NewaGyanKosh

बाखं म्ये भाषानिभाः प्रेमबहादुर कसाःजुं मुनेगुया नापं सम्पादन यानादीगु आख्यानात्मक नेवाः लोकम्येया संकलन खः । ने.सं ११२१ य् प्यंगूगु संस्करण कथं च्वसापासां पिथंगु थ्व सफुलिइ झिंन्हय्‌पु बाखंम्ये दुथ्याकातःगु दु, गुगु अप्वः थें सिन्हाज्या रागय् चिनातःगु खः । थ्व सफुलिइ दुथ्याःगु म्ये गुलिं तत्कालिन घटनां प्रभावित जुयाः च्वयातःगु बाखंम्ये खःसा गुलिं बौद्ध अवदान जातक बाखंया लिधंसाय् चिनातःगु म्ये खः । थुकी दुथ्याःगु सिलुतीर्थ, स्वयेनगु म्येयात दुवालाः स्वयेबलय् थुपिं म्ये आपालं पुलांगु खनेदुसा मेमेगु म्येँय् गद्दिनसिन शासकपिनिगु नां न्ह्यथनातःगु कथं जुजु राज्यप्रकाश मल्लया शासनकालं निसें जुजु रणबहादुर शाहया शासनकाल तकया म्ये दुथ्यानाच्वंगु दु । इतिहासं च्वयेमफुगु बाखनं कनेमफुगु गुलिखय् सत्यतथ्य नेवाः लोकम्यें कनेगु याःगु दु धैगुया दसु थ्व सफुलिइ दुथ्याःगु शितलामाजु, रानी विजयालक्ष्मी बाखं म्येयात नं कायेफु गुकी शासकपिनिगु अन्याय अत्याःयात निर्धक्क ब्वयातःगु दु । थ्व सफूया मेगु विशेषता भूमिकाया रुपय् न्ह्यब्वयातःगु बाखंम्ये सम्बन्धी सैद्धान्तिक ज्ञानया नापं थुकी दुथ्याःगु म्येया समिक्षात्मक विश्लेषण नं जूगु दु ।

साहित्यया छगू बिधा बाखं खः । बाखं बिधाय् जक हनेबहःपिं समालोचकपिंत च्वसु च्वकाः सफूया रुप बिउगु समालोचना सफू बाखं समालोचना खः । थ्व समालोचना मुनादीम्ह भरत साय्‌मि खः । पल्पसा साहित्य ख्यःया लुखां थ्व सफू ने.सं १०९५ य् पिदंगु खः । थुकी गुम्ह समालोचकपिनिगु समालोचना दुथ्यानाच्वंगु दु । थुकी प्रा.सुन्दरकृष्ण जोशीया नेपालभाषा साहित्यय् बाखं, प्रा. जनकलाल वैद्यया नेपालभाषा बाखंम्येँ दुने, काशीनाथ टमोटजुया पलेहः झिंनिगु सः, अपर्णा प्रधानया जिगु मिखाय् मतकी, भू महेश जोशीया सोतिपाँय् दुने व पिने, रामहरि जोशीया न्हूधाः छगू विवेचना, मंगलप्रसाद श्रेष्ठया मूति बाखं पुचःया सवाः काकां, प्रा.माणिकलाल श्रेष्ठया सुवर्णकेशरीया गुंच्वः मूपुली व प्रा. पुष्प चित्रकारया चिबाखं दुने झ्वय्‌प्यूगु मिखा दुथ्यानाच्वंगु दु ।

बाखंपुचः साहित्यया मर्मज्ञ रत्नध्वज जोशीं मुनाः सम्पादन यानादीगु गुम्ह बाखंमिपिनिगु गुपु बाखंया मुना खः । थ्व बाखंपुचःया पिकाकः चित्तधर उपासक ‘हृदय’ खःसा सफू ने.सं. १०७० इ पिदंगु खः । थ्व नेपालभाषाय् थीथी च्वमिपिनिगु बाखं मुनाः पिदंगु न्हापांगु बाखंपुचः खः । नेपालभाषा ख्यःया अग्रज बाखंमिपिनिगु स्यल्लाःगु बाखं मुनाः पिथनेगुया उद्देश्य— थःपिनिगु भाषाय् बाखं साहित्यया सफू खाकाः ब्वमितय्‌गु दथुइ थ्यंकेगु व बाखं साहित्यया श्रीबृद्धि यायेगु खः धकाः सम्पादक जोशीं भूमिकाय् च्वयादीगु दु । सम्पादकजुं बाखं साहित्ययात म्हसिके बीगु कथं थौंया न्हू बाखंया सैद्धान्तिक पक्षयात नं भूमिकाय् न्हयब्वःगु दु । अथेहे बाखंमिपिनिगु चीहाकलं म्हसीका नं बियादीगु दु । पिकाकःया खँ तसें चित्तधर हृदयं थ्व सफू छतका दामं न्यानाः याउँक ब्वनाः सिधयेके दइगु खँ न्ह्यथनादीगु दु । थ्व बाखं पुचलय् दुथ्याःगु बाखं खः— फत्तेबहादुर सिंहया थ्व हे लाले?, चित्तधर हृदयया द्योपाला, मोतिलक्ष्मीया समाप्ति, हृययचन्द्र सिंहया कय्‌तापुजा, रत्नध्वजया युवक, प्रेमबहादुर कसाःया अजि, सत्यमोहन जोशीया परिचय, गोविन्द बहादुर गोठालेया जिमचा, पूर्ण पथिकया पुलांदाजु, केशवलाल कर्माचार्यया जुंगेदाइया ग्वाय्, ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्यया मत सित, माधवलाल कर्माचार्य बी.ए.या थःछ्येँ, अशोकरत्नया व ख्वाः, लोचनरत्नया ग्वे निगः, आशाराम शाक्यया मह्रि छपा व आर. जी. ए.या ठण्डा बरफ।

महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीजुं च्वयादीगु थ्व छपु पूधाः प्याखं खः । तय्‌जु प्रकाशन पाखें ने.सं.११०२ य् थ्व सफू पिदंगु खः । ततःजाः जुयावनाच्वंगु बाखाछेँया अनुपातय् झनझन चिचीजाः जुयावनाच्वंगु मेगु बाखाछेँ दुने विक्षिप्त मनस्थिति घानाः म्वानाच्वंम्ह ककाया चाकःलिं चाःहिलाच्वंगु खः थ्व प्याखं बाखा  ।