्हूगु बाखं लिपा वय्‌क: अमेरिका वनेधुंकाः जक च्वयादीगु खः ।

थ्व हे कथं पुलांगु बाखनय् थौं स्वयाः पीदँ पीनिदँ न्ह्यःया समाज व सांस्कृतिक परिवेशया चित्रण दुसा न्हूगु बाखनय् थौंया समस्या अर्थात् कोराना माहामारीया कारणं पिदंगु समस्या, थः स्वजनपिं नाप बायाः विदेशय् च्वनेमाःपिनिगु पीडाया वर्णन् दु । पलाः बाखं संग्रहय् दुथ्याःगु अप्वः थें बाखंया पात्रत मचात जूगु दु । मचातय्‌गु बालमनोभाव व स्वभावयात सहज व स्वाभाविक रुपं ब्वयातःगु दु ।

पलाः पलाखय् भाजु सुधिर ख्वबिं च्वयादीगु ने.सं ११२१ य् कुमारी प्रकाशनपाखें पिदंगु पीपु गजलया संग्रह खः । गजल मूलत मतिना विषययात कयाः च्वयातैगु खयाः नं थुकी दुथ्याःगु गजल मध्ये झिंनिपु जक मतिना सम्बन्धी जूगु दुसा मेगु नीच्यापु मतिना विषय नं आपालं तापाःगु थौंया समाजय् विद्यमान विकृति विसंगति सम्बन्धी जूगु दु । थ्व पलाःपलाखय् सफूया मेगु विशेषता सफूया भूमिकाया रुपय् च्वयातःगु भाजु रेवतीरमणानन्द श्रेष्ठया पलाःपलाखय् समीक्षा थम्हं ताः थें ताःहाकःगु रचना नं खः, गुकी नेपालभाषाया गजल साहित्यया इतिहास नापं गजल विषयया सैद्धान्ति ज्ञान न्ह्यब्वब्वं गजलकार सुधिरया गजलया विवेचना यानातःगु दु ।

पलाखय लूगु लुमन्ति सफु जुही सुवालं च्वयादीगु खः । थ्व सफू ने.सं १११५ य् नेपालभाषा मिसा खलः पाखें पिदंगु खः । थ्वः सफुलिइ च्वमिया थीथी इलय्, थीथी परिस्थितिया अनुभूति व भावाभिव्यक्ति दु । थुकी समाजया विसङ्गति, जातीय असमानता, प्रशासनया अस्तव्यस्तता, मनूतय्‌के दुगु अनैतिकतां जाःगु च्वसुत दु । थुकी च्यापु च्वखँ दु ।

भाजु कृष्णचन्द्रसिंह प्रधान नेपाःया नांजाःम्ह वरिष्ठ समालोचक खः । वय्‌कलं इलय् ब्यलय् नेपालभाषाया साहित्ययात कयाः यानादीगु समालोचना मुना सफू थ्व पलाःचिं लिना खः । नेपालभाषा एकेडेमिया लुखां थ्व ग्यसूग्यंगु सफू ने.सं.१११६ स पिदंगु खः । समालोचक भाजुया पीदँया च्वसु थुकी दु ।

थुकी दुने छ्वासः काव्य व कवि व्यथितया काव्यरुप, नेपालभाषाया नःलि कविता, नःलि कविता : आलोचना व प्रतिकृया, विद्रोह व बौद्धिकताया कवि आनन्द जोशी, कवि सिद्धिचरणया निगू खण्डकाव्य, समसामयिक आधुनिक काव्यधाःया छम्ह सचेत कवि बुद्ध साय्‌मि, लखय् ल्यहेंपुगु आकृतिया प्रतिरुप व लः कविता, धकंधयाव बाखनय् फ्रायडया सः, उपन्यास साहित्यया दबुलिइ झीगु उपन्यास व उपन्यासकार धुस्वां, उपन्यासकार गिरिजा व वय्‌क:या उपन्यास, खेलुइताःया निबन्ध जिगु मिखाय्, कविताया लागा जिगु लिच्वः, जोशीजुया आलोचना : छगू प्राप्ति छगू विचार, नेपालभाषा साहित्यय् आधुनिक पलाः दुथ्यानाच्वंगु दु ।

पलेस्वां साहित्यकार बद्री बेदनां च्वयादीगु स्वीनिपु गजलया संग्रह खः । ने.सं. ११२४ य् नेपाल संस्कृति यल पाखें पिदंगु थुगु गजल संग्रह दुने मतिनाया गजल लिसें जीवन दर्शन, शहीदया महिमा, देय्‌या विकृति, विसंगति लिसें मेमेगु नं थीथी विषयया गजल दुथ्यानाच्वंगु दु । नापं थ्व संग्रहय् नेवाः संस्कृतिया चित्रण दुगु गजल नं दु ।

पलेहः आशाराम शाक्यं सम्पादन यानादीगु झिंनिपु बाखंया मुना खः । थ्व नेपालभाषाय् प्रमाणपत्र तगिंया पाठ्यक्रमय् दुथ्याःगु सफू खः । ने.सं. १०८७ इ न्हसला प्रकाशनपाखें न्हापां खुसि पिथंगु थुगु सफू निक्वः खुसी १०९९ य् व स्वक्वःखुसी ११०५ य् पासा मुना प्रकाशनं पिथंगु खः । थ्व पलेहः बाखं पुचलय् दुथ्यानाच्वंगु बाखं खः — पूर्ण पथिकया अन्धकार, प्रेमबहादुर कसाःया तुकि, गोविन्दबहादुर गोठालेया जि मचा, केशवलाल कर्माचार्यया रजनीया साइनबोर्ड, माधवलाल कर्माचार्यया जगत सुन्दरं नापलाः वल, आशाराम शाक्यया पोह्रिंचा, तीर्थलाल नःघःभनीया म्हालं, प्रकाश प्रधानाङ्गया मचाम्ह डाक्टरनी, पुष्पलता श्रेष्ठया वय्‌क:, मथुराकृष्ण साय्‌मिया मतिना, रामशेखरया मतख्याः व हितकरवीरसिंह कंसाकारया छ्वया च्वंगु इतिहास ।

विश्व साहित्यय् वःगु हिउपाःया प्रभाव नेपालभाषा साहित्यय् नं लात । बाखंया परिभाषा नं हिला वन, कथानकयात सिकं प्रधान पात्रया अवस्था व मनोदशा चित्रण यायेगु पहयात बाखंमितसें नाला काल । थ्व हे इलय् नेपालभाषा ब्वनीपिं ब्वनामि अले साहित्यया पाठक– ब्वँमिपिन्त नं जिइक प्राध्यापक आशाराम शाक्यं थज्याःगु न्हूपहया बाख थ्व संग्रहय् मुंकादीगु जुल।